Louis Barthélemy: Κάνω τέχνη γιατί δίνει χώρο σε κάθε μορφή ετερότητας

Ιεραρχεί στις αξίες του ως πιο σημαντική την ελευθερία και ξέρει ότι η ομορφιά μπορεί να σε συναντήσει παντού –σε μια σκέψη, μια χειρονομία, μια αίσθηση. Τον συναρπάζει η Αίγυπτος και η ανεξάντλητη αρχαία κληρονομιά της και μέσα από τα ταξίδια και τη δραστηριότητά του ως εικαστικός και ντιζάινερ έχει βαλθεί να ανακαλύψει και να στηρίξει τη διαφύλαξη των παραδοσιακών χειροτεχνικών πρακτικών. Η σαγήνη της φύσης, του ανδρικού κορμιού και της ζωντανής παράδοσης φαίνεται να ορίζει τη διαδρομή του Γάλλου δημιουργού Λουί Μπαρτελεμί. Ήταν, άλλωστε, η εικόνα των σωμάτων που (μ)πλέκονται με ένταση στον χορό της πάλης στις κονίστρες του Ντακάρ, αλλά και οι σκηνές μονομαχιών ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα που είδε να «ζωντανεύουν» πάνω σε απλικέ κρεμαστά υφάσματα του 18ου και του 19ου αιώνα από το βασίλειο της Δαχομέης που γέννησαν την έκθεση με τίτλο «The wrestlers», ένα νέο σώμα δουλειάς που παρουσιάζεται αυτό το διάστημα στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, πριν ταξιδέψει στο Μουσείο Αφρικανικής Τέχνης Théodore Monod στη Σενεγάλη.

Το 2020, λίγο πριν κλείσουν τα σύνορα εξαιτίας της πανδημίας, ο Μπαρτελεμί βρέθηκε στην αφρικανική χώρα κι έγινε μάρτυρας μιας πανάρχαιας αγωνιστικής τελετουργίας που διασώζεται μέχρι τις μέρες μας. Βλέποντας τους αγώνες καθισμένος στην άμμο, γοητεύτηκε από τους παλαιστές και τις κινήσεις τους, που συνόδευε με το τραγούδι της μια γυναικεία χορωδία, κι έτσι παρέμεινε και παρακολούθησε τις προπονήσεις μίας εκ των ομάδων.

Τι κέντρισε, αλήθεια, το ενδιαφέρον του σ’ αυτό το θέαμα;
«Oι στιγμές που πέρασα με τους παλαιστές μου επέτρεψαν να κατανοήσω καλύτερα την κατάστασή τους, τις φιλοδοξίες τους και τον κόσμο στον οποίο εξελίσσονται. Ένα σύμπαν βουτηγμένο στην ιερότητα, το μεγαλείο, τον σεβασμό για τους προγόνους και τις δυνάμεις της φύσης» μου λέει τη μέρα που βρισκόμαστε στην γνωστή αίθουσα τέχνης στο Κολωνάκι. Προσηνής, αψεγάδιαστα κομψός μέσα στα γαλλικής φινέτσας κόκκινα ρούχα του –τόσο ταιριαστά με τη ζωηρή παλέτα της εικαστικής δουλειάς του– μου μιλά για τον καταιγισμό των συναισθημάτων «από την ευχαρίστηση, στη συγκίνηση και τη βιαιότητα» που του γέννησαν η εξέλιξη και η σφοδρότητα των μονομαχιών. «Η απογοήτευση των ηττημένων, η δόξα των νικητών που υψώθηκαν ως θεοί στη γη και καταξιώθηκαν στα μάτια ενός μαγεμένου κοινού, με κάνουν να αναρωτιέμαι για τον απόηχο που αφήνει αυτή η περφόρμανς μέσα μας. Αυτή η πανταχού παρούσα δυαδικότητα ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, τη ζωή και τον θάνατο, την κυριαρχία και το να αφήνεσαι στο παιχνίδι που ενσαρκώνουν αυτοί οι άντρες, με έκανε να εκφράσω χρωματικά αυτή τη φλογερή μάχη σώμα με σώμα μέσα από χρωματικές αντιπαραθέσεις».

Το έργο σου έχει να κάνει με το ανθρώπινο σώμα, την αρρενωπότητα, την ομορφιά της φύσης και τις αρχαίες θεότητες της Αιγύπτου. Τι σε εμπνέει και γιατί;
Από τον αρχαίο πολιτισμό της Αιγύπτου πηγάζουν παγκόσμιες αξίες, ιδιαίτερα η σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον τους και τη φύση, που συχνά απεικονίζονται ως θεότητες. Είναι πραγματικά συναρπαστικό ότι αυτή η σύνδεση, που απεικονίζεται σε τάφους και παπύρους, μπορεί ακόμα να διαβαστεί με παιχνιδιάρικο και άμεσο τρόπο χιλιετίες μετά. Η εικονογραφική μου γλώσσα φέρει κώδικες από την αιγυπτιακή αρχαιότητα, που είναι δομικοί για τις κοινωνίες των χωρών της Μεσογείου.
Σε ό,τι αφορά την αρρενωπότητα και τις μορφές αναπαράστασής της, μου αρέσει να σκηνοθετώ και να διαλύω τους συμβατικούς της κώδικες μέσα από τη χρήση λεπτεπίλεπτων υλικών και τεχνικών, σπάζοντας αυτούς τους αλλοτριωτικούς ρόλους.

Επίλεξες να απεικονίσεις τις σκέψεις σου για τους παλαιστές μέσα από ταπισερί Khayamiya χρησιμοποιώντας υφάσματα μπαζίν. Μίλησέ μας σχετικά με τη δημιουργική διαδικασία και, επίσης, γιατί προτίμησες αυτήν την τεχνική.
Όταν πρωτοεπισκέφθηκα το Ντακάρ με κατάπληξε η μόδα του δρόμου, ο τρόπος με τον οποίο φορούν τα υφάσματα τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες, τολμώντας τους πιο έντονους χρωματικούς συνδυασμούς. Ήταν συναρπαστικό θέαμα. Περνώντας χρόνο με τους παλαιστές και χαζεύοντας στις τοπικές αγορές, άρχισα να καταγράφω τις προπονήσεις και να μαζεύω υφάσματα μπαζίν, γιατί ήξερα ότι αργά ή γρήγορα αυτές οι αναμνήσεις θα μεταγγίζονταν σε υφαντές δημιουργίες.

Η χειρωναξία και η ύφανση είναι μια τάση τα τελευταία χρόνια στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή. Γιατί ήταν τόσο σημαντικά για σένα; Πώς έχουν επηρεάσει την έκφρασή σου;
Πάντα με ενδιέφεραν η χειροτεχνία και τα υφάσματα γενικότερα. Ασχολήθηκα πραγματικά με αυτό το μέσο και με τη δουλειά των τεχνιτών στην Αίγυπτο. Δεν γνώριζα ιδιαίτερα την καλλιτεχνική σκηνή και τις τάσεις εκείνη την εποχή. Στην πραγματικότητα τότε είχα αποστασιοποιηθεί από τη μόδα, τους πελάτες μου και τους επαγγελματικούς κοινωνικούς κύκλους στους οποίους εξελίχθηκα ώστε να ανακαλύψω τον εαυτό μου και να κατακτήσω μια πιο προσωπική και μοναδική προσέγγιση στη δημιουργία.

Όντως, ξεκίνησες από το σχέδιο μόδας (με σπουδές στο Central Saint Martins και συνεργασίες με μεγάλους οίκους, όπως οι Dior, Salvatore Ferragamo και Gucci). Ωστόσο το σχέδιο είναι επίσης σημαντικό στην καλλιτεχνική σου πρακτική. Πώς αυτοπροσδιορίζεσαι, λοιπόν, ως ντιζάινερ ή καλλιτέχνης;
Μου είναι δύσκολο να το ορίσω ακριβώς. Πιστεύω ότι οι ταυτότητες δεν είναι τόσο συμπαγείς. Όταν συμμετέχω σε ένα εμπορικό πρότζεκτ, θα έλεγα ότι είμαι σχεδιαστής. Όταν, όμως, δουλεύω ανεξάρτητα, πέρα από τις προσδοκίες των άλλων και μπορώ να εκφραστώ ελεύθερα, όπως στους «Παλαιστές» και γενικά στις ταπισερί μου, βλέπω τον εαυτό μου ως καλλιτέχνη.

Τι είναι η τέχνη και το ντιζάιν για σένα; Πιστεύεις ότι είναι δύο ξεχωριστοί κόσμοι ή αλληλένδετοι και, αν ναι, πού συναντιούνται;
Το ντιζάιν εξυπηρετεί έναν πρακτικό σκοπό. Η τέχνη όχι, είναι μια γνήσια έκφραση των συναισθημάτων του ανθρώπου. Η χρηστική διάσταση δεν υπάρχει σε μια καλλιτεχνική προσέγγιση, που αφήνει περισσότερο χώρο στα συναισθήματα. Νομίζω ότι αυτές οι δύο προσεγγίσεις υπάρχουν παράλληλα και μπορούν να επηρεάσουν η μία την άλλη αλλά δεν τέμνονται.

Γιατί ασχολήθηκες με την τέχνη και το ντιζάιν;
Η τέχνη δίνει χώρο σε κάθε μορφή ετερότητας και είναι ακριβώς αυτή η πτυχή της που με έκανε να ασχοληθώ με τη δημιουργία.

Στους στόχους σου είναι και η αναβίωση των παραδοσιακών χειροτεχνικών πρακτικών. Μίλησέ μας γι’ αυτήν την πλευρά της δουλειάς σου και για τη φίρμα Udjat που έχεις δημιουργήσει. Πώς έχουν επηρεάσει το έργο και τη φιλοσοφία σου τα ταξίδια και η παραμονή σου στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή;
Το Udjat γεννήθηκε το πεντάμηνο που έμεινα στην όαση Σίβα στην Αίγυπτο, αποκλεισμένος εν μέσω της πανδημίας του Covid. Δημιουργώντας κεντημένα ρούχα, κεραμικά και άλλα χειροποίητα είδη γι’ αυτή τη μάρκα, είχα την ευκαιρία να σφυρηλατήσω δεσμούς με τους ντόπιους και να ζήσω αυτή την περίεργη περίοδο με μεγάλη και συναρπαστική παρέα. Ζώντας στην όαση έμαθα για τα έθιμα και τις παραδόσεις των ανθρώπων της.

Τα ταξίδια και η γνωριμία με άλλα μέρη του κόσμου με βοήθησαν να αποκεντρώσω τον προσανατολισμό μου, να αντιληφθώ διαφορετικά τους πολιτισμούς, να αποδομήσω τους κώδικές μου και να μάθω να εκτιμώ νέες μορφές ομορφιάς. Σε αυτές τις συναντήσεις αναγνωρίζουμε ένα μέρος του εαυτού μας, μια ομοιότητα με τον άλλο, από αυτές τις συναντήσεις αναδύεται μια αγνή και ειλικρινής ανθρωπιά.

Η Αίγυπτος σε συναρπάζει από την παιδική σου ηλικία. Είχες πει ότι γενικότερα σου δίδαξε να αφήνεσαι και να αφήνεις χώρο στο απροσδόκητο. Τι σου έχει δώσει, λοιπόν, το απροσδόκητο στη ζωή και στη δουλειά σου;
Μου δίδαξε την αποδοχή και μου έχει επιτρέψει να θεωρώ τον εαυτό μου ως πιστό. Πιστός στη μοίρα, στη ζωή, σε μια δύναμη που με καθοδηγεί δημιουργικά, επιτρέποντάς μου να βασίζομαι στο ένστικτο στο καλλιτεχνικό μου έργο.

Πού βρίσκεις την ομορφιά και πώς την προσδιορίζεις;
Η ομορφιά μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Δεν υπάρχει απαραίτητα στον φυσικό κόσμο, μπορεί να είναι μια σκέψη, μια χειρονομία, μια αίσθηση. Η ομορφιά εκδηλώνεται όταν αγγίζει, συγκινεί και εξυψώνει μια ομάδα ή ένα άτομο.

Τι είναι πιο σημαντικό για σένα στη ζωή;
Η ελευθερία σε όλες τις μορφές της. Η ελευθερία να αγαπάς, να επιλέγεις, να είσαι, να ενεργείς, να κινείσαι…

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση στο City Guide της Athens Voice
Η ATHENS VOICE είναι χορηγός επικοινωνίας της έκθεσης.