Ο Φώτιος Μπάλας και ο Γιώργος Πανταζής αλληλοεπιδρούν με χρώματα, παιχνίδια και ασκήσεις flower power

Μια ιδιότυπη συνεργατική συνεύρεση στη Θεσσαλονίκη, που θα μπορούσες να την αποκαλέσεις και reunion ή και τζετ λανγκ, αφού οι εικαστικοί Φώτιος Μπάλας από την Αθήνα και Γιώργος Πανταζής από το Ρέθυμνο ανταμώνουν στην γκαλερί της Λόλας Νικολάου στη Θεσσαλονίκη ενθυμούμενοι τα φοιτητικά χρόνια τους στη Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας. Το χρώμα, το παιχνίδι και η χαρά είναι διάχυτα στα από κοινού παραγόμενα έργα και τα συμφραζόμενά τους, καθώς επί τούτου ο ένας μπαίνει και «αλλοιώνοντας» τη δουλειά του άλλου, αλληλοδιαδρά και αλληλοδιασυνδέεται υπό συνθήκες… παιδιά των παιχνιδιών και παιδιά των λουλουδιών.  

Πριν μιλήσουμε για τη σύμπραξή σας στην γκαλερί Λόλα Νικολάου, ας γυρίσουμε στη Φλώρινα, όπου ένας Θεσσαλονικιός και ένας Πτολεμαϊδιώτης συναντώνται στην Καλών Τεχνών της πόλης. Πώς θυμάστε τους εαυτούς σας τότε, πώς ακριβώς γνωριστήκατε και μετά τη σχολή τι; Χαθήκατε ή διατηρήσατε επαφή;
Φ.Μπ.: Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από το πτυχίο και έχω τις καλύτερες αναμνήσεις από τα φοιτητικά μου χρόνια. Με θυμάμαι ενθουσιώδη, με δίψα να μάθω πράγματα, με ορθάνοιχτο μυαλό, με χιούμορ, με αντίληψη, με αυτοπεποίθηση. Ήμουν αρκετά δημοφιλής στη σχολή και αυτό προέκυψε κυρίως εξαιτίας των έργων και των εργασιών που έκανα ως φοιτητής. Στην Καλών Τεχνών της Φλώρινας, ένιωσα για πρώτη μου φορά ότι ανήκω κάπου. Ο Γιώργος ήταν μικρότερο έτος από εμένα και η αλήθεια είναι ότι γνωριστήκαμε καλύτερα μετά τις σπουδές μας. Η επαφή προέκυψε μετέπειτα, μέσα από συναντήσεις σε εκθέσεις και κυρίως μέσα από τη συνεργασία μας με την ίδια γκαλερί, όπου σήμερα συνεκθέτουμε.
Γ.Π.: Με τον Φώτη, ενώ γνωριζόμασταν στη σχολή, δεν κάναμε πολλή παρέα. Ήταν σε μεγαλύτερο έτος από εμένα, οπότε απλά παρακολουθούσα τον ίδιο και τη δουλειά του από απόσταση και με πολύ ενδιαφέρον. Εγώ πάλι μικρότερος, έψαχνα να βρω τα πατήματά μου σε μια θάλασσα γεμάτη νέες πληροφορίες όπως είναι μια Σχολή Καλών Τεχνών. Τον θυμάμαι στη σχολή ως μια φυσιογνωμία που συνέχεια έτρεχε κρατώντας πάντα διάφορα ιδιαίτερα αντικείμενα, φτερά, παιχνίδια, διάφορα! Μέχρι να παρουσιάσει την πτυχιακή του εργασία δεν είχαμε επαφή άμεση, αλλά γνώριζα τον ίδιο και τη δουλειά του, την οποία εκτιμούσα πολύ, μου άρεσε η αίσθηση της φρεσκάδας που σου έδινε μόλις την βίωνες. Την πρώτη μας ουσιαστική συζήτηση την κάναμε στην παρουσίαση της πτυχιακής του εργασίας στη Φλώρινα, μια ωραία δουλειά θυμάμαι με έργα φτιαγμένα από φτερά, σε ένα παλιό νεοκλασικό κτίριο δίπλα στον ποταμό Σακουλέβα. Στο τρίτο έτος επιλέγοντας ως κατεύθυνση το Τρίτο εργαστήριο ζωγραφικής με καθηγητή τον Χάρη Κοντοσφύρη αρχίσαμε να εμπλεκόμαστε ενεργά και πολύ συχνά σε διάφορα projects και διάφορες ομαδικές εκθέσεις που οργανώνονταν στην γκαλερί Λόλα Νικολάου, όπου συμμετείχαμε φοιτητές ή απόφοιτοι από τη Σχολή, αλλά και καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα. Ειδικά μέσα στην Λόλα, πιάναμε συζητήσεις για τα έργα και τις ανησυχίες μας, καταλήγοντας σε κοινές διαπιστώσεις γύρω από το χρώμα, τη φόρμα και την τέχνη στην Ελλάδα. Προσωπικά, από παλιά πίστευα πως μια συνεργασία με τον Φώτη θα ήταν πολύ ωραία γιατί έβρισκα πολλές συνδέσεις στις αισθήσεις των έργων μας. Ο Μπάλας χρησιμοποιεί πολλές διαφορετικές φόρμες για να δημιουργήσει μια εικόνα από μικρά παιχνίδια με έντονους και φρέσκους χρωματικούς συνδυασμούς. Αντίστοιχα εγώ προσπαθώ να σπάσω και να αναδομήσω την εικόνα αναζητώντας τις χρωματικές σχέσεις, οπότε έβλεπα στη δουλειά του στοιχεία που μας επιτρέπουν να συνομιλήσουμε.

Πώς ακριβώς πορεύτηκε ο καθένας σας μετά τη Φλώρινα; Φώτη, εσύ κατέβηκες στην Αθήνα όπου έκανες και κάνεις διάφορα. Εσύ Γιώργο, βρέθηκες ακόμα πιο κάτω ροβολώντας στην Κρήτη. Μπορώ να έχω και από τους δυο σας μια περιεκτική δόση από τις περιπέτειές σας; Τι έκανε ο καθένας και πώς κατάφερε να επιβιώσει και να υπάρχει έως σήμερα; 
Φ. Μπ.: Πριν ακόμη πάρω το πτυχίο, ξεκίνησα να συνεργάζομαι με την γκαλερί Λόλα Νικολάου, γιατί παράλληλα με τις σπουδές μου, ψαχνόμουνα, έκανα πράγματα, δεν περίμενα να πάρω ένα χαρτί, και αυτό με βοήθησε αρκετά. Έναν χρόνο μετά τις σπουδές, έγινα καθηγητής στη σχολή μόδας Veloudakis. Επίσης, ξεκίνησα να συνεργάζομαι με σχεδιαστές μόδας και να δημιουργώ καπέλα και κοσμήματα για τις συλλογές τους, να κάνω φωτογραφίσεις και συνεργασίες με άλλους καλλιτέχνες, να συμμετέχω σε εκθέσεις, να πουλάω έργα, αφού σε αυτή τη δουλειά, πιστεύω ότι όλα λειτουργούν αλυσιδωτά και το ένα πράγμα φέρνει το άλλο. Απλά κάνεις επιλογές που ταιριάζουν με τα πιστεύω, τους στόχους, το ήθος και τις ανάγκες σου, συνεπώς, ο κάθε καλλιτέχνης λειτουργεί και πορεύεται τελείως διαφορετικά από τον άλλον. Σήμερα, έχω εργαστήριο στην Αθήνα, δουλεύω εκεί, συνεργάζομαι με art dealer αλλά και με την γκαλερί, κάνω workshops, συνεργασίες σε διάφορα projects με άλλους καλλιτέχνες και γενικά είμαι αφοσιωμένος 100% σε αυτό που κάνω, είτε καταφέρω να επιβιώσω είτε όχι…

Γ.Π: Μετά τον στρατό έκανα τα χαρτιά μου για να μπω στους πίνακες κατάταξης ως αναπληρωτής εικαστικός εκπαιδευτικός κι έτσι από τον Δεκέμβριο του ’17 βρέθηκα στο Ρέθυμνο Κρήτης να διδάσκω καλλιτεχνικά στο Δημοτικό και συγκεκριμένα στον Πλακιά Ρεθύμνου, με κλίμα πολύ υποστηρικτικό από τον Διευθυντή του σχολείου, που μου έδωσε πλήρη ελευθερία. Ήθελα από το ξεκίνημά μου, ο χώρος του εργαστηρίου των εικαστικών στο σχολείο να είναι μια γεννήτρια ιδεών, πειραματισμών και συνεχούς ενασχόλησης με νέα αντικείμενα και εικαστικές καταστάσεις, ώστε τα παιδιά να γνωρίζουν και να ανακαλύπτουν τον κόσμο της τέχνης εκ των έσω, βουτώντας και βιώνοντας τη θάλασσά της. Για να πω την αλήθεια, όταν τελείωσα τη σχολή, μπήκα στην εκπαίδευση για να δώσω μια λύση στο βιοποριστικό μου κομμάτι στη ζωή και να μπορώ να υποστηρίξω έτσι την καλλιτεχνική μου δουλειά, χωρίς να γνωρίζω τον κόσμο που θα μου ανοιγόταν. Μαζί με το σχολείο συνέχισα να δουλεύω και τα δικά μου εργα, συμμετέχοντας σε διάφορες ομαδικές και ατομικές εκθέσεις, στη Λόλα Νικολάου στη Θεσσαλονίκη και στον Τεχνοχώρο στην Αθήνα. Ολοκλήρωσα επίσης το μεταπτυχιακό μου πάνω στην Κριτική Παιδαγωγική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και συνεχίζω εκπονώντας τη διδακτορική μου διατριβή πάνω στον αντίκτυπο που έχει η συνεργατική εικαστική δημιουργία στην κοινωνικοποίηση των νέων ατόμων. 

Εδώ στη Θεσσαλονίκη, μαζί, οι δυο σας ξανά. Πώς έγινε, πώς ξεκίνησαν οι αρχικές συζητήσεις και πώς συντονιστήκατε; Ξέρω πως ο Γιώργος έφτιαξε τους καμβάδες και μετά, Φώτη, μπήκες εσύ με τις επιπροσθέσεις σου. Όμως γνωρίζω επίσης πως πολλά από τα παλιά παιχνίδια του Μπάλα, προϋπήρχαν των πινάκων του Πανταζή, οπότε θέλω ο καθένας σας να μου φωτίσει όλο το background της έκθεσης συν το working process. 
Φ.Μπ.: Η συνύπαρξή μας προέκυψε έπειτα από πρωτοβουλία της Λόλας. Είδε ένα έργο μου με ύφασμα και μου πρότεινε να τα παρουσιάσω εκεί πρώτα, επίσης, σκέφτηκε ότι σε συνδυασμό με τη δουλειά του Γιώργου θα ήταν η ιδανική συνθήκη. Οι δυο μας συμφωνήσαμε και το αποτέλεσμα είναι αυτή η έκθεση. Τα έργα που παρουσιάζω για πρώτη φορά, είναι μια σειρά που ξεκίνησα να δουλεύω στα κρυφά, στην πρώτη καραντίνα. Ανακάλυψα τυχαία μια κούκλα που είχα ράψει όταν ήμουν εννέα ετών και έκανα μια απόπειρα στο σήμερα. Προέρχονται από προσωπικά μου υφάσματα και είναι όλα ραμμένα στο χέρι. Πρόκειται, για έργα, τα οποία ούτε ο ίδιος έχω πάρει ακόμα τον χρόνο και την απόσταση ώστε να μπορέσω να αποκρυπτογραφήσω.

Γ.Π.: Δέχτηκα γιατί πάντα πίστευα πως μια συνεργασία με τον Φώτη θα έφερνε ωραία, νέα και φρέσκα αποτελέσματα. Απο τις πρώτες συζητήσεις μας καταλήξαμε στο ότι θέλαμε και οι δύο να πειραματιστούμε με το χρώμα και τη φόρμα, εκείνος μέσω των υφασμάτων και των παιχνιδιών και εγώ μέσω της μπογιάς και των λουλουδιών. Είπαμε στην αρχή να δημιουργήσουμε μερικά συνεργατικά έργα, δηλαδή να επέμβει ο ένας στην δουλειά του άλλου και στη συνέχεια η διαδικασία έτρεξε γρήγορα και πρακτικά. Αφού κατασκεύασα τα ξύλινα τελάρα με ξύλο Osb και ζωγράφισα οκτώ έργα, διαλέξαμε από κοινού τρία, τα οποία τα έστειλα στον Φώτη στην Αθήνα για να τα δουλέψει χωρίς περιορισμούς. Ο κανόνας άλλωστε ήταν ότι, αφού δεν είχα εγώ περιορισμό για το πώς να δουλέψω αρχικά τα έργα, έτσι και ο Φώτης θα είχε πλήρη ελευθερία να κάνει ό,τι θέλει!

Πολύ χρώμα και χαρά, αθωότητα και φως, ομορφιά και παιχνίδι, όλα στην έκθεσή σας μοιάζουν με μια χειρονομία, μια σπονδή και ένα ξόρκι σε μια εποχή που κάθε άλλο παρά ανέμελη τη λες. Τι κρύβεται σε αυτό το κοντράστ που υπάρχει ανάμεσα στο μέσα και το έξω της γκαλερί; 
Φ.Μπ.: Ίσως κρύβεται ότι υπάρχει ανάμεσα στο μέσα και στο έξω του κάθε ανθρώπου - θεατή. Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε ένα ανέμελο παιδί μέσα μας. Αν χαθεί αυτό το παιδί, τότε χαθήκαμε. Εύχομαι, αυτή η έκθεση να κάνει το παιδί που κρύβεται μέσα στον κάθε θεατή να χαμογελάσει…

Γ.Π.: Η έκθεση θέλει να σχολιάσει τη βαθιά και κρυφή επιθυμία που έχουμε όλοι για να έρθουμε κοντά και να συνυπάρξουμε, όπως συνυπάρχουν τα πολλά διαφορετικά χρώματα, οι γραμμές, τα σχήματα, οι υφές και τα υλικά, δημιουργώντας μια παράδοξη ισορροπία. Όπως και την επιθυμία να έρθουμε κοντά στη φύση και στον παιδικό εαυτό μας. Έξω από την γκαλερί υπάρχει ένα παράξενο πλαίσιο, το χρώμα κρύβεται, υπάρχει, αλλά εξαφανίζεται μέσα στη ροή της πόλης, περιμένοντάς μας να το αναδείξουμε με μικρές πράξεις/ πινελιές καλοσύνης. Ζούμε σε μια χρονική μεταβατική συγκυρία όπου οι αποφάσεις που παίρνουμε, ακόμα και οι πιο μικρές, επηρεάζουν τα πάντα και πολλά άσχημα συμβαίνουν γύρω μας. Βρίσκω πως η έκθεσή μας είναι ένα ουσιαστικό σχόλιο στο πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε και να συνεργαστούμε μεταξύ μας όμορφα και ευγενικά.

Φώτη, μίλα μου για το πώς ξεμένοντας από πρώτες ύλες στην καραντίνα, στράφηκες στη μεταποίηση παλιών σου παιχνιδιών. Μίλα μου επίσης για το τι σημαίνον και πολύ σημαντικό υπάρχει κρυμμένο μέσα σε αυτόν τον γοητευτικό παλιμπαιδισμό σου, που τον αντιλαμβάνομαι σαν επιθυμία για…
Φ.Μπ.: Τα παιχνίδια για εμένα είναι το πιο σημαντικό αντικείμενο που αποκτά ο άνθρωπος στο ξεκίνημα της ζωής του. Είναι έκφραση, ανακάλυψη, αποκάλυψη και συμβάλλουν στη δημιουργία και στο πλάσιμο της ταυτότητας. Όλη μας η ζωή είναι σαν ένα παιχνίδι, ακόμα και η τέχνη είναι το τελευταίο δικαίωμα του ενήλικα για παιχνίδι. Τα παιχνίδια είναι αναμνήσεις και το παρελθόν μας καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον μας... Εγώ τα χρησιμοποιώ ως πρώτη ύλη για να «παίξω», ως ένας ενήλικας Πίτερ Παν που αρνείται να μεγαλώσει και να μιζεριάσει…

Γιώργο, μίλα μου για τα βάζα και τα λουλούδια σου…
Σαν χρωματικό ζωγράφο πάντα μου άρεσε να μελετάω συνθέσεις με λουλούδια, το να ζωγραφίζω λουλούδια ήταν πάντα σαν να αναπνέω, γιατί στα λουλούδια δεν υπάρχει σωστό και λάθος, χαίρεσαι απλά τη δημιουργική διαδικασία. Η μελέτη της φύσης πάντα μου έδειχνε πως το αναπάντεχο, το ανόμοιο και το ανισόρροπο μπορούν να συνυπάρξουν χωρίς πίεση. Έτσι τα λουλούδια και η μελέτη της φύσης είναι ένα απαραίτητο στοιχείο της δουλειάς μου. Επίσης, ψυχαναλυτικά ερμηνεύοντάς το, μεγάλωσα στην Πτολεμαίδα, όπου τα εργοστάσια της ΔΕΗ δημιουργούσαν ένα περιβάλλον ασφυκτικό ως προς το χρώμα. Παρ' όλα αυτά από μικρός παρατηρούσα τη μητέρα μου με πόση ευκολία γέμιζε με χρώματα το σπίτι βάζοντας πολλά χρωματικά/ διακοσμητικά στοιχεία, ώστε να πάει κόντρα σε αυτό το μουντό μέρος. Στον τελευταίο χρόνο της σχολής, ετοίμαζα την πτυχιακή μου εργασία και παρατήρησα πως στην πόλη της Πτολεμαΐδας, που είναι μια μικρή πόλη, υπάρχουν πάνω από 10-15 ανθοπωλεία. Σημαίνει πως ο κόσμος όλος επιζητεί το χρώμα και, όταν δεν το βρίσκει εκ του φυσικού, το φτιάχνει ο καθένας όπως μπορεί. Πολλές φορές αν δεν το βρίσκεις, το φτιάχνεις! 

Φώτη, θα μπορούσες να επιστρέψεις για να ζήσεις μόνιμα στη Θεσσαλονίκη; Γιατί ναι ή όχι;
Την αγαπώ τη Θεσσαλονίκη, είναι η πόλη μου, αλλά δεν νομίζω ότι θα ζούσα μόνιμα εκεί και κατά βάθος, με στεναχωρεί αυτό, που έχω δηλαδή μαζί της μία σχέση αγάπης και μίσους. Στη Θεσσαλονίκη νιώθω σαν να μην ταιριάζω πουθενά, έχω την αίσθηση πως με βλέπει σαν ένα μπάσταρδο κολάζ. Δυστυχώς ο βορράς έχει ένα ταβάνι και εμένα δεν μου αρέσει να πέφτω σε τοίχους, οπότε από μικρός ένιωσα πως ολοκλήρωσα τον κύκλο μου και γι' αυτό κατέβηκα στην Αθήνα. Παρ' όλα αυτά, θέλω όποτε μπορώ να κάνω και πράγματα στην πόλη μου, γιατί έχω κόσμο εδώ που με αγαπάει και με στηρίζει χρόνια τώρα και νιώθω ευγνώμων γι' αυτό. Αν, δε, φύγω ποτέ από την Αθήνα, θα φύγω για άλλη χώρα…

Γιώργο, το ίδιο και για σένα: Κρήτη για πάντα ή και στην Πτολεμαΐδα κάποτε καλά θα είναι;
Γενικά είμαι προσαρμοστικός άνθρωπος που δεν φοβάται την αλλαγή. Εδώ στην Κρήτη πλέον έχω χτίσει ένα πλαίσιο το οποίο μου επιτρέπει να κινούμαι ελεύθερα σε όλους τους τομείς χωρίς περιορισμούς, όμως κρατάω επαφή και επικοινωνία με την Καλών Τεχνών της Φλώρινας, αλλά και την πατρίδα Πτολεμαΐδα που με χαρά επιστρέφω όποτε προκύπτει κάτι για να συμμετάσχω ενεργά. Έτσι δεν αποκλείω τίποτα, όπως και δεν αποκλείω κάποια στιγμή να φύγω για κάπου αλλού, ποτέ δεν ξέρεις! 

Φώτιος Μπάλας και Γιώργος Πανταζής. Γκαλερί Λόλα Νικολάου, Τσιμισκή 52, Θεσσαλονίκη, έως 17/2