Εν οίκω: O Βασίλης Πέρρος «κρυφοκοιτάει» στα σπίτια

Το σπίτι είναι αυτό που προσπαθεί, από τις πρώτες απόπειρές του, να σχεδιάσει ένα παιδί, όπως γράφει ο επιμελητής Γιώργος Μυλωνάς για τα έργα του ζωγράφου Βασίλη Πέρρου και την έκθεση «Εν οίκω» που θα δούμε σε λίγες μέρες στην γκαλερί Σκουφά. Το παιδί, μέσα σε λιγοστές γραμμές, εκφράζει τον μικρόκοσμό του – και όλων μας. Το σπίτι είναι αυτό στο οποίο καταφεύγουμε και αυτό από το οποίο δραπετεύουμε: «Exit» δηλαδή. Αυτό ακριβώς ρωτήσαμε τον καλλιτέχνη.

Τι είναι το «Exit»;
Είναι ένα 17πτυχο σπονδυλωτό έργο μεγάλων διαστάσεων που απεικονίζει μία πολυκατοικία σε τομή, βγάζοντας την ιδιωτική ζωή των ενοίκων σε κοινή θέα. Κάθε κομμάτι του και ένα διαφορετικό διαμέρισμα. Μέσα στους τοίχους του ξετυλίγονται καθημερινές ιστορίες ανθρώπων διαφορετικής ηλικίας, εθνικότητας και κοινωνικής τάξης: ο χαοτικός καλλιτέχνης, ο θρησκόληπτος ηλικιωμένος, η γεροντοκόρη με τις γάτες της, η ενοχική ιερόδουλη, ο εθισμένος συγγραφέας, ο καταπιεσμένος ομοφυλόφιλος και άλλοι χαρακτήρες της διπλανής πόρτας δημιουργούν ένα ετερόκλητο αφηγηματικό μωσαϊκό. Μόνο κοινό τους χαρακτηριστικό τα υπερμεγέθη κεφάλια που θυμίζουν μαριονέτες. Μαριονέτες ενός θλιβερά ρεαλιστικού κουκλοθέατρου με αόρατα νήματα, θιασώτες του οποίου είμαστε όλοι, ηθελημένα ή μη. Είναι καρπός πολύμηνης προσπάθειας και αποτελεί ό,τι πιο φιλόδοξο και χρονοβόρο έχω επιχειρήσει μέχρι τώρα.

Και η έμπνευσή του;
Ανέκαθεν η θέα μιας πολυκατοικίας μου προκαλούσε θλίψη. Πώς φτάσαμε να στοιβαζόμαστε σε κουτάκια πανομοιότυπα και μίζερα, τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο; Σαν μικρές συρταριέρες που μέσα τους είμαστε εμείς οι ίδιοι. Αυτήν την αίσθηση επιχειρεί να δώσει το έργο. Δημιουργήθηκε στην καρδιά της καραντίνας, όταν όλοι ήμασταν περιχαρακωμένοι στα σπίτια μας και στις ζωές μας. Αυτή η καλά κρυμμένη ιδιωτικότητα μου την έσπαγε, φανταζόμουν μία τεράστια λεπίδα να κόβει την πολυκατοικία στη μέση και να βγαίνουν βίαια όλα στη φόρα. Αυτή ακριβώς ήταν η έμπνευση του Exit.

Στο έργο, κεντρικό ρόλο θα έλεγα, παίζουν τα παιδιά. Γνωρίζω ότι εργάζεστε σαν καθηγητής. Έπαιξε ρόλο αυτό στα έργα σας;
Ασφαλώς! Όλοι οι εκπαιδευτικοί εκείνη την περίοδο κάναμε τηλεκπαίδευση. Αυτό έδρασε καταλύτικά. Η χωροταξία του ψηφιακού περιβάλλοντος της τηλεκπαίδευσης με τα πολλά παράθυρα των μαθητών στην ίδια οθόνη μοιάζει πολύ με αυτήν του έργου. Από το μικρό εκείνο παράθυρο κάθε μαθητή φαίνονταν ξεκάθαρα οι συνθήκες ζωής του ενώ συνέβαιναν και διάφορες απρόβλεπτες καταστάσεις πέραν του μαθήματος, από ευτράπελες έως θλιβερές. Όλη αυτή η αίσθηση της κλειδαρότρυπας λοιπόν ζυμώθηκε μέσα μου και διοχετεύτηκε στον καμβά. Η τηλεκπαίδευση δυστυχώς, όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, ήταν ένα κρυφοκοίταγμα στην ιδιωτικότητα των μαθητών. Αυτό ακριβώς επιχειρεί να κάνει και το έργο «Exit».

Πιστεύω ότι υπάρχει και ο εαυτός σας μέσα σε κάποιο (ή κάποια) από αυτά τα δωμάτια (εκτός από τον ζωγράφο προφανώς). Εσείς τι λέτε;
Όπως πολύ σωστά μαντέψατε, ο ζωγράφος είμαι εγώ: χωμένος στον σπηλαιώδη μικρόκοσμο του εργαστηρίου και έξω από τον χωροχρόνο, απολαμβάνω ό,τι φοβούνται οι άλλοι: να μείνουν μόνοι με τον εαυτό τους. Λένε πως κάθε έργο είναι μία υποσυνείδητη προβολή του ίδιου του δημιουργού του. Αρα ίσως όλα τα κουτάκια δυνητικά να εμπεριέχουν κάτι από εμένα, ποιος ξέρει; (εντάξει, εκτός από τον πολύτεκνο μπαμπά που τα παιδιά του χοροπηδούν στον καναπέ!)

Είναι «αθηναϊκή» η πολυκατοικία του «Exit»;
Θα μπορούσε. Εμφανίζει χαρακτηριστικά αστικής πολυκατοικίας του ’60 με κοινωνική διαστρωμάτωση (μικροαστοί στα χαμηλά, μεσοαστοί ψηλότερα) αλλά θα ήταν άτοπο να της δώσουμε συγκεκριμένη ταυτότητα αφού αποτελεί ένα συνονθύλευμα ετερόκλητων στοιχείων. Αθηναϊκή ή μη, σίγουρα είναι η πολυκατοικία που κρύβει μέσα της βαθιά μυστικά που δυστυχώς τελευταία έρχονται στην επιφάνεια με σκληρό τρόπο…

Η πολυκατοικία που μένετε εσείς πώς είναι;
Μεγάλωσα στο Χαλάνδρι που τότε ήταν πολύ αραιοκατοικημένο, γεγονός που με έκανε να αντιμετωπίζω τον χαοτικό αστικό ιστό του κέντρου της Αθήνας με δέος. Τώρα μένω στα Σπάτα σε μονοκατοικία που έχω και το εργαστήριό μου μαζί, σε μία γειτονιά δίπλα σε χωράφια που μοιάζει πολύ με χωριό.

Το σπίτι το βλέπετε σαν μία φυλακή ή σαν αφορμή να μείνουμε μόνοι με τον εαυτό μας;
Σπίτι είναι ο φυσικός αλλά και ιδεατός χώρος μέσα στον οποίο ζούμε και υπάρχουμε. Το σπίτι είναι στην ουσία ό,τι και το δέρμα μας: το φυσικό μας σύνορο με το περιβάλλον. Μας προστατεύει και μας κρατάει ζεστούς ενώ ταυτόχρονα έχει πόρους και αναπνέει. Το αν θα νιώσουμε φυλακισμένοι μέσα του ή θα απολαύσουμε την μοναξιά μας εξαρτάται από εμάς.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας «διαμέρισμα» από την «πολυκατοικία» του «Exit»;
Νομίζω το κεντρικό. Απεικονίζει ένα παιδί που κουκουλωμένο με το πάπλωμά του δημιουργεί ένα «σπίτι» μέσα στο σπίτι (η έμφυτη ανάγκη των παιδιών να ορίσουν τον δικό τους χώρο). Με ένα φακό στο σκοτάδι, σχεδόν συνωμοτικά από τον κόσμο των μεγάλων, ανακαλύπτει την μαγεία σε ένα βιβλίο, πιθανότατα παιδικό παραμύθι. Τα γράμματα ξεπηδούν απ’ το κείμενο και σχηματίζουν την λέξη «magic happens». Αυτός είναι και ο πυρήνας όλου του “Exit”, η μαγεία. Υπάρχει όχι μόνο στα παραμύθια αλλά στην καθημερινότητά μας. Φτάνει να την ανακαλύψουμε. Το λάθος μας είναι ότι την ψάχνουμε οπτικά και όχι διαισθητικά όπως ένα παιδί. Δεν βρίσκεται κλεισμένη σε θεωρίες βιβλίων, αρκεί να έχουμε κεραίες τεντωμένες και θα την νιώσουμε. Το παιδί αυτό έχει δεσπόζουσα θέση στο όλο έργο αφού είναι με διαφορά η μεγαλύτερη φιγούρα και δίνει σε όλο το 17πτυχο μία αισιόδοξη επίγευση υποσκελίζοντας την βαριά ατμόσφαιρα των κάτω διαμερισμάτων

Μιλήστε μου για τα υπόλοιπα έργα σας. Είναι συνέχεια του «Exit» ή αυτόνομα θέματα;
Είναι αυτόνομα έργα που όμως βρίσκονται σε άτυπο διάλογο με το «Exit» αφού έχουν σαν θέμα τον οίκο. Το σπίτι δηλαδή σε όλες του τις εκφάνσεις: σπίτια που κινούνται με το φύσημα του ανέμου, με σταθερά θεμέλια, νοητά αλλά και υπαρκτά, άλλα που εγκλωβίζουν όσους είναι μέσα τους και άλλα που προστατεύουν και ενώνουν τα μέλη της οικογένειας υπό την σκέπη τους. Εξ ου και ο τίτλος της έκθεσης «εν οίκω».

Τα έργα σας τα συνοδεύετε με κείμενα, δικά σας ή άλλων, με φράσεις, στίχους, αποσπάσματα. Μιλήστε μου για αυτές τις επιλογές.
Το ξέρω πως δεν συνηθίζεται οι ζωγράφοι να γράφουν κιόλας οι ίδιοι μιας και «το έργο μιλάει από μόνο του» και άλλες τέτοιες στερεοτυπικές μαλακίες! Η δουλειά μου έχει άκρως βιωματικό χαρακτήρα. Κάθε έργο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με συγκεκριμένες ιστορίες που νιώθω την ανάγκη να τις κοινωνήσω προς τα έξω μαζί με το έργο. Τα social βοηθούν πολύ ως προς αυτό και το κοινό ανταποκρίνεται με λαιμαργία θα έλεγα. Άλλες φορές επιλέγω κάποιον στίχο ή λογοτεχνικό απόσπασμα το οποίο αποτέλεσε αφορμή να γεννηθεί το έργο. Όχι όμως το αντίθετο, δηλαδή δεν ψάχνω εκ των υστέρων υλικό που να ταιριάζει στα έργα μου. Αυτό είναι φλυαρία.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση στο City Guide της ATHENS VOICE