Κορνήλιος Γραμμένος: ο Γιάννης Μπόλης, επιμελητής της έκθεσής του «Προσωδίες & Ραψωδίες» στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, γράφει για τον καλλιτέχνη
«Εισερχόμενος στο μεγάλο άγνωστο» είναι ο τίτλος ενός ζωγραφικού έργου του Κορνήλιου Γραμμένου που σήμερα φαντάζει προφητικός μετά την ξαφνική απώλειά του την περασμένη άνοιξη. Το MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά οργανώνει την έκθεσή του «Προσωδίες & Ραψωδίες» με έργα των τελευταίων χρόνων, ενώ ο κατάλογος που τη συνοδεύει καταγράφει αναδρομικά τη δουλειά του από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Μια έκθεση και ένας κατάλογος που σχεδιάστηκαν από τον ίδιο τον Κορνήλιο. Μια έκθεση και ένας κατάλογος που περίμενε με τεράστια χαρά, αγωνιούσε για την επιτυχία, ονειρευόταν μια τεκμηριωμένη παρουσίαση της διαδρομής του και της πολύπλευρης εικαστικής του έρευνας.
Τα Άλιενς και οι Ιππότες, οι Μάσκες και τα Τοτέμ, τα Σάρματα και τα Λουλούδια είναι θεματικές ενότητες του έργου του που αποκαλύπτουν την ευρύτητα και τον πολυδιάστατο χαρακτήρα των μορφοπλαστικών και των εκφραστικών, των πνευματικών και των αισθητικών του ενδιαφερόντων, καταδεικνύοντας την ξεχωριστή και ιδιαίτερη θέση του στην ελληνική εικαστική σκηνή. Οι μορφές και οι φόρμες αυτών των γλυπτικών του «επινοήσεων» κατοικούν και αναπτύσσονται στον πραγματικό χώρο, ορίζουν μυστικούς και απροσδόκητους κόσμους, όπου οι έννοιες του ανοίκειου και του ξένου συμβιώνουν με μια μοναδική αίσθηση του χιούμορ και μια σαρωτική ανατρεπτική διάθεση, το αινιγματικό στοιχείο συνυπάρχει με τη μαγική-μυστικιστική διάσταση. Πρόκειται για έργα μιας κατακτημένης ωριμότητας που αποτυπώνουν την προσπάθειά του να προσεγγίσει, να κατανοήσει και να απεικάσει τη ζωτική του σχέση με το κόσμο, να θέσει εκ νέου τις σχέσεις της γλυπτικής με τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική, να διερευνήσει και να διευρύνει τα φυσικά και τα ποιητικά όρια των πραγμάτων και των υλικών.
Ο Κορνήλιος Γραμμένος εμφανίζεται εξαιρετικά διαυγής επενδύοντας στα υλικά και στις υφές τους, στον διαρκή πειραματισμό και στην άρτια επιμελημένη εργασία, στην πλαστικότητα, στην ισορροπία και στην κίνηση, στη λιτότητα και στην καθαρότητα: «Η γλυπτική μου είναι η αφτιασίδωτη πραγματικότητά μου, η καθημερινότητά μου, γεμάτη προσμονές, ματαιώσεις, βιασύνες, απροσεξίες, στιγμιαίους θριάμβους και da capo. Mερικές φορές στέκεται ξαφνικά αυθύπαρκτη μπροστά μου σαν να λέει: άντε πάμε παραπέρα, πάμε απ’ την αρχή δηλαδή».
Ο Κορνήλιος Γραμμένος είναι ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης με απόλυτα αναγνωρίσιμο ύφος. Ήδη από τις πρώτες προσπάθειές του, εντοπίζουμε ένα εκτεταμένο φάσμα αναφορών που διατρέχουν πρωτοποριακά κινήματα της τέχνης του 20ού αιώνα: από την «κουλτούρα των υλικών» του Βλαντιμίρ Τάτλιν και την αντι-τέχνη των ντανταϊστών έως την Arte Povera και τις μεταπολεμικές αναβιώσεις του Dada. Αναφορές, ωστόσο, επεξεργασμένες και αφομοιωμένες, ενταγμένες οργανικά στον προβληματισμό και στις αναζητήσεις του.
Στις ζωγραφικές του συνθέσεις που επικεντρώνονται στις καθαρά ζωγραφικές αξίες, συναρτώνται άμεσα με την έννοια της προσωδίας στη γλωσσολογία και επιβάλλονται με την ένταση των λαμπερών χρωμάτων και με τη δύναμη της χειρονομίας, αντιπαρατίθενται οι συνθέσεις εκείνες όπου το μαύρο καλύπτει ολόκληρη την επιφάνεια απορροφώντας το φως, οι σχεδόν μονοχρωματικές αποδόσεις των Υδάτινων τοπίων του, ο ρυθμός και η ενέργεια των σχεδίων του με μαύρο μελάνι. Ο ίδιος έλεγε για τη ζωγραφική τον Απρίλιο του 2020: «Σήμερα περισσότερο από ποτέ ενδεχομένως, οι άνθρωποι λατρεύουν να περιπλέκουν τα πιο απλά ζητήματα. Τα πράγματα μπορεί να φαίνονται πολύπλοκα αλλά — ποιος ξέρει — η ουσία της ζωγραφικής ίσως είναι απροσδόκητα απλή επειδή είναι μια κατεξοχήν σύνθετη πράξη. Νομίζω ότι η ζωγραφική θέλει να πει αυτό ή το άλλο και αυτό ή το άλλο και αυτό και το αντίθετό του ή και συχνά όλα αυτά μαζί. Και αυτό την κάνει συναρπαστική. Είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη διαδικασία, δεν έχει κάποιο απτό “ορατό” τέλος και εκεί έγκειται ίσως το συναρπαστικό. Ο ζωγράφος δεν σκέφτεται γιατί η ίδια η ζωγραφική είναι σκέψη».
Με την αλήθεια και τη συγκίνηση, την ευαισθησία, το συναίσθημα και την εντιμότητα ενός γνήσιου δημιουργού ο Κορνήλιος Γραμμένος αφήνει το δικό του αποτύπωμα όχι μόνο στην τέχνη αλλά και σε όσους βρέθηκαν κοντά του. Η έκθεση που τόσο περίμενε στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά είναι το μεγάλο, θερμό ευχαριστώ από όλους αυτούς τους ανθρώπους.
*O Γιάννης Μπόλης είναι ιστορικός της τέχνης, επιμελητής της έκθεσης και προϊστάμενος του τμήματος σύγχρονης γλυπτικής του MOMus-Μουσείου Άλεξ Μυλωνά
Κορνήλιος Γραμμένος: Η διαδρομή του στην τέχνη
O Koρνήλιος Γραμμένος (Πάτρα, 1959-Αθήνα, 2021) σπούδασε γραφικές τέχνες και φωτογραφία στην Αθήνα (1977-1980), γλυπτική και ζωγραφική (1981-1988, Meisterklasse) στην Kölner Werkkunstschule της Κολωνίας. Η πρακτική του εκτείνεται στη ζωγραφική, στο σχέδιο, στα μελάνια και στην γλυπτική χρησιμοποιώντας υλικά όπως το ξύλο, ο σίδηρος, ο χάλυβας, ο μόλυβδος και το χαρτόνι. Δίνει την αίσθηση του έργου τέχνης ως αντικειμένου μέσα στην επικράτεια του αρχιτεκτονικού χώρου, όχι απαραίτητα φορμαλιστικά. Ουσιαστικά, το έργο του προσδιορίζεται ως μια σύνθεση πειραματισμού. Οι καλλιτεχνικοί του σταθμοί: Ρώμη (1988-1991), Νέα Υόρκη (1991-1992) και Σαν Φρανσίσκο (1999-2000). Η διαδρομή του περιλαμβάνει μείζονες εκθέσεις με έργα που αντιμετωπίζουν την τέχνη του ποικιλοτρόπως, σε ένα γεωγραφικό φάσμα που εκτείνεται σε Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Τουρκία και Ηνωμένες Πολιτείες. Έχουν γίνει πολλές παρουσιάσεις των γλυπτών του επινοήσεων σε διαφορετικά μέρη όπως: Palazzo Corvaja, Ταορμίνα, Σικελία, 1990· Πλατεία Δεξαμενής, Αθήνα, 1995· Μαρίνα της Πάτρας, 1996· Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, 1997· 10o Δημοτικό Σχολείο Βύρωνα, Αθήνα, 2006.
14°
