Χρήστος Κεχαγιόγλου: «Τα τοπία μου είναι περισσότερο βλέμματα παρά τόποι»

Νιώθει τη ζωγραφική σαν ένα ταξίδι μυσταγωγικό κι ερωτικό, που σε κάνει να κινηθείς έξω από τον εαυτό σου και με όχημα τον χρωστήρα του κυνηγά το φως και τους ανοιχτούς ορίζοντες σε μια σταθερή διαπραγμάτευση με την απεραντοσύνη του τοπίου. Το έργο του Χρήστου Κεχαγιόγλου είναι ταυτισμένο με τον κόσμο που μας περιβάλλει και παρότι η ανθρώπινη φιγούρα απουσιάζει από τους καμβάδες του, για τον ίδιο αποτελούν περισσότερο βλέμματα, προσωπογραφίες εσωτερικές, αλλά κι ένα χρέος, να θυμίζουμε μέσα από τη ζωγραφική την ομορφιά και τη σημασία του ανέγγιχτου.

Δουλεμένα στην Αθήνα αλλά και στην Άνδρο, τα νέα του έργα που παρουσιάζει από τις 10 Νοεμβρίου στην γκαλερί Ζουμπουλάκη επιδιώκουν να αποδώσουν το φως των Κυκλάδων με τις αέναες μεταμορφώσεις του πάνω στην θάλασσα και τον ουρανό. «Μια φωτεινή κι αινιγματική ματιά ενός κόσμου, τόσο κοντινού μας και μαζί τόσο απόμακρου. Κάτι από την γοητευτική απεραντοσύνη του “οικείου”» όπως μας τα συστήνει. Πώς προέκυψαν, λοιπόν; Γιατί το τοπίο μονοπωλεί την πρακτική του; Πώς δουλεύει; Και πώς αντιλαμβάνεται τη ζωγραφική; Καθώς τα τελάρα του βρίσκουν τη θέση τους στην γνωστή αίθουσα τέχνης στο Κολωνάκι για την έκθεση με τίτλο «Μες στο φως», ζητήσαμε από τον καλλιτέχνη να μοιραστεί τη ματιά του.

Κύριε Κεχαγιόγλου, τι κινητοποίησε αυτό το σώμα δουλειάς;

Αρχικά η αίσθηση του φωτός που με γεμίζει, περνώντας πολύ χρόνο στην ύπαιθρο, σε μια ερημιά κυκλαδίτικη, στην Άνδρο. Εκεί πραγματικά όλα ξεχειλίζουν από φως, χαμένα σε μια απεραντοσύνη. Αυτή η αίσθηση της αιώρησης σ’ έναν διάφανο κόσμο με κινητοποίησε να ξεκινήσω μια έρευνα με πάμπολλα σχέδια και πειραματισμούς με τα υλικά μου.

Τα τοπία, πραγματικά ή φανταστικά, ειδωμένα από διαφορετικές γωνίες λήψης (από ψηλά, μέσα από τις φυλλωσιές κλπ), περισσότερο ρεαλιστικά ή αφαιρετικά, κυριαρχούν στην καλλιτεχνική σας διαδρομή. Τι σας ιντριγκάρει στο τοπίο;

Ο άνθρωπος βασικά με ιντριγκάρει. Ο ψυχισμός κι ο τρόπος του να υπάρχει. Τα τοπία μου είναι περισσότερο βλέμματα παρά τόποι. Στην ουσία είναι και τα δύο ταυτόχρονα. Ο κόσμος κι ο τρόπος που τον βλέπουμε. Ο κόσμος και μαζί ο ψυχισμός του ανθρώπου, που βρίσκεται «ριγμένος» μέσα του και τον παρατηρεί. Μ’ αυτήν την έννοια θα έλεγα πως τα τοπία μου είναι προσωπογραφίες εσωτερικές, στιγμές προσωπικές.

Τι σας έχει προσφέρει μέσα στα χρόνια η ενασχόλησή σας με τον κόσμο που μας περιβάλλει;

Μ’ έχει ωθήσει να παρατηρήσω βαθιά τη φύση και τον κόσμο γύρω μου και μ’ έχει βοηθήσει να δω και τη ζωγραφική σαν ένα μέρος αυτού του κόσμου, σαν μια φυσική διαδικασία. Όντας μέσα στη φύση και δουλεύοντας μέσα της, αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό που παράγεις δεν είναι μόνο δικό σου αλλά και δικό της. Μπορείς έτσι να δεις τη ζωγραφική σαν μια έκφραση θαυμασμού και σεβασμού, σαν μυσταγωγία.

Παρότι οι ζωγραφικές εικόνες σας είναι παραστατικές, σταδιακά οδηγείστε σε πιο αφαιρετικές, ρευστές αποδόσεις. Τι σηματοδοτεί αυτό για την τέχνη σας;

Σ’ αυτήν την τελευταία μου δουλειά, τα έργα δουλεύτηκαν στην κυριολεξία μες στο φως, θέλησα να ζωγραφίσω το φως όντας μέσα του. Θέλησα να πλησιάσω μια «άδεια», διάφανη αίσθηση η οποία με κινητοποίησε. Να αντιληφθώ το φως σαν χώρο. Αυτό σίγουρα έκανε την εικόνα πολύ πιο ρευστή και διάφανη και μ’ αυτή την έννοια πιο αφαιρετική και μινιμαλιστική.

Βγαλμένα από όψεις της πραγματικότητας ή του ονείρου, τα τοπία σας πολύχρωμα αποπνέουν σταθερά μια αίσθηση αισιόδοξη, ηρεμίας ή και γαλήνης. Η φθορά, η ασχήμια, η αγωνία, δεν μπαίνουν στο κάδρο σας. Τι δηλώνει αυτή η επιλογή;

Δεν είναι ακριβώς επιλογή. Ζωγραφίζουμε αυτό που μας γοητεύει και μ’ αυτή την έννοια φως ή σκοτάδι δεν έχουν καμιά σημασία και τα δύο μπορούν να είναι εξίσου γοητευτικά. Σίγουρα η δική μου δουλειά εμπνέεται από το φως κι ένα μόνιμό της χαρακτηριστικό είναι οι ανοιχτοί ορίζοντες κι η απόκοσμη γοητεία της απεραντοσύνης. Η ελευθερία αυτού του απέραντου κόσμου νομίζω λειτουργεί λυτρωτικά αποπνέοντας μια αίσθηση γαλήνης κι αισιοδοξίας.

Πώς βλέπετε, αλήθεια, τις αλλαγές που συντελούνται μέσα στα χρόνια στο τοπίο;

Υπάρχουν δυο κόσμοι μέσα στον κόσμο μας. Αυτός που κατοικεί και χρησιμοποιεί ο άνθρωπος και ο υπόλοιπος κόσμος, ο ανέγγιχτος. Ο άνθρωπος, όπου αναπτύσσεται, αλλοιώνει και αλλοτριώνει. Στη δουλειά μου μ’ ενδιαφέρει ο ανέγγιχτος κόσμος, που ευτυχώς είναι ακόμα αρκετός. Είναι τεράστια η αλλαγή του τοπίου τα τελευταία χρόνια αλλά είναι χρέος μας, και μέσα από τη ζωγραφική, να θυμίζουμε την ομορφιά και την σημασία του ανέγγιχτου και να δίνουμε έτσι και μια κατεύθυνση, ένα όραμα, για μια πιο διακριτική παρουσία του ανθρώπου, με όσο το δυνατόν λιγότερα ίχνη στην επαφή μας με το περιβάλλον.

Βάλτε μας στο εργαστήριό σας. Πώς δουλεύετε;

Η δουλειά μου ξεκινάει έξω από το ατελιέ, στην φύση. Μ’ αρέσει να χάνομαι για ώρες μέσα στην απεραντοσύνη του τοπίου και να παρατηρώ. Την αίσθηση που παίρνω την μεταφέρω σε πολλά μικρά σχέδια, σαν σημειώσεις. Στη συνέχεια αναζητώ μέσα σ’ αυτό το υλικό κάτι που πραγματικά να με γοητεύει, να με ξεσηκώνει να ζωγραφίσω. Μέσα στο λευκό τελάρο φαντάζομαι χρώματα, γεωμετρικές σχέσεις, αναλογίες. Καταλήγω σ’ ένα τελικό σχέδιο, σε μια εικόνα. Από εκεί και πέρα ξεκινά ένα ταξίδι κάθε φορά διαφορετικό, με πολλά πισωγυρίσματα και σκαμπανεβάσματα, μια διαδικασία που σταδιακά γίνεται όλο και πιο λεπτεπίλεπτη, μέχρι να με οδηγήσει σε κάτι που πραγματικά να με εκπλήσσει. Όταν αισθανθώ ότι αυτό που έχω μπροστά μου είναι μια οντότητα, ανεξάρτητη τις περισσότερες φορές από τους αρχικούς σχεδιασμούς μου, που φέρνει κάτι καινούργιο κι έχει ένα δικό της νόημα ύπαρξης, εκεί κάπου το ταξίδι τελειώνει.

Η σχέση σας με τα υλικά σας; Σας μιλά διαφορετικά κάθε χρώμα και, αν ναι, τι σας λέει;

Τα υλικά μου τα αισθάνομαι σαν συνεργάτες. Κάθε χρώμα, κάθε συγκεκριμένο σωληνάριο, κάθε πινέλο, έχει τη δική του ζωή και σημασία στη δουλειά μου. Σε κάθε έργο παίζουν κι έναν διαφορετικό ρόλο, «μιλούν» και «συνομιλούν» διαφορετικά. Στην ουσία, το χρώμα είναι μια ενιαία οντότητα. Είναι το ίδιο το φως. Το βλέπετε και στο ουράνιο τόξο όπου το φως αναλύεται σε χρώμα. Το κίτρινο γίνεται πορτοκαλί και κόκκινο, το κόκκινο κυλάει μέσα από το βιολέ στο μπλε, το μπλε μεταμορφώνεται σε πράσινο. Για λόγους τεχνικούς και πρακτικούς τα ξεχωρίζουμε. Αυτά αποτελούν ένα όλον, μια δυναμική του φωτός που κάθε φορά οργανώνεται διαφορετικά, αναδεικνύοντας μια συγκεκριμένη αίσθηση κι ατμόσφαιρα φωτεινότητας.

Τι είναι για σας η ζωγραφική;

Αυτό το ταξίδι που προανέφερα. Όλη αυτή η διαδικασία με τον μυσταγωγικό κι ερωτικό της χαρακτήρα, που σε κάνει να κινηθείς έξω από τον εαυτό σου, να ανοιχτείς σε κάτι συλλογικότερο, να ταξιδέψεις, να πειραματισθείς, να χαρείς. Να χαρείς και την ίδια την δημιουργία, αλλά και την επαφή με τους ανθρώπους που με τη ματιά τους θα τη ζωντανέψουν.

Έχετε πει ότι «Η ζωγραφική είναι έργο συλλογικό και όχι ατομικό». Μιλήστε μας γι’ αυτή τη σκέψη σας.

Ζωγραφική «ατομική» δεν υπάρχει. Το έργο ως δημιούργημα απευθύνεται στον Δήμο, στην κοινωνία του. Είναι φορέας μιας κοινής αλήθειας και μ’ αυτή την έννοια ο δημιουργός του δεν μπορεί να το θεωρεί σαν κάτι αποκλειστικά δικό του. Τον ξεπερνά, εκφράζοντας εντέλει πάντα κάτι πολύ γενικότερο, κάτι που αφορά πολλούς. Μ’ αρέσει να το σκέφτομαι το έργο σαν έναν τόπο συναντήσεων μυστικών.

Έχοντας άλλη ακαδημαϊκή αφετηρία (καθώς αρχικά σπουδάσατε πολιτικός μηχανικός), πώς βρήκατε τον δρόμο σας στην τέχνη;

Το κάλεσμα της τέχνης δεν έχει λογική. Είναι σαν τον έρωτα. Αισθάνεσαι κάποια στιγμή στη ζωή σου ότι είναι μια εστία, ένα μοναδικό «κάτι» που μέσα του μπορείς να αισθανθείς ολοκληρωμένος. Εγώ μπροστά σε κάποια χρώματα για τοίχους και κάποια κομμάτια φελιζόλ, τελείως αναίτια κι αναπάντεχα, αισθάνθηκα 17 χρονών ότι είμαι ζωγράφος. Όχι ότι θέλω να γίνω ζωγράφος, αλλά ότι είμαι. Είναι παράξενο αλλά έτσι ξεκίνησα εκείνη τη στιγμή να ζωγραφίζω και δεν σταμάτησα στιγμή.

Θα αναγνωρίζατε στο έργο σας επιρροές; Δημιουργούς που σας έχουν καθορίσει, που αναζητάτε τη ματιά τους και, ενδεχομένως, αυτό αποκρυσταλλώνεται κάπως και στο δικό σας έργο;

Επιρροές δεν είχα ποτέ πολύ συγκεκριμένες. Πάρα πολλά πράγματα όμως στην τέχνη μ’ έχουν γοητεύσει και τα έχω μελετήσει. Πολλοί ήταν οι ζωγράφοι που αισθάνθηκα ν’ ακουμπούν φιλικά το χέρι τους στον ώμο μου και να με παροτρύνουν να συνεχίσω. Δύσκολο να τα βάλω σε μια σειρά. Εντυπωσιάστηκα βαθιά όταν πρωτοείδα ζωγραφική του Μόραλη (χρόνια μετά σαν συνεργάτες της γκαλερί Ζουμπουλάκη αναπτύξαμε μια πολύ όμορφη φιλία κι οι συχνές συζητήσεις μας για τη ζωγραφική υπήρξαν για μένα πολύ καθοριστικές), του Χατζηκυριάκου - Γκίκα, του Νίκολσον, του Μιρό, του Ματίς. Δεν μπορώ να μετρήσω πόσο με διαμόρφωσε το έργο του Νίκου Σαχίνη κι η ανοιχτότητα της ματιάς του για τη ζωγραφική, δάσκαλου ζωγραφικής τότε στο Πολυτεχνείο. Είχα μαγευτεί από την ατμόσφαιρα του αφηρημένου έργου του Αλέκου Κοντόπουλου. Με προκαλούσε πάντα ο αυθορμητισμός της ναΐφ ζωγραφικής όσο, όμως, κι οι γεωμετρικές και φορμαλιστικές αναζητήσεις του Ρόθκο ή του Μοντριάν. Και πόσοι άλλοι άραγε, που με το έργο τους είναι παρόντες σε κάθε μας σκέψη και κίνηση και μας στηρίζουν;

Ποια είναι η πιο όμορφη, καθηλωτική εικόνα που έχετε αντικρύσει;

Ίσως μια εικόνα από ψηλά, ο ανάλαφρος φωτεινός κόσμος που αντίκρισα πετώντας για πρώτη φορά με αεροπλάνο.

Και ποια η εικόνα που θα θέλατε να καταγράψετε στον καμβά, στο έργο σας, αλλά διαρκώς νιώθετε να σας διαφεύγει;

Μια εικόνα που θα τα λέει όλα με μιας, θα χωράει μέσα της ολόκληρο τον κόσμο.

INFO:

Χρήστος Κεχαγιόγλου, «Μες στο φως»
Γκαλερί Ζουμπουλάκη, πλατεία Κολωνακίου 20, 210 3608278
Εγκαίνια: Πέμπτη 10 Νοεμβρίου, 18:00-21:00
Διάρκεια έκθεσης: μέχρι 3 Δεκεμβρίου
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρ., Πέμ.-Παρ. 11:00-20:00, Τετ., Σάβ. 11:00-15:00

Η ATHENS VOICE είναι χορηγός επικοινωνίας της έκθεσης