Μάξιμος Μανώλης: Μου αρέσει να προκαλώ με την ουσία της ζωγραφικής, όχι επιτηδευμένα

Για λίγες ώρες ακόμα στην Αθήνα, μέχρι και την Τετάρτη 19 Οκτωβρίου, στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων, η πρώτη ατομική έκθεση του εικαστικού Μάξιμου Μανώλη με τίτλο “Beyond Time” περιμένει κάθε επισκέπτη για να τον μεταφέρει σε άλλες εποχές, σκοτεινές και απροσδιόριστες. Θάνατος, πόνος, αίμα, σύμβολα πίστης και σύμβολα εξουσίας, τυραννικές και τυραννισμένες φυσιογνωμίες, πρωταγωνιστούν στη ζωγραφική του.

Με ένα από τα έργα του να βρίσκεται σε χιλιάδες σπίτια σε όλο τον κόσμο, αφού επιλέχθηκε ως εξώφυλλο του άλμπουμ “The Heretics” των Rotting Christ, ο Μάξιμος Μανώλης αναπαριστά συχνά ζοφερές σκηνές στους πίνακές του, συνδυάζοντας τις επιρροές του - από το ιταλικό μπαρόκ και τη γαλλική τέχνη του 19ου αιώνα μέχρι τις αναφορές του στο black metal.

Ο Μάξιμος Μανώλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1993, την πόλη στην οποία συνεχίζει να ζει και εργάζεται. Είναι απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών -με κατεύθυνση Ζωγραφική- και κατέχει τίτλο σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου (Integrated Master). Δουλεύει στο δικό του προσωπικό στούντιο στην Αθήνα πάνω σε νέα έργα και commissions για τρίτους. Συνεχίζει να μελετάει, να εκπαιδεύεται και να εξελίσσεται μαζί με την τέχνη του.

Έχει πάρει μέρος σε πολλές και σημαντικές ομαδικές εικαστικές εκθέσεις, «Έρ-ως Γυναίκα – Ανίκητος, Αριστοκρατικός, Υπέροχος» του Ελληνογαλλικού Συνδέσμου, «Απηχήσεις της Επανάστασης του 1821 στην τέχνη του σήμερα» στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Θεσσαλονίκης, «45×45» street art group art show στην γκαλερί Blender, «1821-2021, 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821. Και μετά;» έκθεση της Athens Voice και του Δήμου Αθηναίων, «Soul Anatomies» συλλογική έκθεση στον χώρο τέχνης Hart & Gart, «Meet the Artist» συλλογική έκθεση στην γκαλερί Myrό και άλλες, ενώ πίνακες - έργα του ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία.

Πολλά από τα εικαστικά του έργα έχουν γίνει εξώφυλλα άλμπουμ του σκληρού ήχου και συγκροτημάτων όπως οι Rotting Christ, Thou Art Lord, Mass Infection, Serpent Lord, Wings of Shield, Nihilism, Wampyrinacht, Angel’s Arcana κ.α., ενώ έχουν γίνει αναφορές σε αυτά σε διεθνή περιοδικά και ειδικές εκδόσεις. Ο ίδιος μας εξηγεί τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τις δημιουργίες του.  

Θυμάστε την πρώτη σας επαφή με τη ζωγραφική;
Μπορώ να πω ότι η πρώτη μου επαφή με το σχέδιο ήταν σε πολύ μικρή ηλικία. Έτσι νομίζω δημιουργήθηκε το ερέθισμα για να ασχοληθώ με τη ζωγραφική στα επόμενα χρόνια της ζωής μου. Πιο συστηματικά ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη ζωγραφική περίπου στα 18 μου, όταν σαν υποψήφιος για την εισαγωγή στη Σχολή Καλών Τεχνών μάθαινα τη θεωρία των χρωμάτων και ήρθα εν γένει σε επαφή με το χρώμα.

Πότε αποφασίσατε πως θα αφιερώνετε περισσότερο χρόνο σε εκείνη;
Όντας φοιτητής και εντρυφώντας στην Ιστορία της Τέχνης ήρθα σε επαφή με τους μεγάλους δασκάλους του παρελθόντος. Εκεί νομίζω γεννήθηκε ένας «έρωτας».

Ποιο ήταν το σκεπτικό πίσω από την πρώτη σας ατομική έκθεση «Beyond Time»;
Επιθυμία μου ήταν ο κόσμος να έρθεις σε μια έκθεση ζωγραφικής και να «φύγει» από το τώρα, να δει την τέχνη και τη ζωγραφική ως κάτι διαχρονικό και άχρονο. Σίγουρα δεν είναι η αναμενομένη σύγχρονη έκθεση ζωγραφικής. Πιστεύω πως παραπέμπει κάπου αλλού, διότι έχει κάποιες αναφορές στην αισθητική του παρελθόντος.

Πώς αισθανθήκατε όταν εγκαινιάστηκε η έκθεση; Ποια ήταν η μεγαλύτερη αγωνία σας πριν ανοίξει για το κοινό;
Το πρώτο μου συναίσθημα με το που εγκαινιάστηκε η έκθεση ήταν ανακούφιση, γιατί δεν ήταν εύκολη ούτε η μεταφορά των έργων ούτε το στήσιμο της έκθεσης. Όταν άρχισε να έρχεται ο κόσμος σαφώς αισθάνθηκα μεγάλη χαρά και ήταν ιδιαίτερη η συγκίνησή μου που οι επισκέπτες «αγκάλιασαν» τα έργα μου και είχαν κάτι να τους «πουν».

Τα έργα σας έχουν αναφορές στον ευρωπαϊκό αποκρυφισμό και συχνά αναπαριστούν μακάβριες εικόνες. Γιατί;
Η τέχνη πρέπει να μας γεμίζει με συναισθήματα, αλλιώς είναι ανεπαίσθητη. Προσωπικά τα σκοτεινά θέματα «ακουμπάνε» σημεία της ανθρώπινης ψυχολογίας πάνω στα οποία δύσκολα μπαίνουμε στον κόπο να στοχαστούμε και ακόμα πιο δύσκολα κατανοούμε. Προσωπικά εγώ σ’ αυτό το «μακάβριο» στοιχείο μπορώ να δω το θετικό, το οποίο είναι η συνειδητοποίηση της ίδιας της ζωής και εντέλει η εκτίμηση των απλών πραγμάτων.

Τι σας ενέπνευσε αρχικά να ξεκινήσετε τη δημιουργία σκοτεινά εικονογραφημένης τέχνης;
Όπως έχω αναφέρει, η μεγαλύτερη έμπνευσή μου είναι η ιδία η τέχνη. Οπότε οτιδήποτε καλλιτεχνικό, από έναν πίνακα μέχρι ένα μουσικό κομμάτι μου δίνουν τη σπίθα της έμπνευσης ώστε να δημιουργήσω κάτι δικό μου.

Τι είναι τόσο ελκυστικό για εσάς σε όλες αυτές τις οδυνηρές μορφές;
Αν μπορούσα να κάνω έναν παραλληλισμό θα ήταν με το θεατρικό δράμα. Επειδή η ζωγραφική και η σκηνοθεσία έχουν αρκετά κοινά, τα βλέπω ως σχεδόν παρόμοια. Η οδυνηρή μορφή έχει ένταση, έχει βάθος και συναίσθημα. Όλοι οι άνθρωποι τα βιώνουμε και «μιλάνε» μέσα μας.

Πίνακές σας έχουν χρησιμοποιηθεί ως εξώφυλλα για ιστορικά black metal συγκροτήματα όπως οι Rotting Christ και οι Thou Art Lord. Πώς προέκυψαν οι συνεργασίες σας; Τι σας εμπνέει σε αυτό το μουσικό ιδίωμα και στην αισθητική που το περιβάλλει; Τι αισθάνεστε πως προσφέρετε εσείς με τις δημιουργίες σας σε αυτό;
Η black metal είναι για μένα κάτι παραπάνω από μια απλή μουσική. Είναι ένα είδος τέχνης που με αγγίζει και αντλώ εικόνες από αυτήν. Συνήθως πρόκειται για μια πιο εσωτερική μουσική, πιο «προσωπική». Είναι μια μουσική που απολαμβάνω ιδιαίτερα όταν την ακούω μόνος στον χώρο μου. Μοιάζει σαν ένα είδους τελετουργικό, μαζί με ζωγραφική ειδικά. Σαφώς οι Rotting Christ και οι Thou Art Lord είναι ιστορικές μπάντες όχι μόνο για την ελληνική σκηνή αλλά και παγκοσμίως, και είναι τιμή μου που έχω συνεργαστεί μαζί τους, και έχω «ικανοποιήσει» τη μουσική αυτή δημιουργώντας έναν ξεχωριστό κόσμο.

Μπορώ να φανταστώ ότι ακούγατε αυτή τη μουσική πριν ξεκινήσετε τα ζωγραφικά σας έργα. Πώς ήταν να συντονιστείτε σε κάθε σύμπαν που αποστάχθηκε σε κασέτα, cd, βινύλιο, ψηφιακά;
Πιστεύω πως οι κοινές αναφορές και τα ερεθίσματα που είχαμε μέσω διαλόγου οδήγησαν σε μια ιδιαίτερη συμπόρευση διαφορετικών καλλιτεχνικών ειδών. Εξάλλου αυτό είναι και η πρόκληση, να μπορέσω δηλαδή να δημιουργήσω μια εικόνα που να είναι σαφώς πετυχημένη αλλά και εξυπηρετεί τον σκοπό της.

Με ποιο τρόπο δουλεύετε για τη δημιουργία ενός εξωφύλλου άλμπουμ;
Γενικά δουλεύω πολύ ελευθέρα. Αφού λοιπόν κατανοήσω το θέμα και συμφωνήσω με τους λοιπούς καλλιτέχνες για την αισθητική του εξωφύλλου, προχωράω έως ότου να αισθανθώ ότι είναι έτοιμο. Αυτό μπορεί να πάρει από μια εβδομάδα έως και μήνες. Και επειδή η ελαιογραφία έχει συγκεκριμενους κανόνες πρέπει να τους ακολουθώ για να έχω ένα άρτιο αποτέλεσμα.

Έχει διατυπωθεί πως η τέχνη θέτει ερωτήματα. Ποια είναι τα δικά σας;
Το ερώτημα νομίζω βρίσκεται στον κάθε άνθρωπο μέσα του. Εγώ συνήθως εστιάζω στο συναίσθημα που νιώθει ο θεατής, το πώς βιώνει μια εικόνα που κοιτάει η οποία μπορεί να φαίνεται ακόμα και άβολη, χωρίς όμως να είναι αυτός ο αυτοσκοπός της. Με λίγα λόγια η ενδοσκόπηση μαζί με τη δύναμη της εικονας.

Ποιοι εικαστικοί σας έχουν επηρεάσει και γιατί; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο στιλ ή περίοδος από την οποία αντλείτε την έμπνευσή σας;
Μπορώ να το διαχωρίσω σε δυο μέρη. Το ένα είναι το τεχνικό. Η απόδοση δηλαδή των μορφών και της παλέτας. Το άλλο κομμάτι είναι το θεματικό. Όσον αφορά στο τεχνικό κομμάτι κυρίως μελετώ τους καλλιτέχνες της μπαρόκ εποχής, από τον Caravaggio έως τον Ribera και τους ακαδημαϊκούς όπως ο A. Cabanel και Jacques Lois David. Στο θεματικό κομμάτι με γοητεύουν οι πιο συμβολικοί καλλιτέχνες όπως ο Marcel Roux, Arnold Bocklin, Jean Delville και πολλοί άλλοι.

Τα έργα σας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ενοχλητικά από κάποιους. Σας αρέσει να προκαλείτε;
Μ’ αρέσει να προκαλώ με την ουσία του έργου, όχι επιτηδευμένα. Οι άνθρωποι συνήθως φοβούνται όταν αισθάνονται ότι δεν θα ζήσουν για πάντα και κάποια πράγματα στη ζωή τους είναι παροδικά. Στα έργα μου υπάρχει τεράστια αναφορά στο memento mori. Είναι σαφώς μια μνεία σ’ αυτήν την παροδικότητα εντέλει.

Ποιο από τα έργα σας έχει τραβήξει τη μεγαλύτερη προσοχή και γιατί;
Ανάλογα με τον εκάστοτε άνθρωπο παρατηρώ και διαφορετικά «γούστα» ως προς τα καλλιτεχνικά έργα. Για παράδειγμα σε κάποιον μπορεί ένα έργο να λέει πάρα πολλά, αλλά να μη βλέπει κάτι αντίστοιχο σε ένα άλλο που μπορεί να είναι το αγαπημένο ενός τρίτου. Για μένα αυτό είναι επιτυχία γιατί προσπαθώ να μιλάω μέσα σε κάθε άνθρωπο, να ταυτίζεται δηλαδή έστω και ένας με κάποιο έργο.

Κοιτάζοντας πίσω όλα αυτά τα χρόνια που αναπτύσσετε τις δεξιότητές σας, πώς σκέφτεστε την προσέγγισή σας στη δημιουργία ενός πίνακα;
Ίσως το πιο σημαντικό είναι το back to the basics. Η δημιουργία του πίνακα είναι σαν να χτίζεις ένα σπίτι. Το σχέδιο είναι τα θεμέλια και οι κολώνες που θα στηρίξουν όλο το «οικοδόμημα». Εκεί πρέπει να δοθεί η περισσότερη προσοχή. Μετά έρχονται τα επόμενα στάδια όπως το χρέωμα. Βέβαια με έναρξη πάντα από το γενικό προς το ειδικό, αφήνοντας τις λεπτομέρειες για το τέλος.

Με ποιον καλλιτέχνη θα θέλατε να βγείτε για μπίρες και γιατί;
Θα ήθελα να βγω για μπίρες με πάρα πόλους, ειδικά του παρελθόντος. Από τους συγχρόνους θα ήθελα να βγω με τον Phil Hale από ζωγράφους και τον Nergal των Behemoth από μουσικούς.

Τι είναι επιτυχία για εσάς;
Επιτυχία για μένα είναι η κατάκτηση της ευτυχίας και να μπορείς μέσω ενός επαγγέλματος σαν το δικό μου να επικοινωνείς τη δουλειά σου και συνεχώς να χέεις την ενέργεια να δημιουργείς.

Beyond Time: Η έκθεση του Μάξιμου Μανώλη φιλοξενείται στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων, Ηρακλειδών 66 και Θεσσαλονίκης, Θησείο, 11:00-19:00, έως την Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2022. Ακολουθείστε τη ζωγραφική του Μάξιμου Μανώλη στο Instagram.