Εικαστικα

Το σπίτι/ατελιέ του Νίκου Νικολάου στην Αίγινα ανοικτό για το κοινό

Υπήρξε τόπος συνάντησης για καλλιτέχνες και διανοούμενους, όπως ο Γιάννης Μόραλης, ο Χρήστος Καπράλος και ο Οδυσσέας Ελύτης

Το σπίτι/ατελιέ του ζωγράφου Νίκου Νικολάου στην Αίγινα επισκέψιμο για το κοινό

Από τα δωμάτιά του και το κτήμα με τις φιστικιές, τις συκιές, τις ελιές και τα δενδρολίβανα περνούσαν ο Μόραλης, ο Καπράλος και ο Ελύτης για να δουν μαζί με τον οικοδεσπότη τους τη δουλειά του, να απολαύσουν τη δύση του ήλιου, να δειπνήσουν και να συζητήσουν. Και να που το σπίτι-ατελιέ του ζωγράφου Νίκου Νικολάου (1909-1986) στην Αίγινα, ανακαινίσθηκε και είναι πλέον επισκέψιμο για το κοινό. Χτισμένο στην περιοχή Πλακάκια, έγινε από το 1964 μόνιμη κατοικία για τον ζωγράφο και την σύζυγό του Αγγέλα και τακτικός τόπος συνάντησης φιλότεχνων και διανοούμενων.

«Από μικρή θυμάμαι τα καλοκαίρια μου σ’ αυτό το υπέροχο κτήμα στην Αίγινα με τους θείους μας Νίκο και Αγγέλα Νικολάου και τους εκλεκτούς φίλους τους που κάθε βράδυ μαζευόντουσαν στο πεζούλι για να χαρούν το ηλιοβασίλεμα. Ένα σπίτι χειροποίητο, που έχτισε ο Νικολάου σε δικά του σχέδια καθοδηγώντας τους μαστόρους πού να μπει κάθε πέτρα, ο χαρακτηριστικός τοπικός πωρόλιθος» μας λέει η γνωστή γκαλερίστα Δάφνη Ζουμπουλάκη.

Μου διηγείται πως κάθε πρωί από νωρίς κλεινόταν στο ατελιέ του και έκανε χιλιάδες σχέδια. «Όταν άφηνε τα πινέλα του, πήγαινε στην ψαραγορά για να φροντίσει όχι μόνο για το βραδινό τραπέζι αλλά και για τις λατρεμένες του γάτες – και υπήρχαν κάμποσες στο κτήμα! Από το απόγευμα και μετά το σπίτι ζωντάνευε και δεχόταν φίλους της Αίγινας, που ήταν πολλοί. Ποτέ δεν έλειπε ο επιστήθιος φίλος του Γιάννης Μόραλης, ο γείτονας γλύπτης Χρήστος Καπράλος, κάποιες φορές θα πετύχαινες τον μεγάλο μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη ή και τον καλλιτέχνη Ιάσονα Μολφέση και φυσικά, αγαπημένους μαθητές του από την ΑΣΚΤ (όπως οι ζωγράφοι Νεκτάριος Κοντοβράκης και Δημήτρης Κούκος). Νομίζω ότι όλοι τους ερχόντουσαν για την καταπληκτική μαγειρική της θείας μου, η οποία, ως κλασική Ελληνίδα, δεν μοιραζόταν ποτέ τις συνταγές της» εκμυστηρεύεται γελώντας.

Με τον αδερφό της Θοδωρή, στον οποίο ανήκει το σπίτι, και τα ξαδέρφια τους Χριστίνα και Φίλιππο με τα οποία έχουν τη συλλογή των έργων αποφάσισαν να ανοίξουν την κατοικία στο κοινό τιμώντας την επιθυμία της θείας τους να είναι προσβάσιμα αυτά τα έργα τέχνης. Πενήντα δύο δημιουργίες, που διατρέχουν όλη την εικαστική πορεία του ζωγράφου, πίνακες με θέμα τα γυναικεία πορτρέτα αλλά και οι πέτρες που μάζευε από κοίτες ποταμών και ζωγράφιζε. «Νομίζω, όμως, ότι πάνω απ’ όλα αυτό που είχε η θεία Αγγέλα και έχουμε κι εμείς σήμερα στο μυαλό μας ήταν να παραμείνει ο χώρος ανοικτός και φιλόξενος για όλους, όπως υπήρξε πάντα».

Η ανακαίνιση του σπιτιού και του περιβάλλοντος χώρου ξεκίνησε το 2019. Οι παλιοί ξενώνες που φιλοξενούσαν την οικογένεια έχουν πλέον μετατραπεί σε αυτόνομα διαμερίσματα, σύγχρονα εξοπλισμένα και φυσικά, κοσμημένα με έργα του ιστορικού ζωγράφου. Μάλιστα, συμπεριλήφθηκαν στη λίστα με τα 10 καλύτερα ξενοδοχεία της Ελλάδας για το 2020, σύμφωνα με το περιοδικό Conde Nast Traveler. Το πρότζεκτ επιμελήθηκε, φυσικά, το αρχιτεκτονικό γραφείο του Θοδωρή Ζουμπουλάκη, διατηρώντας το ζεστό κλίμα φιλοξενίας για το οποίο φημίζονταν οι ιδιοκτήτες του. Ξεκινώντας από το μπροστινό δωμάτιο του σπιτιού –πρώτο ατελιέ του ζωγράφου, που αργότερα χρησιμοποιούσε ως καθιστικό– και με οδηγό το φωτογραφικό αρχείο και τα προσωπικά βιώματα της οικογένειας, έγινε προσπάθεια να τοποθετηθούν στην αρχική τους θέση τα έργα και τα αντικείμενα που υπήρχαν στον χώρο, ανασυστήνοντας την ατμόσφαιρα στην οποία έζησε ο Νικολάου.

Απέναντι από το κτήμα, το γλυπτό «Αίγινα» του Γιάννη Μόραλη (δωρεά της Πέγκυς Ζουμπουλάκη) στέκει για να θυμίζει τη βαθιά φιλία που συνέδεε τους δύο καλλιτέχνες, αλλά και ως τοπόσημο μιας γειτονιάς με κατοικίες σημαντικών καλλιτεχνών.