Εικαστικα

Ιλεάνα Αρναούτου και Ισμήνη Κινγκ, τι είναι το Tender shell geophilia;

Η νέα τους εγκατάσταση στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης σε περιμένει, ακόμα και με μαγιό, να αφεθείς σε μια κυψέλη χαλάρωσης και στοχασμού

Ιωάννα Γκομούζα
8’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Η Ιλεάνα Αρναούτου και η Ισμήνη Κινγκ για το έργο τους στο Minos Beach art hotel και οι νέες δράσεις του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη

Σαν ένα φωτεινό ρευστό μονοπάτι διαγράφεται μες στην σκοτεινή επικράτεια της υποθαλάσσιας μορφολογίας και σε προ(σ)καλεί να το γνωρίσεις. Τι είναι αυτό το «κέρινο δέρμα» που βυθίζεται στον κόλπο του Μιραμπέλου κι «ανασαίνει» με την κίνηση του νερού; Ποια η καταγωγή και η πορεία του πριν «αγκυροβολήσει» στη βραχώδη ακτή; Βρέθηκε άραγε εδώ ξεβρασμένο από το κύμα, χνάρι μακρινό μιας σωσίβιας λέμβου που διαλύεται; Έφυγε, μήπως, από την ξηρά για ν’ ανοιχτεί στο πέλαγος; Ποια η φύση του και πόσο δεκτική σε συναντήσεις η υφή του;

Καθώς αποκαλύπτεται μπροστά σου στην παραλία του ξενοδοχείου Minos Beach Art Hotel, η νέα εικαστική εγκατάσταση Tender shell geophilia που υπογράφουν η Ιλεάνα Αρναούτου και η Ισμήνη Κινγκ γεννά αυτόματα στο νου συνειρμούς και απορίες. Τι κι αν κατηφόρισες στη θάλασσα υποψιασμένος για αρτίστικα συναπταντήματα έχοντας διασχίσει τους υπέροχους, φροντισμένους κήπους του συγκροτήματος που φιλοξενούν ένα μεγάλο πάρκο σύγχρονης γλυπτικής. Οι δύο νεαρές καλλιτέχνιδες (28 και 29 ετών αντίστοιχα), οι οποίες απέσπασαν το 2o Βραβείο Τέχνης του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη, έχουν πετύχει να κεντρίσουν την έκπληξη και την περιέργεια, να ενεργοποιήσουν στον επισκέπτη την επιδίωξη της εμπειρίας.

Η Ιλεάνα Αρναούτου και η Ισμήνη Κινγκ στα εγκαίνια του έργου τους Tender shell geophilia στο Minos Beach art hotel

Απλωμένο στα βράχια της ακτής και εν μέρει βυθισμένο στη θάλασσα, το δημιούργημά τους αποτελείται από κοίλες φόρμες που αντικατοπτρίζουν το υφιστάμενο βραχώδες τοπίο επιτρέποντας στο νερό να γεμίζει και να αδειάζει τις κοιλότητες κατά πως θέλει το κύμα. Είναι φτιαγμένο από πολυεστέρα και υαλοϋφασμα, το γνωστό φάιμπεργκλας που χρησιμοποιείται στην κατασκευή σκαφών, και το λευκό του χρώμα μαρτυρά το ενδιαφέρον των δύο εικαστικών για τις ιδιότητες των υλικών, επιδιώκοντας παράλληλα να αφυπνίσει στον θεατή μια αμφιθυμία ως προς τη φύση του –είναι άραγε «ζωντανό», οργανικό ή τεχνητό;

«Το έργο έχει τις βάσεις του σε μια φεμινιστική προσέγγιση πολλαπλών και πολυδιάστατων συναντήσεων και απολήξεων, που σχετίζεται με τη φαντασίωση του σώματος μέσα σε μια “ασφαλή γεωγραφία”, η οποία πηγάζει από το μεσογειακό αφήγημα, αλληλένδετο και εναρμονισμένο με το νερό καθώς και με την ενσώματη εμπειρία του αρχιπελάγους, η οποία θέτει το σώμα σε μια συνθήκη εγγύτητας και ασφάλειας μέσα στο νερό και μεταξύ στεριών» δηλώνουν. Κοιτάζοντας το τοπίο γύρω σου αντιλαμβάνεσαι το σκεπτικό τους. Όταν, όμως, βουτάς στη θάλασσα του Αγίου Νικολάου και βυθίζεσαι μέσα του, καταλαβαίνεις από πρώτο χέρι τι θέλουν να πουν. Ναι, νιώθεις ήρεμος σ’ αυτά τα διαυγή νερά. Κι ας αναδύεται κάτωθε και γύρω σου η απρόβλεπτη, κοφτερή γεωγραφία των μαύρων βράχων. Κι ας θέλεις λίγο –ελάχιστο όμως– χρόνο για να βρεις τα σωστά κρατήματα και τις ισορροπίες σου πάνω στη γλιστερή επιφάνεια της εγκατάστασης όταν το αεράκι χορεύει πιο δυναμικά τη θάλασσα. Η λασηθιώτικη γη σ’ αυτή τη γραφική γωνιά της βρίσκεται πάντα κοντά, γύρω σου, σαν αγκαλιά, και το γαλακτόχρωμο γλυπτό «σεντόνι» μοιάζει να αναδύεται εκεί σαν μια κυψέλη ασφάλειας. Για να σου προσφέρει έναν προορισμό για ανάπαυλα, στοχασμό ή συνάντηση και το βίωμα μιας «αμφίδρομης και ενσώματης σχέσης με τη γεωγραφία» που φέρνει το κορμί ως ενεργό στοιχείο σε αλληλεπίδραση με τη φύση.  

Έχοντας πίσω τους σπουδές στο Slade School of Fine Art στο Λονδίνο και παράλληλα με τις προσωπικές τους πρακτικές, η Ιλεάνα και η Ισμήνη συνεργάζονται τα τελευταία τρία χρόνια «κυρίως σε πρότζεκτ που απασχολούν ευρύτερες θεματολογίες ενσώματου πένθους, σε σχέση με το περιβάλλον, τις έννοιες της περίεξης, της συνεργασίας, της συν-ποίησης και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης». Η πρόταση που κατάθεσαν για το Βραβείο έχει τις ρίζες της σε μια τρέχουσα έρευνά τους για πλωτά γλυπτά τα οποία δημιουργούν χώρους συνάντησης μέσα στη θάλασσα, σαν κυψέλες. «Υπάρχει η δυνατότητα κάποιος να καθίσει για να το δει αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο για να ολοκληρωθεί το έργο. Μας ενδιαφέρουν, επίσης, οι διαφορετικές οπτικές ή πορείες που δημιουργεί» καθώς μπορείς να το προσεγγίσεις είτε από την ξηρά είτε κολυμπώντας.

Η εγκατάσταση Tender shell geophilia των Ιλεάνας Αρναούτου και Ισμήνης Κινγκ φωτισμένη τη νύχτα

Στέκονται γελαστές πάνω στο Tender shell geophilia και νιώθεις ότι πατούν με αυτοπεποίθηση σε γνώριμο, «στέρεο» έδαφος. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Πέρασαν ενάμισι μήνα μες το νερό και την αλμύρα, σε διαρκή επαφή με τα βράχια για να αποτυπώσουν τη μορφολογία τους σε καλούπια από τα οποία κατόπιν σμιλεύτηκαν τα κομμάτια που συνθέτουν το έργο. Ένιωσαν, χάϊδεψαν, ανακάλεσαν στη μνήμη κάθε λεπτομέρεια του ανάγλυφου. «Το χάδι είναι κάτι που μας ενδιαφέρει πολύ και σαν μεθοδολογία –το πώς δημιουργείς μια φόρμα/καλούπι με την επαφή– αλλά και το πώς κάτι περιέχεται ή ακουμπά ή αδειάζει-γεμίζει. Επιπλέον, μας απασχολεί το πώς μπορεί να συνδεθεί και με τις έννοιες της φροντίδας αλλά και του ερωτισμού, που μεταβάλλονται και πλέκονται η μία με την άλλη συνέχεια».

Από τα εγκαίνια του έργου Tender shell geophilia των Ιλεάνας Αρναούτου και Ισμήνης Κινγκ

Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη: από τo πάρκο γλυπτικής στο βραβείο και ένα νέο residency

Σαν χάδι και φροντίδα στον εαυτό νιώθεις και την περιήγηση σ’ αυτόν τον γαλήνιο τόπο που κατηφορίζει προς τη θάλασσα μέσα σε ολάνθιστους κήπους. Στο λόμπι και στις αυλές, στους κήπους και πλάι στο κύμα έργα τέχνης (γύρω στα πενήντα συνολικά) διεκδικούν την προσοχή σου χάρη στην πρωτοβουλία της διευθύνοντος συμβούλου του ομίλου bluegr Τζίνας Μαμιδάκη να δημιουργήσει ένα πάρκο σύγχρονης γλυπτικής. Με γνώμονα την αγάπη για την τέχνη και την πεποίθηση πως πολιτισμός και φιλοξενία οφείλουν να είναι έννοιες αλληλένδετες ενορχήστρωσε στο Minos Beach art hotel το 1988 το πρώτο Συμπόσιο Τέχνης προσκαλώντας διεθνείς και Έλληνες καλλιτέχνες – τον Ανίς Καπούρ, τον Τζόζεφ Κόσουθ, τη Λίντα Μπένγκλις, τον Βλάση Κανιάρη, τον Κώστα Τσόκλη, τον Κρις Γιανάκο, κ.ά. Δύο ακόμα τέτοιες διοργανώσεις ακολούθησαν θέτοντας τα θεμέλια για μια συλλογή που είναι προσβάσιμη (σε ενοίκους και μη) και μας φέρνει μπροστά σε δημιουργίες μεταξύ άλλων των Ρένας Παπασπύρου, Δημήτρη Ντοκατζή, Τζώρτζια Κοτρέτσος,Κώστα Βαρώτσου, Κλίτσας ΑντωνίουΆγγελου Σκούρτη, αλλά και στην ηχητική εγκατάσταση των Θεόδωρου Ζαφειρόπουλου και Γιώργου Ρυμενίδη που κέρδισε το 1ο Βραβείο του Ιδρύματος Γεωργίου & Αριστέας Μαμιδάκη το 2019.

Άποψη της εγκατάστασης των Θεόδωρου Ζαφειρόπουλου & Γιώργου Ρυμενίδη "Come with the wind"
Το έργο της Κύπριας εικαστικού Κλίτσας Αντωνίου "Χαμένες επιθυμίες" στο sculpture garden του Minos Beach art hotel

Με τον γνωστό ιστορικό τέχνης και πανεπιστημιακό Σωτήρη Μπαχτσετζή στην καλλιτεχνική διεύθυνση, το Ίδρυμα ανακοίνωσε μόλις το κάλεσμα συμμετοχής για το πρώτο του πρόγραμμα καλλιτεχνικής έρευνας. Με τίτλο Φροντίδα: Οικονομίες ευδαιμονίας θα φιλοξενήσει στο resort 8-10 επαγγελματίες από το χώρο των εικαστικών τεχνών και του πολιτισμού το διάστημα 15-22 Οκτωβρίου επιδιώκοντας να λανσάρει μια νέα πλατφόρμα για συλλογική μάθηση, συζήτηση και πειραματισμό.

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη, Σωτήρης Μπαχτσετζής στα εγκαίνια της παρουσίασης του έργου Tender shell geophilia των Ιλ. Αρναούτου και Ισ. Κινγκ

Τα φιλότεχνα σχέδια της δραστήριας ξενοδόχου, όμως, δεν σταματούν εδώ. Μέσα στα πλάνα της είναι να αναπτυχθεί ένας διάλογος με την τέχνη και στα τρία ξενοδοχεία του ομίλου στην περιοχή. Στην χερσόνησο ακριβώς απέναντι, στο Minos Palace (που βρίσκεται ήδη σε φάση ανακαίνισης που ολοκληρώνεται σε βάθος τετραετίας) στοχεύει να ενεργοποιήσει ένα πρόγραμμα δημιουργίας έργων land art και στο οικογενειακό ξενοδοχείο Candia Park Village ένα μουσείο που θα φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης.

Λεπτομέρεια της εγκατάστασης "4 cents on show for 500 years" της Τζώρτζια Κοτρέτσος