9 έργα τέχνης για τη βασίλισσα Ελισάβετ που έσπασαν το πρωτόκολλο

Η βασίλισσα Ελισάβετ Β απεικονίστηκε πολλές φορές σε έργα καλλιτεχνών. Τις περισσότερες φορές οι παραδοσιακοί πίνακες ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες ακολουθώντας το βασιλικό πρωτόκολλο. Υπήρξαν όμως και κάποιοι καλλιτέχνες που αψήφισαν τις νόρμες και άνοιξαν νέους διαλόγους με την προσέγγισή τους.

Jamie Reid's punk provocation, 1977
Γεννημένος το 1947, ο Jamie Reid έζησε στη χρυσή εποχή του punk κινήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Καλλιτέχνης και σχεδιαστής ο ίδιος, πολλές από τις δουλειές του (ειδικά στη δεκαετία του 1970) επηρεάστηκαν από τις ανερχόμενες αντικοινωνικές συμπεριφορές του punk, με την πιο διάσημη από αυτές τη συνεργασία του με τους Sex Pistols. Μία από τις πιο εμβληματικές punk εικόνες όλων των εποχών (νούμερο 1 στη λίστα με τα 100 πιο εμβληματικά εξώφυλλα άλμπουμ) είναι το artwork για το single “God Save The Queen”. Σχεδιάστηκε το 1977, κατά τη διάρκεια της ακμής της punk μουσικής σκηνής καθιστώντας το ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα κομμάτια του.

Lucian Freud, Queen Elizabeth II, 2001
Ο Lucian Freud ζωγράφισε πολλά πορτρέτα διασημοτήτων σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Η βασίλισσα Ελισάβετ είναι ίσως το πιο αναγνωρίσιμο κομμάτι του. Το πορτρέτο έχει διαστάσεις περίπου εικοσιτέσσερα επί δεκαπέντε εκατοστά, καθιστώντας το ένα από τα μικρότερά του. Παρόλα αυτά, απεικονίζει τη βασίλισσα ως μια επιβλητική παρουσία. Το έργο χρειάστηκε πάνω από έξι μήνες για να ολοκληρωθεί και πήρε ανάμεικτες κριτικές. Κάποιοι το είδαν ως φτηνό διαφημιστικό κόλπο και ο βρετανικός τύπος παραπονέθηκε ότι το πορτρέτο δεν της έμοιαζε καθόλου. Ωστόσο, στα χαρακτηριστικά της βασίλισσας, βλέπει κανείς μια ένταση που ο Φρόιντ διατήρησε σε όλη του τη σταδιοδρομία και αρνιόταν να ελαχιστοποιήσει, ανεξάρτητα από το θέμα του.

Chris Levine’s Lightness of Being, 2004
Πώς θα έπρεπε να είναι ένα πορτρέτο της βασίλισσας αν ήθελε να ξεχωρίσει από άλλα, συμβατικά πορτρέτα; Ο Chris Levine επέλεξε το ολόγραμμα, μια ιδέα για την οποία η βασίλισσα ενθουσιάστηκε αμέσως. Ωστόσο, αυτή είναι μια διαδικασία που όχι μόνο απαιτεί τεράστια τεχνική προσπάθεια από τον καλλιτέχνη, αλλά απαιτεί επίσης πολλά από τον εικονιζόμενο. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, η βασίλισσα έπρεπε να μείνει εντελώς ακίνητη για 8 δευτερόλεπτα κάθε φορά που η ψηφιακή κάμερα κινούνταν κατά μήκος μιας διαδρομής, τραβώντας 200 φωτογραφίες. Μια διαδικασία που έπρεπε να επαναληφθεί πολλές φορές για να δημιουργηθεί μια εικόνα με πραγματικό τρισδιάστατο εφέ. Ο Levine συμβούλεψε τη βασίλισσα να χαλαρώσει όσο το δυνατόν περισσότερο, μεταξύ των λήψεων. Γοητευμένος από τη ηρεμία που ακτινοβολούσε, ο Levine αποφάσισε να την απαθανατίσει με κλειστά τα μάτια μέσα σε αυτές τις φάσεις χαλάρωσης.

Hew Locke, Koh-i-Noor, 2005
Για αυτό το μνημειώδες πορτρέτο της βασίλισσας Ελισάβετ Β, ο Hew Locke χρησιμοποίησε εκατοντάδες φθηνά πλαστικά αντικείμενα, όπως λουλούδια, έντομα, κεφάλια κούκλας, περιδέραια, τιάρες και παιχνίδια. Ο γεννημένος στη Βρετανία καλλιτέχνης μεγάλωσε στη Γουιάνα, η οποία ήταν μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα μέχρι την ανεξαρτησία της το 1966. Βίωσε από πρώτο χέρι τα αποτελέσματα του βρετανικού ιμπεριαλισμού. Ο τίτλος του έργου, “Koh-i-Νoor”, αναφέρεται σε ένα από τα μεγαλύτερα διαμάντια στον κόσμο, το οποίο κατείχαν διάφοροι Ινδοί και Πέρσες ηγεμόνες μέχρι που παραχωρήθηκε στη βασίλισσα Βικτώρια μετά την προσάρτηση της Ινδίας στη βρετανική αυτοκρατορία. Ο Locke εξερευνά τον τρόπο που εκδηλώνονται οι διεθνικές, αποικιοκρατικές πρακτικές της Βρετανίας στη σύγχρονη κοινωνία και εκθέτει τους τρόπους με τους οποίους η προσωπική απληστία και η ματαιοδοξία κρύβουν την παγκόσμια απολυταρχία.

Andy Warhol, Queen Elizabeth, 1985
Το έργο αυτό είναι από τη συλλογή του Andy Warhol, “Reigning Queens” του 1985. Η αρχική συλλογή αποτελείται από δεκαέξι εκτυπώσεις. Τέσσερις εικόνες για καθεμιά από τις τέσσερις γυναίκες μονάρχες που βασίλευαν στον κόσμο την εποχή της δημοσίευσης. Της βασίλισσας Ελισάβετ B, της βασίλισσας Βεατρίκης B της Ολλανδίας, της βασίλισσας Μαργαρίτας B της Δανίας και της βασίλισσας Ντόμπι Τουάλα της Σουαζιλάνδης. Κάθε εικόνα της βασίλισσας εμφανίζεται με διαφορετικό χρώμα. Η σειρά “Reigning Queens” συγκεντρώνει πολλά από τα κεντρικά θέματα του Andy Warhol όπως η λατρεία των celebrities, η προσωπογραφία, ο καταναλωτισμός, η διαφήμιση και οι ακρότητες της κοινωνικής ιεραρχίας. Τα πορτρέτα του Andy Warhol συχνά ασχολήθηκαν με τη δημόσια και επιφανειακή εικόνα του κάθε διάσημου. Και αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

George Condo, Dreams and Nightmares of the Queen, 2006
Η βασίλισσα Ελισάβετ δεν θέλησε να σχολιάσει τον πίνακα του αμερικανού George Condo, όπου απεικονίζεται ως μια κούκλα χωρίς δόντια στο αμφιλεγόμενο πορτρέτο που παρουσιάστηκε σε ένα από τα πιο δημοφιλή μουσεία της Βρετανίας. Τουλάχιστον γλίτωσε από την αρχική ιδέα του καλλιτέχνη που ήθελε να τη ζωγραφίσει γυμνή στο στιλ του ισπανού ζωγράφου Diego Velazquez. Όταν ρωτήθηκε ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της αμφιλεγόμενης απεικόνισής ενός από τα πιο διάσημα πρόσωπα στον κόσμο, ο Condo απάντησε σχεδόν αποκρυφιστικά «Είναι μια εφιαλτική εικόνα του εαυτού της μέσα στο κεφάλι της. Είναι ένας αυτοσχεδιασμός του δικού της εφιάλτη».

Justin Mortimer, The Queen, 1997
Ο πίνακας του Justin Mortimer προκάλεσε σάλο όταν αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά, με τους ισχυρισμούς ότι ο καλλιτέχνης φαινόταν να έκοβε το κεφάλι της βασίλισσας Ελισάβετ B. Ωστόσο, η ίδια η βασίλισσα φαίνεται να μην ενοχλήθηκε καθώς λίγο αργότερα παρήγγειλε ένα πορτρέτο του λόρδου Τσάμπερλεν από αυτόν. Η μοντερνιστική του αισθητική είναι τολμηρή αλλά όχι χωρίς σύλληψη. Οι αφηρημένες φόρμες του Mortimer, το μοτίβο σκακιέρας και το αιωρούμενο κεφάλι, το οποίο ξεχωρίζει έχοντας πιο κλασικό στιλ από το υπόλοιπο πορτρέτο, υποδηλώνουν ένα χάσμα μεταξύ του παραδοσιακού τρόπου ζωής της βρετανικής αριστοκρατίας και του γρήγορου ρυθμού της σύγχρονης ζωής.

Ο Banksy και η Βασίλισσα Ελισάβετ Β
Ένας τοίχος στην οδό upper Maudlin Street, κοντά στο νοσοκομείο παίδων του Μπρίστολ, που προηγουμένως είχε διακοσμηθεί από τον Banksy, ζωγραφίστηκε ξανά το 2012. Αυτή τη φορά με μια εκπληκτική ασπρόμαυρη εικόνα της βασίλισσας. Ο πίνακας εμφανίστηκε μυστηριωδώς, καθώς η χώρα γιόρταζε τα 60 χρόνια της βασίλισσας Ελισάβετ στον θρόνο. Ο Banksy πιστεύεται ότι έφτιαξε αυτό το κομμάτι ως δικό του φόρο τιμής και απεικονίζει τη βασίλισσα με μια μπλε και κόκκινη αστραπή ζωγραφισμένη στο πρόσωπό της, όπως ακριβώς o David Bowie ως Ziggy Stardust στη δεκαετία του 1970.

Χαρακτηριστικό για το αντιβασιλικό του μήνυμα, το “Monkey Queen” του Banksy δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 2003 και έγινε πρωτοσέλιδο ως αποτέλεσμα της «ασέβειάς» του. Όπως αναφέρει και ο ίδιος «Η υψηλότερη θέση στην βρετανική κοινωνία δεν είναι ανταμοιβή για το ταλέντο ή τη σκληρή δουλειά, αλλά απλώς σου παραδίδεται με τη γέννησή σου». Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτό το έργο του Banksy είναι ένα από τα πιο αντιφατικά του καλλιτέχνη, με το ασπρόμαυρο στένσιλ πρόσωπο μίας μαϊμούς να προβάλλεται πάνω στην εμβληματική εικόνα της βασίλισσας Ελισάβετ Β. Μόνο τα μαλλιά, το στέμμα και τα κοσμήματά της είναι αναγνωρίσιμα.