Εικαστικα

Ιωάννα Πούλιου: Μια έκθεση για την ποίηση της Γης, του Ουρανού, της καθημερινότητας

«Ο χώρος στην πραγματικότητα είμαστε εμείς και το βλέμμα μας»

Ιωάννα Πούλιου: Συνέντευξη με τη ζωγράφο για την έκθεση «Της Γης και του Ουρανού», που φιλοξενείται στην γκαλερί Αστρολάβος δεξαμενή.

Έργα μεσαίων και μεγάλων διαστάσεων με θεματολογία που, εφορμώντας από το αστικό τοπίο και το μπετόν, ανιχνεύει την οριακή βλάστηση της πόλης, καταφέρνοντας με τρόπο ποιητικό να ξυπνήσει συνειρμούς και να στρέψει το βλέμμα ψηλότερα: στον ουρανό, την απεραντοσύνη του και τη συμπαντική αίσθηση πως όλα είναι ένα.

Προοπτικές, όνειρα, διαφυγές από τον εγκλεισμό του γκρι και χρωματικές παραλλαγές, αντίδοτο στη μοναξιά, τη μελαγχολία και τη δυσμορφία του αστικού τοπίου· αυτό επιδιώκει να αναπαραστήσει η ζωγραφική της Ιωάννας Πούλιου στον Αστρολάβο δεξαμενή. Πίνακες μάντρα που είναι σαν να ψιθυρίζουν κατανυκτικά πως, αν σταθείς προσεκτικά στο μεταίχμιο μεταξύ άπλετου ορίζοντα και γειωμένης πραγματικότητας, θα δεις μια ανείπωτη θαλπωρή και γλυκύτητα να σου γνέφουν.

Ιωάννα Πούλιου, Γη και Ουρανός, λάδι σε καμβά 78 Χ 108 εκ.

Πού κατοικείς;
Κατοικώ στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στα όρια της Άνω Πόλης και συχνάζω στο κέντρο της πόλης από μικρή. Αυτό που αγαπώ να κάνω είναι μεγάλες βόλτες στο κέντρο, από τη θάλασσα και το λιμάνι μέχρι πάνω τα κάστρα. Με διάφορες μικρές αφορμές αγαπώ να επικοινωνώ με τους ανθρώπους γύρω μου. Πολλές φορές αγνώστους. Στη στάση, περιμένοντας έναν καφέ να ψηθεί, ρωτώντας μια πληροφορία... Ο ζωγράφος είναι πάντα παρατηρητής και συλλέκτης εικόνων, στιγμών, εμπειριών. Την Αθήνα την έχω ζήσει κατά διαστήματα, Μεταξουργείο, Πετράλωνα εκεί στην πλατεία Μελίνα Μερκούρη και γύρω στενά, βόλτα στον λόφο Φιλοπάππου, μετά Αρχαία Αγορά και Κολωνάκι πάνω στη Δεξαμενή, εκεί που βρίσκεται και η γκαλερί Αστρολάβος, Κυψέλη...

Ιωάννα Πούλιου, Έκλειψη, λάδι σε καμβά 65 Χ 105 εκ.

Παρατηρώντας τους πίνακες, θα ήθελα να μου μαρτυρήσεις, να μου συγκεκριμενοποιήσεις κάποια αληθινά σημεία, σε περίπτωση που αποτέλεσαν πηγές έμπνευσης και τα απαθανάτισες αυτούσια. Εκτός και αν αυτοί οι δρόμοι που βλέπω δεν είναι υπαρκτοί, μα μόνο τόποι φαντασίας που τους έδωσες μορφή και υπόσταση.
Σε αυτήν την ενότητα της δουλειάς παρουσιάζεται το ταξίδι των σκέψεων και των εμπειριών μου, όταν βρέθηκα να ζω τα τελευταία χρόνια στο υπόγειο εργαστήρι μου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με μοναδική θέα στον ακάλυπτο των γύρω πολυκατοικιών. Εκεί μέσα στο τσιμεντένιο δάπεδο ζει εδώ και χρόνια ως εκ θαύματος μια μεγάλη συκιά. Παρατηρούσα καθημερινά πόσο ομοιάζουν οι κύκλοι της ζωής, του έρωτα, της φύσης καθώς το δέντρο, σύμβολο της γυναίκας και της μάνας γης, κόντρα σε αυτό το αφιλόξενο τοπίο δεχόταν να πεθαίνει και να καρπίζει κάθε χρόνο. Ο ακάλυπτος, χώρος εξωτερικός αλλά εσωτερικός ταυτόχρονα, αποτέλεσε τη ζεστή μήτρα της Γης, στην οποία βγάλαμε ρίζες και οι δυο και ενωθήκαμε ανακαλύπτοντας ότι είμαστε ένα. Οι μεγάλες αλήθειες της ζωής άρχισαν να αποκαλύπτονται. Οι χώροι που βλέπετε είναι στην ουσία ο ακάλυπτος ιδωμένος από κάτω αλλά και από τον όροφο πολυκατοικίας, η φυλλωσιά της μεγάλης συκιάς και κάποιοι δρόμοι πολύ κοντά στο σημείο που μένω, δρόμοι που διασχίζω εγώ και οι συμπολίτες μου κάθε μέρα, που επαναλαμβάνονται ως εικόνα συνεχώς στο κέντρο μιας μεγαλούπολης. Εντοπίζοντας όμως κάτι που μας συγκινεί, το αστικό αυτό γκρίζο τοπίο παίρνει άλλη διάσταση. Μιλώ για την ποίηση της καθημερινότητας και πως ο χώρος στην πραγματικότητα είμαστε εμείς και το βλέμμα μας, που μπορεί να τους αλλάξει μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά!

Ιωάννα Πούλιου, Ουρανός, λάδι σε καμβά 82 Χ 87 εκ.

Θυμάμαι επίσης την προηγούμενη δουλειά σου, το 2018, όπου ο τίτλος ήταν Ακάλυπτος! Αναπόφευκτα θα σε ρωτήσω (υποθέτοντας πως βλέπεις μέσα τους και κάτι αόρατο που δεν ανιχνεύει ο καθένας, που το βλέμμα του στέκεται μόνο στο ορατό τους), τι είναι αυτό που σε γοητεύει σ’ αυτή τη «στεναχώρια» που αναδύουν ως αίσθηση για αυτούς που κατοικούν στα πέριξ τους…
Ο τίτλος της έκθεσης του 2018 ήταν με κεφαλαίο, «Ακάλυπτος», για να υπονοήσει όπως πολύ εύστοχα επισήμανε ο κ. Μάνος Στεφανίδης την έννοια του ακάλυπτου σε έναν χώρο, μιαν έννοια, στους ανθρώπους, σε μιαν ακάλυπτη ζωή τελικά. Μια ζωή που χρειάζεται να βρει ξανά το χαμένο της βλέμμα προς την πραγματική φύση του ανθρώπου. Για μένα, ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται να συνειδητοποιήσει ότι είναι κομμάτι της φύσης και όχι κάτι ξεχωριστό και ότι υπάρχει ενότητα σε όλα. Η γοητεία που αναφέρετε είναι προς τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, σχέση που αντικατοπτρίζεται στη ζωγραφική μου υμνώντας αυτό το ευλογημένο δέντρο που βρέθηκε, έχετε δίκιο, σε αυτόν τον στενάχωρο ακάλυπτο και άλλαξε όλη την αισθητική του τοπίου, ενώ ο άνθρωπος έχει καταστρέψει! Η ζωγραφική μου ξεκινά από το ορατό για να μιλήσει για κάτι άλλο, όπως πάντα κάνει η τέχνη. Κάτι χιουμοριστικό: Στην έκθεση του '18 με ρωτούσαν όλοι πού βρίσκεται αυτός ο ακάλυπτος!

Ιωάννα Πούλιου, Αναπνοή ΙΙ, λάδι σε καμβά 103 Χ 144 εκ.

Από τους ακάλυπτους χώρους (καμιά φορά τους θεωρώ καφενεία με θαμώνες τα σώματα και τις ψυχές των πολυκατοικιών), το βλέμμα του θεατή οδηγείται βαθμηδόν ψηλά στον ουρανό και την απεραντοσύνη του, ή σε ορισμένα σημεία του που αναλογούν και σκέπουν φέτες από το άστυ. Απόδραση ποιητική από τη δυσμορφία της πόλης, υπενθύμιση πως εκεί ψηλά θα κρύβεται πάντα η αισιοδοξία και το αύριο, ή κάτι άλλο;
Όπως το δέντρο προσπαθεί να ακολουθήσει το φως αγγίζοντας τον ουρανό, έτσι κι εγώ σαν άλλη Περσεφόνη που μαζεύει τους καρπούς της σοφίας, πάτησα γερά τα πόδια στη Γη και είχα το βλέμμα στον Ουρανό. Πάντα η ψυχή πηγαίνει προς το φως. Είναι πιο δυνατό από τη σκιά. Φυσικά στο γαλάζιο υπάρχει η αισιοδοξία για το αύριο και η άρνηση να δεχτείς για ορίζοντά σου κάτι περιορισμένο. Ο ουρανός δεν έχει όριο. Και εδώ στην Αθήνα έχετε υπέροχους ουρανούς!

Ιωάννα Πούλιου, Μισό, λάδι σε καμβά 82 Χ 51 εκ.

Φύση, μίσχοι, φύλλα και βλάστηση ξεφυτρώνουν απρόσμενα μέσα από τα μπετά. Πάνω τους και πάλι αναλογούν ουρανοί που το χρώμα τους αλλάζει ανάλογα με την ώρα της μέρας ή του απογεύματος. Αν το άστυ συμβολίζεται πυκνότητα και ανηλεή δόμηση, αυτά τα εμβόλιμα πράσινα τι συμβολίζουν στη δουλειά σου;
Είναι ο ύμνος στη φύση, στη μεγαλοσύνη της μέσα στην ταπεινότητά της. Από ένα φυλλαράκι που σκάει την άνοιξη ως τη μεγάλη φυλλωσιά με τους καρπούς και τα φύλλα που είναι σαν χέρια και τα χέρια που είναι σαν φύλλα (αναφέρομαι στο έργο μου «Χέρια»). Στη δύναμη της φύσης, που μπροστά της μόνο μπορεί ο άνθρωπος να υποκλιθεί και να διδαχθεί. Και εκεί κάπου να αναρωτηθεί τι χρειάζεται αληθινά για να είναι ευτυχισμένος. Εγώ ανακάλυψα ότι η ευτυχία μπορεί να κρύβεται σε κάτι που δεν μας καλύπτει απόλυτα. Με την έννοια όχι του συμβιβασμού ή της παραίτησης, σε καμία περίπτωση. Αλλά λέω όχι σε μια ευτυχία πλασματική που επικεντρώνεται στην κάλυψη των «αναγκών» μας. Ανάγκες που τελικώς δεν τελειώνουν ποτέ! Στο εργαστήρι μου αυτό στον ακάλυπτο, έζησα πολύ λιτά και σχεδόν δύσκολα αλλά ήταν από τα πιο σημαντικά μαθήματα της ζωής μου. Η γείωση που δέχτηκα και η δύναμη που πήρα να συνεχίσω τη ζωή μου γέννησαν αυτήν τη δουλειά.

Ιωάννα Πούλιου, Αστέρι, λάδι σε καμβά 102 Χ 56 εκ.

Αλήθεια, τι είδους μουσική θα μπορούσε να ντύνει αυτούς τους πίνακες; Ένεκα μιας ονειρικής κατάστασης που αναδύουν, προσωπικά θα διάλεγα μια πλέιλιστ που ξεκινά από τον Χατζιδάκι!
Αν πράγματι πιστεύετε ότι ο λυρισμός του Χατζιδάκι μου ταιριάζει, αυτό είναι πολύ όμορφο κομπλιμέντο και σας ευχαριστώ! Ακούω στη συνέχεια ένα κελάηδημα αηδονιού μέσα στο βράδυ, ένα θρόισμα των φύλλων ξαφνικά και δυνατή βροχή που κινδυνεύει να πλημμυρίσει τον ακάλυπτο... Κατά τα άλλα, ακούω συνέχεια μουσική και όταν ζωγραφίζω. Αγαπώ σάουντρακ αγαπημένων ταινιών όπως το BladeRunner, λατρεύω τη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου, άκουγα συχνά τη «Μυθωδία». Εξαιρετικό έργο. Philip Glass... και πολλά άλλα! Επίσης ακούω συνεντεύξεις καλλιτεχνών, πολύ εμπνευστικό!

Ιωάννα Πούλιου, Λυκόφως ΙΙ, λάδι σε καμβά 130 Χ 92 εκ.

Ποια και γιατί ήταν η τελευταία έκθεση ζωγραφικής που πήγες και σε συγκίνησε; By the way, μετέχεις και παρακολουθείς ενεργά την εικαστική σκηνή της πόλης, ή παρακολουθείς μόνο λίγα και εκλεκτά, προτιμώντας να μη δέχεσαι αντιπερισπασμούς;
Μια επίσκεψη στην έκθεση «Magma» του Σάββα Πουρσανίδη το καλοκαίρι στη Νικήτη Χαλκιδικής. Εξαιρετική. Πολύ πρόσφατα στην αίθουσα τέχνης «Έκφραση», στην ατομική έκθεση του Άγγελου Σκούρτη με τίτλο «Όλα στο τέλος θα γίνουν ποίηση». Παρακολουθώ τα δρώμενα της πόλης μου και στην Αθήνα, όταν κατεβαίνω, πάντα έχω στο πρόγραμμα να δω εκθέσεις ή θέατρο ή κάτι άλλο. Δεν θα ξεχάσω την έκθεση του δασκάλου μου Κ. Κατζουράκη στο Μουσείο Μπενάκη πριν κάποια χρόνια.

Ιωάννα Πούλιου, Άνοιξη, λάδι σε καμβά 145 Χ 92 εκ.

Αν πούμε πως ο τίτλος της έκθεσης είναι και το σημείο βρασμού της, πώς και γιατί κατέληξες στον τίτλο Της Γης και του Ουρανού;
Πιστεύω ότι είμαστε όλοι παιδιά της Γης και του Ουρανού και ζούμε αυτήν τη ζωή ανάμεσα στα δύο ψάχνοντας τη θέση μας στον κόσμο. Θέλω να αναδείξω ότι, ανεξαρτήτως των δυσκολιών που ζούμε, υπάρχει η επόμενη μέρα και όλοι καλούμαστε να τη ζήσουμε έχοντας επίγνωση πως πάντα κάτι θα παραμένει ακάλυπτο, απραγματοποίητο. Δεν πειράζει, εκεί μπορεί να κατοικεί η ευτυχία. Στο εδώ και στο τώρα. Στην ένωση του μέσα μας με το έξω, του εγώ και του εσύ. Η έκθεση αφιερώνεται σε όλους αυτούς που χάσαμε και το σώμα τους γύρισε στην αρχική μητέρα, αλλά αυτοί επέστρεψαν στην ουράνια καταγωγή τους, την πραγματική.