Αλέξανδρος Ντονόπουλος: Συνέντευξη με τη νέα γενιά της γκαλερί Donopoulos International Fine Arts της Θεσσαλονίκης.
Σε πείσμα του στενάχωρου, άνυδρου, χαμηλοτάβανου και πεισματικά μελαγχολικού θεσσαλονικιώτικου εικαστικού ορίζοντα, στο νούμερο 3 του πεζόδρομου της Αγίας Θεοδώρας υπάρχει μια γκαλερί-κρύπτη που, αν τη διαβείς ως καλλιτέχνης, μπορείς να υπερβείς τα μετρημένα όρια-φραγή της πόλης και να φτάσεις παντού στην Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική. Παρακολουθώ την πορεία της Donopoulos International Fine Arts από το 2007, που ξεκίνησε, μέχρι και σήμερα, που ο ιδρυτής της Μάκης Ντονόπουλος έβαλε για τα καλά στο παιχνίδι και τον γιο του, Αλέξανδρο, κοινώς, σόι πάει το βασίλειο! Και ορίστε μερικές στιγμές από το χθες, το σήμερα και το αύριο ενός χώρου - κοσμικό υπερδιάστημα, που πάντα είχε τον τρόπο του να σπάει την εσωστρέφεια και να εκτοξεύεται στον κόσμο.
Τα χαρακτικά του Πάμπλο Πικάσο ήταν η πρώτη σας έκθεση το 2007. Πόσων χρόνων ήσουν τότε και τι μεσολάβησε εν συντομία από εκείνα τα χρόνια μέχρι και σήμερα, στη ζωή σου αλλά και στην Donopoulos International Fine Arts; Δεκαπεντάχρονος το 2017, οσονούπω θα είμαι τριάντα ενός παραμένοντας σε βαθιά εφηβεία! Πολλά άλλαξαν από τότε στη ζωή μου, αλλά και στη DIFA. Τότε μαθήτευα στο IB Diploma Program του Κολλεγίου Ανατόλια, ενώ μετέπειτα, πλέον φοιτητής Νομικής στο Λονδίνο, συνειδητοποίησα ότι η πορεία μου έπρεπε να γίνει διαφορετική. Έχοντας μεγαλώσει σε ένα σπίτι όπου η τέχνη ήταν παρούσα σε κάθε της μορφή, νομίζω πως τα βήματά μου με οδήγησαν σε σπουδές αντίστοιχου προσανατολισμού στο Institute of Art του οίκου Sotheby’s. Παράλληλα, η γκαλερί DIFA στήριζε τη σύγχρονη εικαστική πρωτοπορία αναπτύσσοντας ένα πρόγραμμα εκθέσεων, δράσεων και διεθνών συνεργασιών με στόχο την παρουσίαση και προώθηση του έργου καταξιωμένων και ανερχόμενων καλλιτεχνών στο ελληνικό κοινό.
Ιδέα μου είναι, ή όντως ο πατέρας σου σου παραχωρεί ολοένα και περισσότερο δημιουργικό χώρο και πλέον η γκαλερί έχει και το στίγμα σου; Το ρωτώ γιατί η περίπτωση του Μάκη Ντονόπουλου, στα χρόνια που τον γνωρίζω, τολμώ να πω πως είναι ιδιάζουσα. Ενθουσιάζεται με την τέχνη σαν έφηβος, και παρά του ότι το art dealing είναι εμπόριο, εντούτοις θεωρώ πως παραμένει ακόμα το παιχνίδι του. Και ως γνωστό, Αλέξανδρε, κανένα παιδί δεν θέλει να μοιράζεται τα παιχνίδια του, αλλά να που... Με την ερώτηση αυτή μου δίνεται η ευκαιρία να αναφέρω πόσο τυχερός και περήφανος νιώθω για τον πατέρα μου, αυτή την ιδιάζουσα περίπτωση, όπως εύστοχα τον χαρακτηρίζεις! Πρόκειται για λάτρη του κάλλους με έναν πράγματι παιδικό - άρα και αυθεντικό- ενθουσιασμό σε ό,τι καταπιάνεται και ομολογουμένως ο καλύτερος πατέρας και συνεργάτης που θα μπορούσε να μου τύχει. Ποτέ δεν τέθηκε ζήτημα παραχώρησης, τουλάχιστο στο δημιουργικό σκέλος, αφού σε επιχειρηματικό επίπεδο έχω ακόμη πολλά να μάθω από αυτόν. Μαζί λοιπόν πορευόμαστε, μας αρέσουν τα ίδια παιχνίδια και πλέον συμπληρώνουμε ο ένας τον άλλον – επιτυχώς από ό,τι φαίνεται.
Με τον Steve Wilson founder of 21c Museum Hotels
Το λέω καλόπιστα: ξέρεις, καμιά φορά αναρωτιέμαι κατά πόσο σας πάει περισσότερο η Αθήνα ή ακόμα και μια πόλη του εξωτερικού αντί για τη Θεσσαλονίκη. Μιλάω φυσικά με βάση το «ρεπερτόριό» σας, που πάντα ήταν λίγο πιο προχώ για τα γούστα και τον συντηρητισμό του βορρά. Η Θεσσαλονίκη παραμένει η αφετηρία της πορείας μας και το κοινό της εκείνο που στήριξε την προσπάθειά μας, χωρίς αυτό να περιορίζει τον κύκλο των δραστηριοτήτων της γκαλερί. Άλλωστε, οι προτάσεις που επεξεργάζεται η δημιουργική ομάδα της DIFA, τα πρότζεκτ που αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας, όπως και οι επαφές που προσωπικά επιχειρώ σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες μαρτυρούν ακριβώς την εξωστρέφεια και τις προθέσεις μας για επέκταση πέρα από την ελληνική αγορά.
Δεν ξέρω αν θα ήθελες να μοιραστούμε μαζί την ιστορία για το τι προκάλεσε η μη συμμετοχή σας στην Art Athina. Πώς δηλαδή ενώ ήταν να παραστείτε στο Ζάππειο, βρεθήκατε με ένα έργο του Βασίλη Πούλιου στη Νέα Υόρκη και… Υπήρξε μια ατυχής συγκυρία που τελικά λειτούργησε πολύ θετικά για την προοπτική της γκαλερί. Είχαμε σχεδιάσει ένα πολύ φιλόδοξο πλάνο για τη συμμετοχή μας στην Art Athina περιλαμβάνοντας μια ομάδα έργων με απαιτήσεις ως προς το στήσιμό τους από καλλιτέχνες ιδιαίτερης βαρύτητας. Δυστυχώς η διοργάνωση της φουαρ μάς προσέφερε ένα περίπτερο που χωροταξιακά υποτιμούσε τη σπουδαιότητα των έργων και, κατά συνέπεια, προσέβαλε το κύρος των δημιουργών τους. Όπως καταλαβαίνεις, μονόδρομος για εμάς ήταν η αποχή. Την ίδια περίοδο μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχουμε στη φουάρ Art on Paper στη Νέα Υόρκη, την άρπαξα και δεν το μετάνιωσα! Οι δυσκολίες του εγχειρήματος πολλές και έπρεπε μέσα σε ελάχιστο χρόνο να επιλυθούν. Τελικά το τόλμημα στέφθηκε από μεγάλη κριτική και εμπορική επιτυχία, καθώς από την πρώτη κιόλας μέρα όλα τα συγκλονιστικά έργα του Βασίλη Πούλιου τεχνοτροπίας κάρβουνο σε χαρτί αποκτήθηκαν από βαρυσήμαντους συλλέκτες. Με κάποιους από αυτούς έχω πλέον αποκτήσει προσωπική φιλία, μάλιστα μου χάρισαν την απίστευτη εμπειρία να εισέλθω στις εγκαταστάσεις διατήρησης των συλλογών τους, να επισκεφτώ περιοχές όπως το Κεντάκι και το Southern Key West στη Φλόριντα, ενώ παραβρεθήκαμε μαζί σε events όπως η Art Basel στο Μαϊάμι ή την Biennale της Βενετίας. Έτσι, την εγχώρια απογοήτευση διαδέχτηκε ένα συναρπαστικό ταξίδι αστραπή στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, που τελικά εξελίχθηκε σε δίμηνη παραμονή εκεί, και αυτή είναι μόνο η αρχή!
Θα ρίξω στην κουβέντα δυο ονόματα: Λία Καζάκου και Νίκος Ασλανίδης. Τους γνώρισα από τις εκθέσεις τους σε εσάς και παρακολουθώντας τους από εκεί και μετά γνωρίζω πως σήμερα πλέον σκοράρουν διεθνώς. Αυτό πώς έγινε; Πώς κατάφεραν τα παιδιά από τη Θεσσαλονίκη να σπάσουν τα σύνορα της χώρας; Τόσο η Λία Καζάκου όσο και ο Νίκος Ασλανίδης υπήρξαν από τους πρώτους καλλιτέχνες που εκπροσωπήθηκαν από την γκαλερί. Σε όλα αυτά τα χρόνια η συνεργασία μας διατηρείται άψογη. Η αξία του έργου τους στάθηκε το κυρίαρχο κριτήριο της επιτυχίας τους, όμως καθοριστικό ρόλο έπαιξε και η ορθότητα των επιλογών τους ώστε να διεισδύσουν σε απαιτητικές αγορές της τέχνης όπως στη Γερμανία, ακόμη και την Ταϊβάν. Στη DIFA είμαστε εξαιρετικά περήφανοι για τα επιτεύγματα τέτοιων χαρισματικών εικαστικών δημιουργών και μακάρι να ανταποδίδουμε την εμπιστοσύνη τους όσο μας το επιτρέπουν οι συνθήκες.
Ο Αλέξανδρος Ντονόπουλος μπροστά σε λεπτομέρεια έργου του ARIS KATSILAKIS
Βαγγέλης Πλοιαρίδης: άλλος ένας εντυπωσιακός ζωγράφος, που πριν λίγο καιρό τον θαύμαζα σε γκαλερί του Χονγκ Κονγκ, και επίσης τον γνώρισα σε εσάς. Και δοθείσης της ευκαιρίας, ως προς το ελληνικό ρόστερ, με ποια κριτήρια κάποιος εκθέτει στην Donopoulos International; Εξαρχής η γκαλερί είχε υιοθετήσει ένα πολύ συγκεκριμένο ύφος, μια σταθερή και ευδιάκριτη αισθητική ματιά απέναντι στο εικαστικό έργο που εξέθετε. Θα έλεγα πως με πολύ αβίαστο τρόπο αυτή η ξεκάθαρη προσέγγιση προσελκύει καλλιτέχνες αντίστοιχου προσανατολισμού. Σε επικοινωνία με συνεργάτες μας στην Ελλάδα και το εξωτερικό η επιμελητική ομάδα της DIFA κρίνει και επιλέγει με γνώμονα το ιστορικό των δράσεων του κάθε καλλιτέχνη, όμως πρωταρχικά δίνοντας έμφαση στο συναισθηματικό ένστικτο, το προσωπικό αισθητήριο απέναντι στο εικαστικό έργο.
Από τον Πλοιαρίδη (!) πάμε και στο «The Ship of Tolerance» των Ίλια και Αιμιλία Καμπάκοβ. Είναι ένα από τα πιο μεγάλα coming soon καλλιτεχνικά πράγματα, που, αν όλα πάνε καλά, θα λέμε πως πέρασε ποτέ από την πόλη. Οπότε ας τα βάλουμε σε μια σειρά: Τίνος ιδέα ήταν η προσέγγιση του ζεύγους των Ουκρανών καλλιτεχνών, πόσο εύκολη ήταν η πρόσβαση στο περιβάλλον τους, πόσο κράτησαν οι «διαπραγματεύσεις» και πόσο εύκολο ήταν να μυήσετε τους αρμόδιους στην ιδέα, αφού το γεγονός απαιτεί συντονισμό πολλών τοπικών και διεθνών φορέων. Το ζεύγος Ilya και Emilia Kabakov αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της τέχνης. Ο εξαιρετικός φωτογράφος και εικαστικός Κώστας Πηγαδάς πήρε την πρωτοβουλία να μεσολαβήσει κατά την προετοιμασία μιας έκθεσής του ώστε να έρθουμε σε επικοινωνία. Ακολούθησαν αμέτρητα e-mails εκατέρωθεν, εκατοντάδες θα έλεγα, μέχρι να καταλήξουμε σε κάποια συνεννόηση ουσιαστικής γνωριμίας. Κατέληξα να επισκεφτώ το Παρίσι για ένα μοναδικό βράδυ και μπορώ να επιβεβαιώσω ότι άνθρωποι τέτοιας βαρύτητας είθισται να διαθέτουν μια μοναδική απλότητα και αυθεντικότητα. Ως επισκέπτης θεώρησα ότι η διαδρομή στο μπιστρό της προγραμματισμένης συνάντησης θα γινόταν πιο γρήγορα με τα πόδια παρά με ταξί. Φυσικά και αποδείχτηκε πως ήμουν τελείως ανίδεος! Κατέφτασα κάθιδρος, όμως τουλάχιστο ήπιαμε έναν ωραίο καφέ μαζί με την Emilia Kabakov και την εγγονή της Orliana Morag, έναν απίστευτα χαρούμενο άνθρωπο και τόσο βοηθητικό σε αυτό το εγχείρημα. Θέλω να τονίσω πως οι κρατικοί φορείς στους οποίους απευθύνθηκα – οργανισμοί ή μουσεία – επέδειξαν ένα εντυπωσιακά έμπρακτο ενδιαφέρον. Ειλικρινά τους ευχαριστώ όλους και επικεντρώνομαι στον ανθρώπινο παράγοντα. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι του Momus, οι οποίοι αφιέρωσαν προσωπικό χρόνο και βοήθησαν ώστε να μπει το νερό στο αυλάκι – το φιλότιμο των ανθρώπων της Θεσσαλονίκης πάντα θα μου δίνει κουράγιο για το μέλλον.
Και απ’ ό,τι κατάλαβα, το μεγάλο Πλοίο θα αράξει στο λιμάνι, αλλά το ντουέτο θα εκθέσει και στην γκαλερί σας. Εδώ τι θα δούμε; Θα συμβεί μια μεγάλη γιορτή. Δεκαπέντε χρόνια μετά την έκθεση των έργων του Picasso περιμένουμε συνεργάτες από την Ελλάδα, την Ευρώπη, από παντού για να γιορτάσουμε. Εξίσου εμβληματική η έκθεση των Ilya και Emilia Kabakov, θα δείτε έργα τους που έχουμε την τιμή να εκτεθούν στον χώρο μας. θα περάσουμε όμορφα, είναι το μόνο σίγουρο!
Περίπτωση Αλιόσα, άλλος ένας πασίγνωστος Ουκρανός καλλιτέχνης, του οποίου τη βιοτέχνη εσείς πρώτοι «εισάγατε» στη Θεσσαλονίκη, αναλαμβάνοντας (στον καιρό της μεγάλης οικονομικής κρίσης) να μην τσιγκουνευτείτε και να πάρετε το ρίσκο. Λοιπόν, το ίδιο που σας ρώτησα και για τους Έλληνες καλλιτέχνες θα σας ρωτήσω και για τους ξένους: Aλλάζει κάτι στο κριτήριο έκθεσης ή τελικά Έλληνες και ξένοι πρέπει απλώς να τηρούν την ιδρυτική (ας την πω) διακήρυξη της γκαλερί, που είναι… Πραγματικά δεν υπάρχει κάποιος αντικειμενικός κανόνας ούτε κάποια διάκριση στους τρόπους που θα υποστηρίξουμε κάποιον καλλιτέχνη, είτε Έλληνα είτε ξένο. Όπως σου είπα πριν, το συναίσθημα που προκαλεί η τέχνη αποτελεί το σημαντικότερο κριτήριο. Είμαστε ρομαντικοί σε αυτό το κομμάτι της δουλειάς μας, κρίνουμε με τα μάτια και την ψυχή, όχι σύμφωνα με βιογραφικά και εθνικότητες. Όταν αγαπάς και πιστεύεις την τέχνη που επιλέγεις, οφείλεις να παίρνεις κάποιο ρίσκο. Και ο Aljoscha το άξιζε, ένας υπέροχος εικαστικός δημιουργός που τα βιομορφικά γλυπτά του έχουν κοσμήσει σημαντικούς χώρους στην Ευρώπη, έπρεπε να βρεθεί και στην 7η Biennale στο Μέγαρο Μουσικής της Θεσσαλονίκης. Ήταν ένα ρίσκο που το κερδίσαμε γιατί η πόλη αγάπησε τα έργα του και τον στήριξε με εντυπωσιακή προσέλευση. Η θέρμη που επέδειξε αναδεικνύοντας τον πόλεμο στην πατρίδα του μέσα από την προσωπική εικαστική φιλοσοφία του βιοφουτουρισμού απλά επισφράγισε την πίστη μας στην καλλιτεχνική του ειλικρίνεια.
Έξω από τους άσπρους τοίχους της γκαλερί, η Θεσσαλονίκη είναι πολύχρωμη αλλά και γκρίζα, μελαγχολική και εσωστρεφής παρά τις προσπάθειες κάποιων να πλατύνει. Ξέρω πως ταξιδεύεις αρκετά, οπότε θα σε ρωτήσω: Όταν επιστρέφεις πίσω, πώς βρίσκεις την πόλη σε σύγκριση με τη ζωή αλλού; Και τι έχει ανάγκη η Θεσσαλονίκη για να ξεφύγει από το τέλμα και τη μιζέρια που καμιά φορά εξαφανίζει τον ορίζοντα και τους ανθρώπους χειρότερα και από όταν πέφτει ομίχλη μεγατόνων; Η αλήθεια είναι πως τα συχνά ταξίδια είναι μια σημαντική ανάσα, ας αστειευτώ κιόλας πως από τα αγαπημένα μου φαγητά είναι καθετί που σερβίρεται ως γεύμα στην πτήση της αναχώρησης! Ωστόσο, επειδή γενικά οι καιροί είναι δύσκολοι, οι άνθρωποι της ηλικίας μου οφείλουμε να δείχνουμε δυνατοί και αισιόδοξοι. Μια σύντομη διαφυγή δεν αρκεί, οι λύσεις στα προβλήματα και τα εμπόδια που διαχρονικά χαρακτηρίζουν την πόλη μας πρέπει να αναζητηθούν μέσα από το μεράκι και την τόλμη. Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι καταλυτικός.
Όμως θα έχουμε πάντα τη Θεσσαλονίκη, που παρά την κλεισούρα της, έχει και δέκα γούστα αξεπέραστα· μια ζωή αυτά την έσωζαν και μας έκαναν να τη θεωρούμε πόλη των πόλεων! Μπορείς να μου σκανάρεις τον δικό σου χάρτη με στέκια και διαδρομές για καφέ, ποτό, φαγητό, όπου χαλαρώνεις αλλά και παίρνεις τα πάνω σου; Παλιότερα διασκέδαζα σε διάφορα στέκια, ομολογώ πάντως πως πλέον θα πιω το ποτό μου ακολουθώντας τις προτιμήσεις των φίλων – όπου πει η παρέα! Δεν με συγκινούν οι στάσεις για καφέ, ωστόσο δεν θα πω όχι σε ένα καφεδάκι ηλιοβασίλεμα στη Νίκης. Μου αρέσει να δοκιμάζω διαφορετικές κουζίνες και γεύσεις, αν μη τι άλλο η πόλη μας προσφέρει τέτοια ποικιλία γαστρονομικών επιλογών. Η Θεσσαλονίκη δυστυχώς υστερεί της Αθήνας σε συναυλιακά γεγονότα που αγαπώ ιδιαίτερα, οπότε περιορίζομαι να χαλαρώνω συνήθως με μεγάλες βόλτες στην Άνω Πόλη, την οποία δεν σου κρύβω την ανακάλυψα κατά τη διάρκεια της καραντίνας και τη λάτρεψα!
