She's Gone: Οι συντελεστές της έκθεσης μιλούν στην ATHENS VOICE

Η ώρα είναι περασμένες 7 το απόγευμα και η Keren Goldenstein με τον Adi Levy, που ταξίδεψαν από το Ισραήλ, βρίσκονται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και τακτοποιούν σχολαστικά τις τελευταίες λεπτομέρειες της έκθεσης «She’s Gone» («Για ένα αδειανό πουκάμισο») που εγκαινιάζεται στην Αθήνα στις 25 Νοεμβρίου, Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών. Μια έκθεση - κραυγή για κάθε δολοφονημένη γυναίκα, που δεν είναι πια εδώ. Μια σιωπηλή διαμαρτυρία για όλα τα θύματα που δολοφονήθηκαν επειδή ήταν γυναίκες.

Μου μιλούν με ενθουσιασμό και φανερή συγκίνηση για τα εγκαίνια της έκθεσης τους στην Αθήνα, για ένα πρότζεκτ που ξεκίνησε πριν από περίπου 5 χρόνια. «Είχε γίνει γνωστή η περίπτωση μιας ακόμας ισραηλινής γυναίκας που ο σύζυγος της δολοφόνησε μαζί με τα δύο παιδιά της. Ήταν μόλις 23 χρονών. Το πρότζεκτ ξεκίνησε, με την σκέψη τι μπορώ εγώ να κάνω, γιατί την επόμενη μέρα, το ζήτημα θα ξεχνιόνταν» περιγράφει η Keren, που είναι σκηνοθέτις ντοκιμαντέρ, οπότε ανάμεσα στις εικόνες και τις σκέψεις που είχε στο μυαλό της, επικράτησε η απορία για το τι απογίνονται τα ρούχα των δολοφονημένων γυναικών. «Έτσι και μερικές εβδομάδες μετά, μαζί με μια φίλη ξεκινήσαμε να οδηγάμε σε όλο το Ισραήλ και να γνωρίζουμε τις οικογένειες, που μας έδιναν τα ενδύματα της αγαπημένης τους αδερφής, κόρης ή μητέρας».

Τα ενδύματα της Δάφνα, της Ανάτ, της Φατμά, της Λιμόρ, της Ίρις και της δικής μας Ελένη Τοπαλούδη είναι κρεμασμένα και .... αδειανά. Τα ενδύματα αφηγούνται τις ιστορίες 12 δολοφονημένων γυναικών. Είναι σιωπηλές μαρτυρίες γυναικών που είχαν όνειρα, φιλοδοξίες, ελπίδες που τους στέρησαν με τον πιο βίαιο τρόπο. Γυναίκες από διαφορετικό υπόβαθρο που μοιράζονται το ίδιο τραγικό τέλος.

«Δεν υπάρχει αίμα, δεν υπάρχουν δάκρυα. Ησυχία. Καθαρά ρούχα. Κάτι φαινομενικά σύνηθες, αλλά ακριβώς αυτό, δημιουργεί συναισθήματα απουσίας, τρόμου, λύπης, ότι κάτι σημαντικό λείπει, έχει χαθεί και δεν θα επιστρέψει. Όλα αυτά τα άδεια ρούχα είναι σαν ένα δάσος φαντασμάτων. Η έκθεση σου επιτρέπει να δημιουργήσεις το συναισθήμα και αυτή πιστεύω είναι και η δυναμική της» λέει ο Adi, ο συνδιευθυντής της έκθεσης και σχεδιαστής.

Τα ενδύματα κρατούν μέσα τους ιστορίες απουσίας, θλίψης και ορφάνιας.Σε κάθε ρούχο τοποθετείται μια μικρή ετικέτα με το όνομα του θύματος, την ημερομηνία, τον τρόπο και το όργανο της δολοφονίας, καθώς και την ποινή του δικαστηρίου, εφόσον υπάρχει –ορισμένες περιπτώσεις δεν έχουν ακόμα διαλευκανθεί.

Η Keren θυμάται και αφηγείται την ιστορία από το πρώτο ένδυμα που είχε πάρει, όταν ξεκίνησε το πρότζεκτ. «Ήταν από μια πολύ νέα κοπέλα, είχε δολοφονηθεί στα 19 της. Το όνομα της Σαλάκ. Όταν η οικογένειά της μου έδωσε το ένδυμά της, το άφησα σε ένα δωμάτιο του σπιτιού μου, στο οποίο δεν μπορούσα να μπω για δύο εβδομάδες. Ήταν πολύ δύσκολο να το διαχειριστώ.

Με πονάει πολύ. Όταν σήμερα το πρωί είδα τα ρούχα της Ελένης Τοπαλούδη, έβαλα τα κλάματα, γιατί κάθε φορά που βλέπω τα ενδύματα, μπορώ να δω τα πρόσωπά τους, να νιώσω την κίνηση τους, κάποιες φορές μυρίζει ακόμα το άρωμά τους. Είναι τόσο ζωντανό και την ίδια στιγμή τόσο άδειο» περιγράφει συγκινημένη η Keren.

 

Η έκθεση ξεκίνησε στην επίσημη κατοικία του Ισραηλινού προέδρου και της συζύγου του Nechama Rivlin. Στη συνέχεια, παρουσιάστηκε στο ισραηλινό κοινοβούλιο, σε κυβερνητικά και πολιτικά ιδρύματα, πανεπιστήμια και πολιτιστικά κέντρα της χώρας. Την έχουν επισκεφτεί πάνω από 350.000 άτομα. Το έργο παρουσιάστηκε επίσης στο 1st Global Conference on Sexual & Gendered Violence στη Βιέννη, ένα συνέδριο για την ισότητα των φύλων στη Γενεύη. Η έκθεση τελεί υπό την Αιγίδα της A.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, συνδιοργανώνεται από την Πρεσβεία του Ισραήλ στην Ελλάδα και το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Μάλιστα, στην έκθεση περιλαμβάνεται και ηχητικό περιεχόμενο, όπου ακούγονται νανουρίσματα τραγουδισμένα από γυναίκες σε εβραϊκά, αραβικά, αμχαρικά, ρωσικά, περσικά, ρουμανικά, μαροκινά αραβικά, γερμανικά και ελληνικά, ένας ύστατος φόρος τιμής σε όλες τις γυναίκες θύματα βίας.

Οι πιο συνηθισμένες αντιδράσεις των επισκεπτών είναι στεναχώρια και σοκ. «Καμιά φορά με ρωτούν “δεν νομίζεις ότι είναι πολύ σοκαριστικό;”. Λέω ναι, αλλά πιο σοκαριστικό είναι να δολοφονείς μια γυναίκα. Μερικές φορές, στο τέλος της έκθεσης, όταν μαζεύω τα ενδύματα των γυναικών, με πλησιάζουν γυναίκες και μοιράζονται μαζί μου τις ιστορίες τους. Πολλές έχουν γλιτώσει κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.

Τις προάλλες, είχαμε μια έκθεση έξω από ένα αστυνομικό τμήμα στο Ισραήλ, εκεί που δούλευε ένας αστυνομικός, ο οποίος έναν χρόνο πριν δολοφόνησε τη γυναίκα του. Όταν τελείωσε η έκθεση, μια γυναίκα ήρθε και μου είπε πως ένα από τα θύματα, η Ανάτ, ήταν η καλύτερη της φίλης. Το συγκεκριμένο ροζ φόρεμα, ήταν κρεμασμένο στην ντουλάπα της για 17 χρόνια, γιατί το θύμα είχε παντρευτεί με τον αδελφό της. Μου είπε ότι ήρθε για να δει συγκεκριμένα αυτό το ροζ φόρεμα, γιατί την ήξερε τόσο καλά, ήταν η καλύτερη της φίλη, ήταν σαν αδελφή της. Τέτοιες ιστορίες διαδραματίζονται συνέχεια και είναι σπαρακτικές».

Από την πλευρά του ο Adi, περιγράφει τη δυνατή επίδραση που έχει το πρότζεκτ στην ζωή του, που του υπενθυμίζει σε ανύποπτες στιγμές της καθημερινότητας τι συμβαίνει στην κοινωνία. «Όσα μου έχει δώσει, από τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, από τον τρόπο που σκέφτομαι και αντιδρώ, έχουν γίνει κομμάτι της καθημερινότητάς μου. Με έκανε να έχω μηδενική ανοχή, σε οποιαδήποτε μορφής καταπίεσης, ματσό συμπεριφοράς και αδικίας κατά των γυναικών. Αντιδρώ αμέσως μόλις αντιληφθώ κάτι. Δεν μένω πια σιωπηλός».

Μεταξύ 2010 και 2019, τουλάχιστον 189 γυναίκες και κορίτσια δολοφονήθηκαν μόνο στο Ισραήλ. Οι γυναικοκτονίες είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, με αύξηση κατά τη διάρκεια της περιόδου της πανδημίας. Ένα φαινόμενο που πρέπει να αντιμετωπιστεί καθολικά από την κοινωνία και την παγκόσμια κοινότητα.

Η Keren λέει πως στο Ισραήλ υπάρχει μια κίνηση γυναικών που έχουν επιβιώσει από βία και δεν ντρέπονται, ούτε φοβούνται για αυτό. «Λένε “είμαι το θύμα και δεν ντρέπομαι πια. Η ντροπή ανήκει στον σύντροφό μου”. Στο Ισραήλ έχουμε αρχίσει να νιώθουμε ότι κάτι συμβαίνει. Όλο και περισσότερες γυναίκες μοιράζονται τις προσωπικές τους μαρτυρίες».

«Είμαστε έτοιμοι να πούμε στην κοινωνία ότι έχει έρθει η ώρα. Η ώρα για δράση. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο πια. Το κίνημα MeToo, οι οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στη μάχη κατά της έμφυλης βίας και στην προαγωγή των δικαιωμάτων των γυναικών, αφορά σε ένα παγκόσμιο κίνημα και μας τιμά που είμαστε μέρος του με το «She’s gone», ένα πρότζεκτ που ενεπνευσε και άλλους στο Ισραήλ να δράσουν ενεργά. Η νέα γενιά είναι αφυπνισμένη και δείχνει μηδενική ανοχή. It is happening» μου λέει ο Adi με ελπιδοφόρα χροιά στη φωνή του και ενθουσιασμό στα μάτια καθώς ολοκληρώνουμε την κουβέντα μας. 

ΙΝΦΟ
Διάρκεια έκθεσης: 26 Νοεμβρίου – 14 Δεκεμβρίου
Εγκαίνια Έκθεσης: 25 Νοεμβρίου, ώρα 19:00
Είσοδος ελεύθερη
Ώρες επίσκεψης: Δευτέρα έως και Κυριακή 18:00-22:00
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης: Πειραιώς 206, (ύψος Χαμοστέρνας), Ταύρος, τηλ. 2103418550