Ο Άγγελος Πλέσσας εξηγεί γιατί έβαλε ένα emoji και επτά σύμβολα απέναντι από το αντικαρκινικό νοσοκομείο

Έχει εκθέσει έργα στο Jeu de Paume του Παρισιού και στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγο. Η δουλειά του έχει αναγνωρισθεί και βραβευτεί από διεθνή ιδρύματα. Σήμερα η νέα του τοιχογραφία «Φυλαχτό όλων των Όντων», που παρουσιάζεται από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, φωτίζει την Λεωφόρο Αλεξάνδρας, αλλά και τις δύσκολες στιγμές όσων βγαίνουν από το αντικαρκινικό νοσοκομείο. Όταν τον ρωτάω τι αξία έχει για εκείνον το γεγονός ότι η τοιχογραφία κοσμεί ένα κτίριο της πόλης, στην οποία γεννήθηκε και ζει, απάντα: «Κάθε φορά που περνάω, το κοιτάω και ρίχνω μια ματιά αν το βλέπουν οι περαστικοί». Αυτός είναι ο Άγγελος Πλέσσας και μιλάει στην Athens Voice για το νέο του έργο.

Τι έχει να προσφέρει κατά τη γνώμη σας μια τοιχογραφία στις ζωές των κατοίκων μιας πόλης;
Όταν συζητάμε για το αστικό περιβάλλον, οι άνθρωποι συνήθως επικεντρώνονται στην ρύπανση, στην αστική υγιεινή ή στον πράσινο ανοιχτό χώρο, που είναι φυσικά πολύ σημαντικά θέματα. Μιλάμε πιο σπάνια, όμως, για την αισθητική ταυτότητα της πόλης. Θεωρώ ότι η δημόσια τέχνη μπορεί να συμβάλει πολύ θετικά στην ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και της ψυχολογίας των κατοίκων του. Πιθανώς το πιο σημαντικό από όλα με την δημόσια τέχνη είναι η δυνατότητα να θέσουμε ερωτήσεις για την πόλη. Ερωτήσεις με τις οποίες μεγάλος αριθμός ανθρώπων θα συλλογιστεί υποκειμενικές και αυθόρμητες απόψεις, βλέποντας αυτές τις εικόνες που παράγουμε εμείς οι καλλιτέχνες.

Τι σημαίνει για εσάς το ότι θα αντικρίζει κανείς την τοιχογραφία σας μόλις  βγαίνει από το αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας»;
Το “Φυλακτό όλων των Όντων” ευελπιστώ να είναι αφορμή και ερέθισμα για θετικές σκέψεις. Μπορεί να είναι μια θετική, μεταδοτική συνήθεια ειδικά σε αυτήν την περιοχή, στην οποία βρίσκεται όχι μόνο το νοσοκομείο αλλά και η ΓΑΔΑ, τα προσφυγικά κτίρια και το γήπεδο. Πιστεύω πως  η τοποθεσία του έργου που διαλέξαμε με την Αφροδίτη Παναγιώτακου και Γιώργο Μπεκιράκη χρειάζεται ένα είδος αποκατάστασης από την βαριά του ατμόσφαιρα. Νομίζω, ότι χωρίς καν να γνωρίζεις ότι πίσω αυτό το έργο υπάρχει η ιδέα του φυλαχτού, οι πολύχρωμες ακτίνες φωτός και τα γνώριμα σύμβολα κάπως ασυνείδητα θα σου δώσουν μια άμεση, θετική αύρα. Σκεπτόμενος αρχικά τους καρκινοπαθείς αλλά έπειτα και τους φίλαθλους, την αστυνομία και τους κρατούμενους, και κάθε είδους Αθηναίους, τους πρόσφυγες, τους LGBTQ πολίτες αλλά και τα ζώα, τα φυτά και οτιδήποτε μας περιβάλλει και υπάρχει σε αυτήν την πόλη, συνειδητοποίησα ότι όλα αλλάζουν, είμαστε περαστικοί και κανένας δεν είναι αθάνατος και αλώβητος.

Το έργο σας είναι εξαιρετικά  πολυεπίπεδο και εμπεριέχει πολλούς συμβολισμούς από διαφόρους πολιτισμούς του κόσμου. Πόση έρευνα χρειάστηκε για να καταλήξετε στο τελικό αυτό αποτέλεσμα;
Διάβασα πριν από πολλά χρόνια το Neuromancer του William Gibson, ο οποίος μιλούσε για τοποθεσίες σε πόλεις γεμάτα νέον. Ανέφερε τον «κυβερνοχώρο» ως ένα δίκτυο ολογραφικών ουρανών με νέον. Χαρακτήριζε το νέον ως το χρώμα του δικτύου. Υποθέτω ότι εννοούσε το διαδίκτυο και αυτό με συνάρπασε τόσο πολύ που άρχισα να κάνω νέον στην δουλειά μου. Όταν ταξιδεύω κρατώ πολλά αναμνηστικά από την εικονογραφία που με συναρπάζει, πράγματα που δεν τα βρίσκεις εύκολα στο Internet.  Για παράδειγμα, πως ένας ινδονησιακός κωδικός/γράμμα μίας υπό εξαφάνισης γλώσσας, που μοιάζει με πρόσωπο σχετίζεται με τα πρώιμα emoji, πως ένα αρχαίο κελτικό και ταυτόχρονα αφρικανικό σύμβολο της συμφιλίωση έγινε μέρος του πληκτρολογίου μας, γιατί το μανιτάρι έχει γίνει προσφάτως σύμβολο της χαράς και της ανακύκλωσης. Βασικά πρέπει να είσαι ανοικτός στο σύμπαν. Για μένα έρευνα είναι τα πάντα, από τον ύπνο μέχρι την στιγμή που γυμνάζομαι. Έτσι όλα έρχονται εύκολα. Είναι η ρουτίνα της δουλειάς μου.

Τι σας ενέπνευσε για να καταλήξετε στη συγκεκριμένη σύνθεση της τοιχογραφίας «Φυλαχτό όλων των Όντων»; Πως θα θέλατε να επιδράσει  η τοιχογραφία αυτή σε οποιονδήποτε την συναντήσει μέσα στην πόλη;
Διανύουμε την μετά-covid εποχή, μία περίοδο που εμείς οι καλλιτέχνες χρειάζεται να κάνουμε χειρονομίες πιο καταπραϋντικές, αλλά, ταυτόχρονα, να θέτουμε και ερωτήματα. Δεν θέλω να δει ο κόσμος το έργο σαν μια σειρά από κανόνες: «Αυτό είναι έτσι και λειτουργεί έτσι». Θέλω να το δούμε όλοι σαν ένα είδους τελετουργικού για να βιώσουμε την ομορφιά και τη δύναμη της διασύνδεσής μας με όλες τις εκφράσεις της ζωής μέσα από τα επιλεγμένα σύμβολα. Εκτός της περιέργειας που εκπέμπει η εικόνα με το φως και τα σύμβολα, θέλω να το δούμε κάπως σαν μια νέα τεχνική συλλογισμού, μια σύντομη αυτοθεραπεία. Ένας σύντομος πολύχρωμος διαλογισμός, γιατί  όλοι χρειαζόμαστε να κάνουμε διαλογισμό! Επίσης, η δημόσια θέση του έργου και το μέγεθος του δίνει μια υπόσταση, η οποία όχι απλά θα προσπαθήσει να ερμηνεύσει το συγκεκριμένο σημείο διαφορετικά από την υπάρχουσα του ατμόσφαιρα, αλλά θα το κάνει και ένα νέο σημείο στην πόλη από μόνο του.

Έχετε παρουσιάσει έργα σας διεθνώς. Έχει ξεχωριστή σημασία για εσάς να κοσμείται έναν τοίχο της πόλης που ζείτε;
Σαφώς. Κάθε φορά που περνάω το κοιτάω και ρίχνω μια ματιά αν το βλέπουν οι περαστικοί. Είναι σημαντικό να κάνεις πράγματα στην πόλη που ζεις και να τα μοιράζεσαι με ένα τόσο ευρύ κοινό. Ίσως να είναι αφορμή να μάθω περισσότερα για την πόλη μου και  για τους συμπολίτες μου. Αυτές οι πρωτοβουλίες με τους δημόσιους τοίχους της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση μεταμορφώνουν έναν ξεχασμένο και ίσως υποβαθμισμένο δημόσιο χώρο και έτσι υπάρχει ένας αποστιγματισμός ή μια νέα ιδέα που ταυτίζεται με τις γειτονιές. Πιστεύω πως ειδικά στην περιοχή που είναι το δικό μου έργο ίσως να υπάρξει στο μέλλον μία πιο θετική ταύτιση με την ιστορία και τις μνήμες του χώρου.

Η τοιχογραφία επικεντρώνεται στη σύνδεση ψηφιακής μας ζωής και της ζωής εκτός δικτύου. Ποια είναι η αίσθησή σας για την σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται με την κυριαρχία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στις ζωές μας;
Η μεγάλη συμβίωση μας με τα κοινωνικά δίκτυα έχει φέρει πολλές αλλαγές στην συμπεριφορά μας, ανάμεσα τους και μια τεχνο-δεισιδαιμονία και ένα νέο τεχνο-παγανισμό που για μένα είναι μεγάλο αντικείμενο έρευνας. Παρατηρώ ότι υπάρχει μια υποκουλτούρα στο διαδικτύου, ειδικά στο TikTok, που παρουσιάζει μια νέα φάση στην πνευματικότητα ρίχνοντας φως σε νέες «οντολογικές προεκτάσεις» προς ένα νέο είδος μεσσιανικής σωτηρίας και κάθαρσης. Ουσιαστικά, αυτοί οι χρήστες  χρησιμοποιούν το «ατμοσφαιρικό» λογισμικό του TikTok για να αναστήσουν αρχαία συστήματα και φολκ πεποιθήσεις, που έχουν ξεθωριάσει από την ιστορία, επανατοποθετώντας τα ως ένα ισχυρό παρόν στην δυστοπική πραγματικότητα. Η μαγεία αντικαθιστά την επιστήμη, η πίστη αντικαθιστά τη γνώση, η τελετουργία αντικαθιστά την λογική συνήθεια.