Θοδωρής Μπαργιώτας: «Μέχρι την εφορία στο Ψυχικό να πας βρίσκεις υλικό για να κάνεις πίνακες»

Από τα ηχεία ακούγεται ηλεκτρονική μουσική, αλλά και soul και country (είναι άλλωστε παιδί και του αμερικανικού νότου όπου έζησε τα πρώτα του χρόνια πριν επιστρέψει για διδακτορικές σπουδές) κι εκείνος ζωγραφίζει ξυπόλητος, με γλώσσα παραστατική πόζες εκ πρώτης όψης αναγνωρίσιμες που σε κάνουν, όμως, να κοντοστέκεσαι για να ξεδιαλύνεις τα μυστήρια που κρύβουν οι αλλόκοτες ιστορίες του. Γυροφέρνει τον καμβά με ένταση σωματική, χορεύοντας, και καθαρίζει τα πινέλα του στον τοίχο, τόσο που στο φόντο κάθε πίνακα ξεπροβάλλει μιαν άλλη ζωγραφική σύνθεση, χειρονομιακά αφαιρετική. «Ένας καθηγητής μου στην Οξφόρδη, που γενικώς δεν του άρεσε η ζωγραφική, μου έλεγε “αυτός ο τοίχος είναι φανταστικός, τον θέλω για το σπίτι μου”» μου αναφέρει γελώντας ο Θοδωρής Μπαργιώτας λίγο πριν από την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα, στην γκαλερί Genesis στο Κολωνάκι (από τις 10 Νοεμβρίου).

Ζωγραφίζει από «μια βαθιά ανάγκη» αναγνωρίζοντας στην «χειροσοφία» της τέχνης ότι του έσωσε τη ζωή. Γιατί ο 40χρονος καλλιτέχνης που έχω απέναντί μου στο ατελιέ του στην Φιλοθέη, άσκησε επί χρόνια τη δικηγορία, πριν περάσει το κατώφλι της Σχολής Καλών Τεχνών και κατόπιν από τα σχετικά τμήματα των Πανεπιστημίων της Οξφόρδης και της Λουιζιάνα. Βρίσκει, πάντως, τη νομική επιστήμη χρήσιμη ως γνώση για τον καθένα καθώς «σε βοηθά να βάλεις μια τάξη στο χάος του μυαλού και στις άπειρες εικόνες που δυνητικά θα ήθελες να αποτυπώσεις».

«Η χειρωναξία της τέχνης με ελευθέρωσε», ομολογεί. «Από μικρός περνούσα ώρες ολόκληρες μόνος στα πανεπιστήμια του Τενεσί όπου σπούδαζαν οι γονείς μου ζωγραφίζοντας με μαρκαδόρους σε συνεχόμενα «φιδίσια» χαρτιά εκτυπωτών. Κατάλαβα ότι έχω έναν συγκεκριμένο τρόπο που βλέπω τον κόσμο, γιατί δημιουργώ παραστατική ζωγραφική η κυριολεξία της οποίας, όμως, διαρρηγνύεται μέσα από στοιχεία όπως το χιούμορ και η παραδοξότητα σε διακριτικές δόσεις. Φτιάχνεις μια δική σου φούσκα, το σύμπαν που φαντάζεσαι και οι κανόνες του παιχνιδιού είναι δικοί σου. Στο τέλος της ημέρας η τέχνη είναι ένα παιχνίδι. Στο «Homo ludens» ο ιστορικός Γιόχαν Χουιζίνγκα μιλά για την τέχνη ως παραγωγό πολιτισμού. Για μένα δεν έχει σημασία το αποτέλεσμα, αλλά η διαδικασία, το παιχνίδι, η διάδραση με τα υλικά. Ενίοτε βγαίνεις να δείξεις αυτή την “φούσκα” στον κόσμο. Αλλά η πραγματική διαδικασία συμβαίνει εντός της, παρότι ελλοχεύει ο κίνδυνος της απομόνωσης. Η έντιμη ζωγραφική είναι ένα είδος ασκητικής. Ο καλλιτέχνης είναι μέρος της κοινωνίας, λαμβάνει ερεθίσματα, αλλά πρέπει να μπορεί να απομακρύνεται και να λέει τα πράγματα με τον δικό του μοναδικό τρόπο».

Έχει ρόλο κοινωνικό ο εικαστικός καλλιτέχνης;

Είναι τεράστιο ερώτημα γιατί μπαίνει στα χωράφια του εάν ένα έργο τέχνης μπορεί να αποτελέσει ακτιβισμό, φιλοσόφημα. Προφανώς και μπορεί ως ένα σημείο. Αλλά για μένα όταν ένα έργο δεν είναι εικόνα, παύει να είναι εικαστικό έργο. Ο ακτιβισμός είναι κάτι ιερό, αλλά συγχέεται συχνά με τις εικαστικές τέχνες. Το έργο τέχνης θα πρέπει να μπορεί να στέκει από μόνο του ως προϊόν «χειροσοφίας» ακόμα κι αν του αφαιρείς το εννοιολογικό του κομμάτι.

Βάλε μας στην «κουζίνα», στη διαδικασία της δουλειάς σου.

Μπαίνω στο ατελιέ νωρίς το πρωί, καθώς από το μεσημέρι και μετά διδάσκω – στο τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ αλλά και στο εργαστήριο ζωγραφικής του Μουσείου Μπενάκη. Χρειάζομαι καμιά ώρα, πίνοντας καφέ, για να οργανώσω το χάος, να δω πώς θα συνεχίσω. Κάθε πίνακάς μου είναι ένα επεισόδιο σε μιαν αφήγηση –η έκθεση που ετοιμάζω με 22 έργα είναι στην ουσία ένα πολύπτυχο. Επιλέγω ποια πρόσωπα θα εντάξω στη σύνθεση, γιατί η ζωγραφική μου είναι ανθρωποκεντρική, και κάνω σκίτσα, κάποιες γενικές μορφές, για να δω τα χρώματα. Κατόπιν τους φωτογραφίζω, πριν επιλέξω ποιες εικόνες προτιμώ να μεταφέρω στη μεγαλύτερη επιφάνεια του καμβά. Στη φωτογράφιση προκύπτουν πάρα πολλά γιατί ο καθένας μπορεί να φέρει ένα βλέμμα το οποίο να αποτελέσει αφετηρία για έναν πίνακα.

Από πού αντλείς υλικό για τις «Μικρές τελετουργίες» σου; Τι διαμορφώνει την προσωπική σου μυθολογία;

Όσα περισσότερα ερεθίσματα έχεις προφανώς σου γεννιούνται ιδέες. Εγώ π.χ. διαβάζω πολύ –sci-fi λογοτεχνία, ιστορία. Υπάρχουν, όμως, και εικόνες που επαναλαμβάνονται. Συμβαίνει να παθαίνεις εμμονή με κάποια αντικείμενα, τα οποία σε επίπεδο υλικού πολιτισμού έχουν προφανώς ένα βάρος, μια σημασία, είναι σχεδόν ιερά ή μπορεί εσύ να τα κάνεις «ιερά». Εμένα με μαγεύουν τα θερμοκήπια. Έχω ξεκινήσει μια καινούργια σειρά έργων, ένα αφήγημα τύπου «Lord of the flies», με πρωταγωνιστές εφήβους οι οποίοι ζουν σε ένα περιβάλλον κάπως δυστοπικό, αλλά μπορεί και όχι, μέσα σε θερμοκήπια, τα οποία για μένα σχετίζονται με τη ζεστασιά, το φως, με την απομόνωση, η οποία όμως αποφέρει καρπούς για τον έξω κόσμο. Μου αρέσουν, επίσης, εικόνες που έχουν να κάνουν με αρχετυπικές ανθρώπινες πόζες, με νεύματα και βλέμματα. Φερ’ ειπείν η κίνηση που κάνουμε όταν ψιθυρίζουμε κάτι σε κάποιον, από την οποία δημιουργείται μια αφήγηση γιατί εκτός από αυτόν που ψιθυρίζει, υπάρχει εκείνος στον οποίο απευθύνεται και κάποιος για τον οποίο μιλάνε. Ή η εικόνα του να κλείνεις τη μύτη κάποιου και να τον ταϊζεις με το ζόρι. Τα κλειστά μάτια, γιατί μπορεί να παραπέμπουν σε κάποιον που κοιμάται, σφίγγεται ή δεν υπάρχει πια. Οι εικόνες με ανθρώπους σε τελετουργικό κλοιό, γύρω από κάτι που συμβαίνει κι όταν υψώνουν τα χέρια τους είτε δοξαστικά είτε επειδή παραδίδονται. Και φυσικά, εμβληματικές πόζες όπως η Πιετά που και να μην ξέρεις τι είναι, θα αντιληφθείς τον γοερό θρήνο. Την προσωπική μου μυθολογία διαμορφώνουν εικόνες και στάσεις από την ιστορία της τέχνης αλλά και από την καθημερινότητά μου, παρακολουθώντας τη γλώσσα του ανθρώπινου σώματος.

Όντως στη ζωγραφική σου μπορεί κανείς να ιχνηλατήσει αναφορές σε συνθέσεις της Αναγέννησης και του φλαμανδικού μπαρόκ.

Όπως κάθε ζωγράφος που σέβεται τον εαυτό του, «κλέβω» εικόνες και ιδέες από ό,τι βλέπω στα εικαστικά. Ίσως γιατί θέλω να νιώθω και συνεχιστής μιας παράδοσης. Ίσως γιατί επιδιώκω να κάνω «δικά μου» και να επαναπροσδιορίσω σε μια σύγχρονη ζωγραφική τα έργα που θαυμάζω, βάζοντας ως πρωταγωνιστές τους ανθρώπους από το περιβάλλον μου. Επιπλέον, με ενδιαφέρει η έντονη σχέση του χάους με την τάξη, του συναισθήματος με τη λογική –ο Διόνυσος και ο Απόλλωνας. Έχει να κάνει με το γεγονός ότι μεγάλωσα στον νότο της Αμερικής, που αποτελεί ένα ιδιόμορφο υβρίδιο πολιτισμού, τάξης, μέσα σε ένα φοβερό χάος. Μια συνθήκη που ζούμε και στα Βαλκάνια.

Ποια η σημασία του νότου για σένα;

Συμβολικά και εννοιολογικά η διαφορά νότου-βορρά είναι αντίστοιχη αυτής ανάμεσα σε ανατολή και δύση. Την περίοδο της Αναγέννησης η τέχνη των Φλωρεντινών πρέσβευε την τάξη, τη γραμμικότητα, ενώ των Βενετσιάνων το χάος, το χρώμα, την αγριάδα. Το «Γδάρσιμο του Μαρσύα» του Τιτσιάνο μιλά ακριβώς γι’ αυτό. Χωρίς την Ανατολή, όμως, χωρίς το άπλετο συναίσθημα που επαναπροσδιορίζει τις φόρμες, δεν θα είχαμε τη σύγχρονη τέχνη και δεν θα ζωγράφιζα. Ο νότος για μένα είναι ακριβώς αυτό, το παράδοξο, το χάος.

Πώς σε έχει επηρεάσει στην πορεία και τις επιλογές σου;

Σίγουρα στο ότι δεν ακολούθησα συγκεκριμένες φόρμες-νόρμες και προσωπικά και επαγγελματικά και σε πλαστικό επίπεδο στην τέχνη. Έχω συνεχώς την ανάγκη να προσπαθήσω να ξεφύγω από μια παραστατική ζωγραφική, χωρίς να το καταφέρνω. Τελικά «σπάω» την παραστατικότητα μέσα από τις παραδοξότητες που μπορεί να έχει ένας πίνακας, οπότε η κυριολεξία διαρρηγνύεται σε εννοιολογικό επίπεδο.

Οι συνθέσεις σου αποπνέουν κάτι το ανοίκειο, παράδοξο, σκοτεινό, κάποτε ανησυχαστικό και σαρκαστικό. Είναι έννοιες που σε ενδιαφέρουν ιδιαίτερα; 

Ειδικά στην παραστατική ζωγραφική έχει μεγάλη σημασία να μπορεί ο θεατής να βρίσκει εννοιολογικές «τρύπες» που θα τον κάνουν αναρωτιέται. Θα συμφωνήσω με τον Γιόζεφ Μπόις που αναφέρεται στους καλλιτέχνες ως σαμάνους. Παραμυθάς είμαι κι εγώ, ψεύτης, μάγος. Θέλω ο θεατής να ακούσει τις ιστορίες μου, κάτι που δεν θα συμβεί εάν δεν έχουν στοιχεία τα οποία θα πρέπει να ξανακοιτάξει για να καταλάβει τι συμβαίνει.

Αυτό το φλερτ με ένα σύμπαν παράδοξο, παράλογο, ίσως και υποδόρια βίαιο κάποιες φορές, με κάνει να αναρωτιέμαι αν βλέπεις έτσι την ανθρώπινη συνθήκη γενικότερα.

Είμαστε φανταστικά και σιχαμένα πλάσματα μαζί. Δεν θα κάναμε τέχνη αν δεν ήμασταν αυτό το αμάλγαμα από αηδία και μαγεία. Το πώς βλέπω τον κόσμο έχει να κάνει με το πού έχω δει τις πρώτες μου εικόνες. Ο αγαπημένος μου συγγραφέας είναι ίσως ο Χάρι Κρουζ, o οποίος γεννήθηκε στη Τζόρτζια, τη δεκαετία του ’30, στα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης. Τα βιβλία του έχουν κάτι το γκροτέσκο, που με ενδιαφέρει καθώς ενέχει την ομορφιά και παράλληλα την παραμόρφωση. Όπως π.χ. οι πίνακες του Τζέιμς Ένσορ, του Μπρούγκελ και του Ιερώνυμου Μπος. Τελικά οι πολιτισμένες μας στιγμές είναι η εξαίρεση, αλλά μέσα από το καρναβάλι εξυμνούμε το αρχέγονο, το πηγαίο, τη βία, τη σεξουαλικότητα, το ζωώδες, το πολύχρωμο σε αντίθεση με κάτι πιο λογικό που είναι το μαυρόασπρο και το γραμμικό. Ως άνθρωποι είμαστε υποκριτές γιατί ζούμε μέσα σε τρομερές συνθήκες βίας. Προσωπικά, πάντως, είμαι ευγνώμων που η ανθρωπότητα είναι όπως είναι. Μέχρι την εφορία να πας στο Ψυχικό, βρίσκεις υλικό για να κάνεις πίνακες (σ.σ. γελώντας).

Γιατί, αλήθεια, «Μικρές τελετουργίες» ο τίτλος της έκθεσης;

Αφενός έχει να κάνει με τις χειρονομίες, με τις πόζες για τις οποίες μιλήσαμε. Αφετέρου υπάρχει μία θρησκευτικότητα στα περισσότερα έργα μου. Δεν είμαι θρήσκος. Ή μήπως είμαι αλλά μιας δικής μου θρησκείας την οποία προσπαθώ να δημιουργήσω; Δεν ξέρω. Σίγουρα προσπαθώ να φτιάξω ένα συγκεκριμένο σύμπαν και οι άνθρωποι που ζωγραφίζω πρέπει σε κάτι να πιστέψουν. Ίσως γιατί κι εγώ πρέπει σε κάτι να πιστέψω και για ποιο λόγο ζωγραφίζω.

Ως ζωγράφος-ζωοποιός νιώθεις λίγο μικρός «θεός»;

Σίγουρα, όταν συνθέτεις κοσμογονίες, μια αφήγηση στην οποία δημιουργείς και καταστρέφεις την ίδια μέρα. Κάτι πάρα πολύ δύσκολο και έντονο. Μέσα σε ένα πρωινό τα συναισθήματα εναλλάσσονται, χορεύω, γελάω, κλαίω. Είναι μια χορογραφία συναισθημάτων, γιατί απογοητεύεσαι και συγκινείσαι πάρα πολύ, αναρωτιέσαι ποιος ενδιαφέρεται γι’ αυτό που έχεις κάνει, αν θα καταφέρεις ν’ αγγίξεις τους άλλους.

Επιρροές που αναγνωρίζεις στο έργο σου; Καλλιτέχνες που σε ενδιαφέρει το βλέμμα τους και νιώθεις ότι σταλάζουν κάποιο χνάρι και στον δικό σου εικαστικό δρόμο;

Σε επίπεδο εικονοποιίας με συναρπάζει η φλαμανδική Aναγέννηση και το φλαμανδικό μπαρόκ γιατί την ίδια εποχή που στην Ιταλία εξυμνούσαν το ιδανικό, στις Κάτω Χώρες θα έβλεπες τόσο ωραία γκροτέσκα έργα σαν κόμικς, μορφές με μύτες αληθινές, γουρλωμένα μάτια, τεράστια αυτιά, περίεργους λαιμούς. Επιστρέφω πάντα στις εικόνες του Μπρύγκελ, ακόμα και του Βαν Άικ. Γιατί είμαστε όλοι άσχημοι γι’ αυτό και όμορφοι, αληθινοί. Δεν είμαστε τέλειοι, με άξονες συμμετρικούς. Έχουμε τη δεξιά και την αριστερή μας πλευρά. Το βλέπω παντού στην Ελλάδα, από τη μια το ευρωπαϊκό μας προφίλ, από την άλλη το βαλκανικό, Χόλιγουντ και Καραγκιόζης. Πολύ σημαντική επιρροή στη δουλειά μου έχουν τα κόμικς.

Έχεις ασχοληθεί με το κόμικ, έχεις εκδόσει μάλιστα κι ένα βιβλίο, το Pernilongo. Πού τέμνονται αυτές οι δύο δραστηριότητες;

Έχει να κάνει με την αφήγηση σε πολλά επεισόδια. Όπως τα έργα εκκλησιαστικής τέχνης της Αναγέννησης τα οποία εκτυλίσσονται σε πολύπτυχα, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα κόμικς. Βρίσκω τεράστια συγγένεια ανάμεσα στο Incal του Μοέμπιους και το Πολύπτυχο της Γάνδης. Ήμουν τυχερός που σε ηλικία 7-8 ετών κιόλας είδα έργα του. Ο Μοέμπιους είναι κατεξοχήν δημιουργός κόσμων. Όσο προχωρούσε τα κόμικς του γίνονταν σταδιακά βουβά, χωρίς λόγια. Δείχνω συνέχεια στους φοιτητές μου το αριστουργηματικό «40 μέρες στην έρημο Β» για να καταλάβουν πόσο δυνατή μπορεί να είναι η αφήγηση. Ανατρέχω, όμως, πολύ και στα obras oscuras του Γκόγια για την ελεύθερη γραφή και τις «σπασμένες» φόρμες, και στα χαρακτικά του, τα Caprichos, που μοιάζουν με κόμικς, έχουν χιούμορ και διφορούμενους τίτλους. Κάτι που προσπαθώ πολύ στα έργα μου, να προσφέρονται για πολυεπίπεδη ανάγνωση. Η παραστατική ζωγραφική σπάει τον ελιτισμό που μπορεί να έχει πάρα πολύ συχνά η τέχνη. Από σύγχρονους ζωγράφους θαυμάζω τον Τάσο Μισούρα, τον Σιμόν Πασιέκα και, φυσικά, την Πάουλα Ρέγκο. Προσπαθώ να αποκωδικοποιήσω τον τρόπο που φτιάχνει τις μεστές, ρομπούστες μορφές της που πατάνε τόσο γερά στη γη.

Κοιτάζοντας εικόνες των έργων σου στον υπολογιστή στην αρχή δεν μπορούσα ακριβώς να καταλάβω αν πρόκειται για ζωγραφική, για κολάζ ή επιζωγραφισμένες φωτογραφίες. Σε ενδιαφέρει γενικότερα αυτή η αμφισημία, η ασάφεια;

Ναι, το προσπαθώ. Στην αρχή με ενοχλούσε όταν με ρωτούσαν αν πρόκειται για φωτογραφίες. Γενικώς τα έργα μου αποπνέουν την αίσθηση του κολάζ κάτι το οποίο δεν έκανα επίτηδες. Η μεθοδολογία μου σε ό,τι αφορά τα προσχέδια (για τα οποία χρησιμοποιώ και photoshop) εμπεριέχει το στοιχείο του κολάζ. Μου το έλεγαν στην Καλών Τεχνών και το θεωρούσα κακό γιατί προσπαθούσα να καλύψω τα ίχνη μου, να σε πείσω ότι το έργο εκτυλίσσεται στις τρεις διαστάσεις και όχι σε μια επίπεδη επιφάνεια χωρίς προοπτική. Αλλά μετά σκέφθηκα ότι ίσως έτσι βλέπω τον κόσμο και μ’ αρέσει, σαν τα διάφορα επίπεδα σε μια θεατρική σκηνή. Πλέον δεν καλύπτω τα βήματα της ζωγραφικής μου γιατί η μαγεία υπάρχει σε άλλα σημεία. Ίσως αν σου δείξω πώς συγκροτώ τους κόσμους μου στον καμβά να νιώσεις μια μεγαλύτερη εγγύτητα και να μπορέσω να σε «κοροϊδέψω» αλλιώς τελικά.

Οι συνθέσεις σου αποπνέουν έντονη θεατρικότητα. Από τι ανάγκη και στόχευση;

Νομίζω ότι έτσι καταλαβαίνουμε τη «συνταγή», πώς έχει φτιαχτεί το έργο. Είναι κάτι στο οποίο μετέχουμε, δηλαδή ξέρουμε τι συμβαίνει και ίσως αυτό θέλω να το κρατήσω έτσι. Δεν θέλω να σε πείσω εντελώς ότι αυτό που βλέπεις υπάρχει περίπτωση να έχει συμβεί. Έχει ορισμένα στοιχεία το κάθε έργο τα οποία διαρρηγνύουν το πραγματικό, πολύ διακριτικά. Μάλλον γι’ αυτό με ενδιαφέρει η θεατρικότητα. Δημιουργεί μια αίσθηση θέασης σαν να αντικρύζεις μια σκηνή, να κάθεσαι και να βλέπεις το έργο, όχι σαν να μπορούσες να ζήσεις μέσα σ’ αυτό.

Σε βλέπουμε συχνά ως φιγούρα στους πίνακές σου. Γιατί μπαίνεις στη… δράση στον καμβά;

Μια πολύ εύκολη απάντηση είναι ότι είμαι πάντα το πιο διαθέσιμο μοντέλο. Το ζήτημα είναι ότι μετά αλλάζει πάρα πολύ, γίνεται σαν ημερολόγιο, δεν δημιουργείς ακριβώς κόσμους. Ο «θεός» που φτιάχνει αυτούς τους κόσμους δεν βάζει και τον εαυτό του μέσα, δεν φαίνεται πουθενά. Τελευταία συνειδητοποίησα ότι έχω εντάξει τον εαυτό μου σε πολλά έργα στα οποία είμαι περιτριγυρισμένος από πλήθη. Νομίζω σε μια προσπάθεια να μη νιώθω μοναξιά. Κάτι τόσο απλό. Είναι, ίσως, ένας τρόπος να συναντήσεις τον θεατή πριν καν να εκτεθεί η δουλειά σου. Τους έχω ήδη βάλει μέσα στον πίνακα, τους «φέρνω» με το… ζόρι εδώ και τον βλέπουν.

Ποιος ο στόχος της δουλειάς σου; Τι θέλεις να προκαλούν στον θεατή οι ιστορίες σου;

Αμηχανία σίγουρα. Ιδανικά θα ήθελα να μπορεί ο θεατής να βάλει τον εαυτό του στη θέση των πρωταγωνιστών στα έργα. Το βασικό μου μέλημα είναι το παραμύθι μου να μην είναι κοινότοπο και αγκυροβολημένο εννοιολογικά. Είναι αρκετά κυριολεκτική ούτως ή άλλως η παραστατική ζωγραφική. Οπότε η δουλειά μου θέλω να είναι σαν ένα ιστιοπλοϊκό χωρίς άγκυρα, να πηγαίνει όπως φυσάει ο άνεμος, δηλαδή ο κάθε θεατής. Είναι και μια διάδραση που αναζητάω και αυτό προσπαθώ να το αφήσω ανοιχτό. Όχι, όμως, τόσο ανοιχτό που δεν θα μπορείς να συσχετιστείς σε κανένα επίπεδο. Τελικά γι’ αυτό επιμένω στην ανθρωποκεντρική και παραστατική ζωγραφική.

Ωστόσο, έχεις άγκυρες επαγγελματικές στη διδασκαλία. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και στο εργαστήρι σχεδίου και ζωγραφικής στο ατελιέ Γιάννη Παππά του Μουσείου Μπενάκη. Επιδρά η εμπειρία της διδασκαλίας στην προσωπική σου εικαστική δημιουργία και με ποιο τρόπο;

Όσο περνάει ο καιρός συνειδητοποιώ ότι έχει πολύ μεγαλύτερη αξία το να διδάσκεις παρά να ζωγραφίζεις ο ίδιος, το να προσφέρω δηλαδή. Η εμπειρία της διδασκαλίας δεν επιδρά ουσιαστικά στην προσωπική μου εικαστική δημιουργία, αλλά ίσως σε επίπεδο μεθοδολογίας. Για παράδειγμα, τελευταία έχω αρχίσει και ασχολούμαι κάπως με εικόνες που φτιάχνονται με τεχνητή νοημοσύνη –αποτελεί μέρος ενός μαθήματος που διδάσκω, το οποίο έχει να κάνει με την πλαστική σύνθεση, με διάφορους τρόπους παραγωγής. Το τελευταίο εξάμηνο γίνεται μεγάλη συζήτηση για το θέμα παγκοσμίως στην εικαστική κοινότητα. Αναρωτιέμαι κι εγώ πώς εντάσσεται μια τέτοια πρακτική σε μια παραγωγική διαδικασία; Πόσο «κλέβεις» ή πόσο «κλέβει» αυτό από σένα; Προκειμένου να συμβαδίζω με την εποχή είναι προφανώς πολύ καίριο το να συναναστρέφομαι ανθρώπους 20 χρονών στον καλλιτεχνικό χώρο.

Τι σε απασχολεί αυτόν τον καιρό;

Απέχω συνειδητά από την επικαιρότητα, παρότι ζω μέσα σε αυτό το χάος και όχι σε ένα στούντιο-στάνη στη Σέριφο μακριά από τον πολιτισμό. Για να φτιάχνω κόσμους στους οποίους με απασχολεί η σωτηρία των ανθρώπων που τους κατοικούν (στον πίνακα με τίτλο Pharmakos σου δίνω τη «γιατρειά», στην Pieta έρχεται ο Μεσίας για να σώσει τον κόσμο μέσα από τη θυσία του, στο A greenhouse in the South II ψάχνουμε να βρούμε πώς θα επαναφέρουμε την τελευταία μας ελπίδα) προφανώς βλέπω ότι είναι μια δυστοπία αυτό που ζούμε. Πάντα ήταν. Κι εμείς είμαστε τυχεροί που ζούμε στην Ευρώπη το 2022 και όχι στη Χιλή τον 17^ο αιώνα. Ναι μεν έχουμε κάποιες ανέσεις αλλά η δυστοπία συνεχίζεται. Η ανθρώπινη συνθήκη είναι ζοφερή, δεν θα ξεφύγουμε ποτέ από αυτόν τον κύκλο. Είναι ο αέναος χορός της ανθρωπότητας, μια εναλλαγή φωτός και σκιάς, όπως και η ζωγραφική. Αυτό είμαστε και αυτό με κάνει να αγαπάω τους ανθρώπους, από τη σκιά μέχρι το φως και να θέλω να ξυπνώ κάθε πρωί και να το αποτυπώσω.

Ποια είναι η πιο ιντριγκαδόρικη, καθηλωτική ιστορία που έχεις ακούσει/φανταστεί;

Η Κύπρια γιαγιά μου, η μεγαλύτερη παραμυθού που συνάντησα ποτέ, μου είχε αφηγηθεί μια ιστορία για τον πατέρα της, έναν άνθρωπο λιγομίλητο, και μια οχιά που ήταν ο καλύτερος φίλος του. Το τάιζε αυτό το φίδι, που τον ακολουθούσε κάθε μέρα στον μύλο όπου δούλευε κι έμενε στο σπίτι –ο οικουρός όφις. Όταν ο μεγάλος γιος του αρραβωνιάστηκε μια πρωτευουσιάνα από τη Λευκωσία και την πήγαν στο χωριό, αντικρύζοντας εκείνη το φίδι στο αποχωρητήριο τρελάθηκε και άρχισε να φωνάζει ότι ακυρώνεται ο γάμος, εδώ είναι άγρια η κατάσταση. Τότε ο προπάππος μου φώναξε το φίδι, το σκότωσε με ένα τσεκούρι και τους το έδειξε. Δεν είχε άλλους φίλους. Μετά από μια εβδομάδα έσκασε η καρδιά του από την στενοχώρια και πέθανε. Αυτή η ιστορία για μένα εμπεριέχει όλη την ανθρώπινη συνθήκη, την ομορφιά, την ασχήμια, την υποκρισία, την υστερία αλλά και την απόλυτη θυσία, που είναι μάλλον η μεγαλύτερη αξία για τον άνθρωπο: να θυσιαστεί για μιαν ιδέα, για έναν άνθρωπο που αγαπά. Είναι μια εικόνα που δεν καταφέρνω να ζωγραφίσω. Αλλά, τελικά, ίσως αυτή η ιστορία, η έννοια της θυσίας και της τελετουργίας, να είναι όλοι μου οι πίνακες.

INFO
Θοδωρής Μπαργιώτας, «Μικρές τελετουργίες»
Gallery Genesis, Χάρητος 35, Κολωνάκι, 211 7100566
Εγκαίνια: 10 Νοεμβρίου στις 20:00.
Διάρκεια έκθεσης: μέχρι 26 Νοεμβρίου
Ημέρες & ώρες λειτουργίας έκθεσης: Τρ., Πέμ., Παρ. 12:00-21:00, Σάβ. 12:00-15:00