Ο Σταμάτης Θεοχάρης στην αυλή του παραδείσου

Gender fluid, αναγεννησιακά, καλειδοσκοπικά, ηδονιστικά, απελευθερωτικά και μεταβυζαντινά: τα πρόσωπα και τα σώματα στους πίνακες του Σταμάτη Θεοχάρη στην γκαλερί ΑΛΜΑ με τίτλο Made in Heaven, σε επιμέλεια στησίματος και κειμένου της Ιστορικού Τέχνης και καλλιτέχνιδος Νιόβης Κρητικού, μοιάζουν, όπως σημειώνει η τελευταία, με λατρευτικές εικόνες όπου έρωτες και φύλα, άνθρωποι και ζώα, αντικείμενα και φετίχ εμφανίζονται με παράδοξους τρόπους, συνθέτοντας έναν παράδεισο συγκροτημένο από μετρονομικές πινελιές απίστευτης τυπογραφικής ακρίβειας. Όλα τα έργα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και σαν εικονογράφηση ενός άχρονου βιβλίου με θέμα το σπάσιμο των ταμπού και των κατεστημένων προταγμάτων. Σώματα και βλέμματα πλέουν εντός ενός ονειρoπαρμένου κόσμου χωρίς προκαταλήψεις, μια έκθεση σαν μανιφέστο-τσιχλόφουσκα για την απενοχοποιημένη επιθυμία, ένα queer φωτορεπορτάζ που κανονικά θα έπρεπε να συνοδεύεται και από ένα ηχητικό κολαζ με τα καλύτερα τραγούδια των Pet Shop Boys!

Ο Σταμάτης Θεοχάρης κινείται με χιούμορ αλλά και φιλοσοφικό στοχασμό, δομεί στην έκθεση μια ενότητα ενιαίων υπάρξεων που τίποτα και κανένας δεν μπορεί να διαχωρίσει την ερωτική τους ζωή ή να την καλουπώσει σε στερεότυπα. Ας μπούμε στα άδυτα αυτού του εξτραβαγκάν μπουντουάρ!

Ροζ που θα το ζήλευε και ο Ροζ Πάνθηρας αλλά και οι Pierre et Gilles. Βέβαια μέσα καραδοκούν και ο Πικάσο, και ο Τιμ Μπάρτον, και ο Μαγκρίτ, και το Βυζάντιο, και η Μαντόνα με τον Γκοτιέ, τα μπουρλέσκ θεάματα και τα κορίτσια με τα γένια στα πάλαι ποτέ περιοδεύοντα τσίρκα. Βάζω μέσα και τον ποπ γκόθικ σουρεαλισμό του Μαρκ Ράιντεν. Υπάρχει μια αχρονία αλλά εντέχνως σε αυτούς τους πίνακες λάμπει και μια πολύ συγκεκριμένη, επίσης, επιταγή ως προς το gender fluid που εκπέμπουν: διαβάζω καλά ή κάνω λάθος; Και αν ναι, ποιο είναι το μήνυμα, Σταμάτη;
Πράγματι, οι αισθητικές μου αναφορές είναι ποικίλες και προέρχονται κατά πολύ από την ποπ κουλτούρα αλλά και από παλαιότερα καλλιτεχνικά κινήματα, όπως η art nouveau και το art deco, ανάμεσα σε άλλα. Με αυτά και με τις προσωπικές μου αναζητήσεις ως προς το φύλο και τη δυαδικότητα, τη σεξουαλικότητα, αλλά και τις ανθρώπινες ηδονές, προσπαθώ να σκηνοθετήσω ένα κόσμο αμφίσημο, παράδοξο αλλά και αμφίφυλο, εξού και το gender fluid! Εξάλλου το μόνο σίγουρο πλέον για την πραγματικότητα που ζούμε είναι ότι όλα είναι fluid/ρευστά.

Σε πολλά έργα πάλι, τα είδωλα είναι διπλά, σαν αντικαθρεφτίσματα ή προεκτάσεις εαυτών, σαν διπολικά σώματα και ίδιες αντανακλάσεις. Τι τρέχει εδώ;
Το διπλό, η δυαδικότητα, η διττή φύση του ανθρώπου, μέσα στο μυαλό μου παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και νομίζω πως έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανθρωπότητα γενικότερα, είτε για καλό είτε για κακό. Οι αντιθέσεις είναι πάντα διπλές: άσπρο-μαύρο, καλό-κακό, μαλακό-σκληρό, αρσενικό-θηλυκό κ.τ.λ. Αλλά και η ένωση των δύο, των αντικριστών, των αντίθετων, με ιντριγκάρει ιδιαίτερα, τόσο εννοιολογικά όσο και αισθητικά. Εξάλλου, ικανοποιώ έτσι και την ψυχαναγκαστική μου τάση για συμμετρία!

Νομίζω πως αν έπαιρνα τους πίνακες από την γκαλερί, άνετα θα μπορούσα να τους στήσω στο μπουντουάρ ή τον κυρίως χώρο μιας φιλοτέχνης ντομινατρίξ ή σε ένα ποπ ντεκαντάνς κλαμπ ή ρεστοράν! Ο ερωτισμός ξεχειλίζει από παντού...
Μα αν κάτι μας χαρακτηρίζει αλλά και μας διαφοροποιεί, μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών μας, από τα περισσότερα έμβια όντα, είναι και η σεξουαλικότητά μας και η γνώση της ύπαρξής της. Χρησιμοποιούμε το σεξ και τον ερωτισμό μας, όχι μόνο για αναπαραγωγικούς λόγους, αλλά και για την προσωπική μας απόλαυση και διασκέδαση. Ένα από τα πράγματα που πολύ συχνά σκέφτομαι όταν παρατηρώ τους ανθρώπους γύρω μου, ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας, είναι ότι είμαστε όλοι σεξουαλικά όντα και ότι ο ερωτισμός με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, αργά ή γρήγορα, είναι κάτι που εκφράζεται άλλες φορές έμμεσα και διακριτικά και άλλες φορές άμεσα και δυναμικά. Κάτι τέτοιο προσπαθώ να κάνω κι εγώ μέσα από τα έργα μου.

Πού μένεις στην Αθήνα, πού συχνάζεις και πόσο θα μπορούσα να κάνω λόγο για μια σκηνή, αν υπάρχει φυσικά, από λόκαλ queer καλλιτέχνες; Έξω γίνεται χαμός, αλλά στην εικαστική Αθήνα, το πράγμα θεωρείται ακόμα underground. Μπορούμε να κάνουμε μια λίστα από ονόματα φίλων συνοδοιπόρων ή κινείσαι μοναχικά;
Είμαι παιδί του κέντρου, Παγκρατιώτης, γέννημα θρέμμα. Ως προς τα υπόλοιπα, μάλλον δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να σου απαντήσει, μιας και είμαι αρκετά εσωστρεφής ως προς την κοινωνική μου ζωή για να γνωρίζω προσωπικά και να κατονομάσω άλλους local queer καλλιτέχνες. Βέβαια ο χώρος των τεχνών πάντα περιλάμβανε την queer κοινότητα και γνωρίζω πως υπάρχουν ανοιχτά queer Έλληνες καλλιτέχνες, που όμως δυστυχώς, όπως λες και εσύ, θεωρούνται κυρίως underground. Κι εγώ ο ίδιος, όμως, διχάζομαι ως προς την ταμπέλα του «queer» καλλιτέχνη, γιατί θεωρώ πως η τέχνη πρέπει να συνομιλεί με όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού. Καταλαβαίνω βέβαια ότι κάποια θέματα μπορεί να αγγίζουν κάποιους περισσότερο από κάποιους άλλους και αυτό είναι απόλυτα θεμιτό.

Πίσω από τα πρόσωπα-σώματα-κυρίως θέμα, ελλοχεύουν αποτυπωμένοι στο μπακράουντ κόσμοι από αντικείμενα, φιγούρες ζώων, παιχνίδια και μια ασύστολη συνύπαρξη κόμικς, γιαπωνέζικων μάγκα, σκιές, δάση, κατσαβίδια, της Παναγίας τα μάτια! Όλην αυτή την πολυπλοκότητα τη δομείς... γιατί;
Γιατί είναι η πολυπλοκότητα που υπάρχει και μέσα μου. Νομίζω ότι οι αντιφάσεις και το παράδοξο της ύπαρξης είναι κάτι που υπάρχει στην ανθρώπινη φύση. Εγώ σαν μια άσκηση ενδοσκόπησης, προσπαθώ να αποδομήσω αυτή την πολυπλοκότητα, όσο αυτό είναι εφικτό, και να τη «δομήσω» ξανά πάνω στους πίνακές μου, σε ένα διαρκές παιχνίδι μεταμορφώσεων και μεταμφιέσεων, με σκοπό την υπέρβαση των προσωπικών μου προκαταλήψεων και των ενοχικών συναισθημάτων, των καταπιεσμένων επιθυμιών και των ταμπού.

Αν σύγκρινα κάποια από τα έργα σου με τους ναύτες του Τσαρούχη, αν και οι ταυτότητες των ερωτιδέων σου είναι περισσότερο αναγεννησιακοί, θα το δεχόσουν ή αστοχώ; Το ρωτώ γιατί στην Ελλάδα υπάρχει ακόμα θέμα με το πόση ελληνικότητα ή όχι πρέπει να εκπέμπει η ζωγραφική. Το βρίσκεις καταπιεστικό; Γενικώς, πώς στέκεσαι επί του «θέματος»;
Η σύγκριση με τους ναύτες του Τσαρούχη δεν θα μπορούσε παρά να με τιμά. Παρ' όλα αυτά όμως, νομίζω πως ο κοινός παρονομαστής είναι η gay ματιά προς το ανδρικό φύλο και σώμα. Όσον αφορά την ελληνικότητα ή μη που θα πρέπει να διαφαίνεται στο έργο ενός Έλληνα καλλιτέχνη, θεωρώ πως είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα. Από τη μία, κατανοώ την ανάγκη για διαφοροποίηση και την έκφραση της εθνικής ταυτότητας μέσα στην παγκόσμια αγορά τέχνης, από την άλλη, δεν το θεωρώ και προϋπόθεση. Εξάλλου, μιλώντας προσωπικά και θεωρώντας τον εαυτό μου ένα παιδί των 90s, μεγαλωμένο παρακολουθώντας MTV και αργότερα με την επαφή με το διαδίκτυο, όπου οι προσλαμβάνουσες είναι πολύπλευρες και παγκόσμιες, η προσοχή μου ήταν πάντα στραμμένη προς τα έξω, τι γίνεται στο εξωτερικό, χωρίς αυτό να αναιρεί την ελληνικότητά μου. Δηλαδή, χωρίς να εκφράζεται έκδηλα η εθνική μου ταυτότητα στη δουλειά μου, πιστεύω πως η προσέγγιση παραμένει άκρως ελληνική, αφού είμαι ένας Έλληνας που ζει στην Αθήνα, απλά τα θέματα που πραγματεύομαι είναι παγκόσμια.

Τελευταία ερώτηση, λευκή σαν ακρυλικός καμβάς που περιμένει να τον συμπληρώσεις: Είμαι ο Σταμάτης Θεοχάρης και σε καλώ στην γκαλερί Άλμα γιατί...
...θα μπεις σε έναν ροζ κόσμο παράδοξο και «ερεθιστικό»... may I say!

Σταμάτης Θεοχάρης, Made in Heaven, Alma gallery, Υψηλάντου 24, Κολωνάκι, έως 7 Μαΐου