Ο Albert Oehlen φέρνει στην Gagosian Athens το 70s Βερολίνο της Neue Wilde

Το 1977, τότε που ο Albert Oehlen μετακόμισε στο Βερολίνο, το καλλιτεχνικό κύμα Neue Wilde σάρωνε τα πέριξ. Στο κλαμπ Moon o Blixa και οι Einsturzende Neubauten αποδομούσαν τον ήχο, επενδύοντας σε έναν θόρυβο που μεγάλο κομμάτι του προερχόταν όχι από συμβατικά όργανα, αλλά από μηχανές γερανών και πριόνια που ροκάνιζαν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, για να δημιουργηθούν οι νέες γειτονιές της πόλης. 

Στην εικαστική σκηνή, τα συνθήματα «Θάνατος στον εξπερσιονισμό» και «Ζήτω οι νέες γλώσσες» ήταν η πυξίδα των Bad Boys. Με αρχηγό τον Martin Kippenberger, το εικαστικό πανκ των Κακών Παιδιών ανατίναξε το πεδίο προκαλώντας επί τούτου, όπως και οι Einsturzende Neubaten, μια σύγχυση ως προς τα μέσα δημιουργίας.

Για τα Κακά Παιδιά η διαφημιστική φωτογραφία είχε την ίδια αξία με ένα έργο τέχνης. Τα αφηρημένα και ακατανόητα παραστατικά κολάζ με εικόνες από το σινεμά ή την τηλεόραση, χυμένα μέσα ή πάνω από ζωγραφική με βούρτσες και χρώματα, δημιουργούσαν απρόσμενες αναφορές, εύληπτες από τους κοινωνούς του underground, μα εντελώς ανεξήγητες από την πλευρά εκείνων των κριτικών και των καλλιτεχνών που ερμήνευαν τα έργα τέχνης μέσα από τα ιστορικά στοιχεία και τις συμβάσεις του μοντερνισμού. 

Πολύ πριν τρεντάρει στο ίντερνετ και γίνει του συρμού η έκφραση «μοίρασε εγκεφαλικά»(!), στο Βερολίνο εκείνων των χρόνων τα πάντα έρρεαν και το σύμπαν ανατινάχτηκε, αλλά στα αλήθεια, όχι ως σκέτο σχήμα λόγου. Το 1977, όταν ο Albert Oehlen μετακόμισε στη Δυτική πλευρά, βρήκε αμέσως τον δρόμο του. Αν και γλύπτης-ζωγράφος, συνέπραξε με την ποστ πανκ μπάντα των (εξίσου ανατρεπτικών με τους Neubaten) αμερικανών εμιγκρέδων Red Crayola. Ήταν η εποχή που μουσική και ζωγραφική συνειδητά παρέβαιναν κάθε κλασικό κανόνα, ανατινάζοντας τις αξίες της προσεκτικής σύνθεσης ή του σχεδιασμού αντίστοιχα, προς δόξαν του ελεύθερου που τότε θεωρήθηκε ακατανόητο. Σήμερα όχι. Οι έγκριτες επιθεωρήσεις και τα λεξικά της τέχνης υμνούν το ανατρεπτικό κίνημα Neue Wilde. 

Σαράντα πέντε χρόνια μετά από εκείνες τις ηρωικές μέρες του ανατρεπτικού αισθητικά New Radical, ο Albert Oehlen εκθέτει στην Gagosian Athens. Η δουλειά του έχει τίτλο «Works on Paper and a Sculpture» και περιλαμβάνει πρόσφατα σχέδια και κολάζ καθώς και ένα νέο γλυπτό που παραπέμπει στο αινιγματικό μοτίβο του Ömega Man: ένα άφυλο ανθρωποειδές που ο Oehlen εμπνεύστηκε από τον χαρακτήρα του δόκτωρα Robert Neville από την ομώνυμη δυστοπική ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1971. Δυστοπική είπατε; Ναι, τότε, όχι όμως και σήμερα, καθώς η συνεχής αναφορά του Πούτιν στην πιθανότητα ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος μοιάζει να επαναφέρει τον κόσμο σε παρόμοια σενάρια όπως εκείνα του Ψυχρού Πολέμου της δεκαετίας του ’70. 

Η ιστορία κάνει κύκλους, αν και μια από τις διαφορές του τότε με το τώρα είναι πως ο Albert Ohlen θεωρείται σούπερ σταρ. Έχοντας επιζήσει από μια παγκόσμια πανδημία και αντιμέτωπος με το βέβαιο τέλος του κόσμου, ο ήρωας του γλυπτού του συμβολίζει την ανεξέλεγκτη επιστημονική εξέλιξη που πιθανόν αντί για τη σωτηρία να οδηγεί στην καταστροφή της ανθρωπότητας. Το έργο από χυτό ασημένιο αλουμίνιο αποτίει φόρο τιμής στον επιζώντα Neville με έναν τρόπο σκοπίμως ακατέργαστο αλλά και ρωμαλέα στιβαρό και εφιαλτικό. Το γλυπτό δεσπόζει στον δεύτερο όροφο της γκαλερί, κι έτσι όπως το λούζει ο εκτυφλωτικός ήλιος δημιουργεί μια απόκοσμη και κατανυκτική ατμόσφαιρα, προσλαμβάνοντας μια διάσταση αλλόκοτου μενίρ.

Σε αρκετά από τα είκοσι ένα μικρά έργα σε ακουαρέλα και μελάνι σε χαρτί που παρουσιάζονται στο ισόγειο και τα άλλα δωμάτια του πρώτου ορόφου, η ζωγραφική του Oehlen κινείται ανάμεσα στο ασπρόμαυρο και μια περιορισμένη παλέτα χρωμάτων, αποτυπώνοντας βιομορφικά σχήματα και αφηρημένα τμήματα, που τα διαπερνά μια διάχυτη άναρχη ενέργεια: μέμνησω το Neue Wilde, μέμνησω!

Σε δεκατρία μεγαλύτερα έργα, επίσης σε χαρτί με μελάνι, μολύβι αλλά και σε ακουαρέλες, τα σχέδια μοιράζονται με τους αρχικούς πίνακες ένα εξίσου ανεπεξέργαστο και ημιτελές στοιχείο, δημιουργώντας έντασεις που ισορροπούν μεταξύ κομψότητας και εξαθλίωσης. Πειραματισμός, παιχνίδι, αξιολόγηση, αποδόμηση και επαναξιολόγηση. Και ένα εντυπωσιακό, πρόσθετο μεγάλο σκίτσο από κάρβουνο, αναπαριστά έναν χαλαρό ιστό μαύρων γραμμών που φανερώνει τη μακρόσυρτη κίνηση και τις αλλαγές κατεύθυνσης στο χέρι του καλλιτέχνη: ας έχουμε πάντα στο μυαλό μας πως ο Oehlen πιστεύει στη χειρονομία για τη χειρονομία. 

Εκτός από τα παραπάνω αξίζει να σταθείτε και στα ζωγραφικά κολάζ του. Εδώ παρεμβάλλει πρωτότυπα σχέδια και λιθογραφίες με διάφορες τυχαίες εικόνες και υλικά από αφίσες, καρτ ποστάλ, αυτοκόλλητα και διαφημίσεις περιοδικών, με τις ίδιες τεχνικές που τα Κακά Παιδιά εκείνου του Βερολίνου συνομίλησαν ταυτόχρονα με την Pop Art αλλά και το DaDa, δημιουργώντας την ολόδική τους γλώσσα. Οι συνθέσεις είναι λιτές, υπαινίσσονται τον συνεχή επαναπροσδιορισμό της αισθητικής αξίας και της εννοιολογικής βαρύτητας που χαρακτηρίζει την καταναλωτική κουλτούρα του 21ου αιώνα, ενώ τα ετερόκλητα συστατικά τους προκαλούν τον θεατή να ανακαλύψει περαιτέρω οπτικούς και θεματικούς δεσμούς. Σε ελεύθερη μετάφραση: μπες στον πίνακα και φτιάξε τη δική σου ιστορία, κάθε συνειρμός δεκτός!

Αυτά με το Works on Paper and a Sculpture: ο Albert Oehlen εκθέτει στην πόλη, και μια βόλτα στην Gagosian Athens (Αναπήρων Πολέμου 22) θα σας επιστρέψει σε εκείνο το Βερολίνο του τότε και θα σας φέρει σε επαφή με έναν καλλιτέχνη που δεν έπαψε ποτέ να πουσάρει τα όριά του. Aνατροπή για την ανατροπή, κίνηση και ενέργεια, ενάντια σε κάθε στασιμότητα και ακινησία, ακόμα κι αν χρειαστεί να υποσκάψουμε ακόμα και τον καθεστωτικό εαυτό μας.