Manon Steyaert: Γλυπτική, ζωγραφική ή μόδα;

Σταματώ στη στάση της πλατείας Εσπερίδων, τραμ, γραμμή 5, κάνει τέρμα στο Ασκληπείο της Βούλας, αλλά εδώ είναι Γλυφάδα. Η γκαλερί Blender απέχει μερικά μόνο μέτρα, οδός Ζησιμοπούλου, στο 4. Καθώς ταξίδευα από Νέα Σμύρνη και με το που το τραμοφεριμπότ(!) ευθυγραμμίστηκε με τα νερά της Ποσειδώνος και της θάλασσας, χάζευα τις εικόνες του μικρού καλοκαιριού που μας φιλοδωρεί ο θερμός και ήπιος Νοέμβριος με τους εν 210 Ριβιέρα παρεπιδημούντες να απολαμβάνουν βουτιές και χαλαρά σερφάκια ή παιχνίδια στο κύμα. Η νότια εικόνα της πόλης δεν έχει καμιά σχέση με το κέντρο, όπου κάνουν παιχνίδι οι καμπαρντίνες και τα μάλλινα των Αθηναίων. Καλαμάκι, Άλιμος, Ελληνικό και Γλυφάδα του δίνουν και καταλαβαίνει με ρεμβασμό στην άμμο- εδώ είναι μια άλλη πόλη!

Και να τι γυρεύω στη Γλυφάδα και την Blender Gallery, που παρουσιάζει το «Point de Vue», την πρώτη ατομική έκθεση της Manon Steyaert στην Ελλάδα. Η καλλιτέχνιδα με περιμένει, μαζί με την επιμελήτρια της έκθεσης, Πέννυ Νικολάου, για μερικές κουβέντες περί Λονδίνου, Λισαβόνας, Μιλάνου, Νέας Υόρκης, Κοπεγχάγης και άλλων… αστικών δαιμονίων, αφού η ατζέντα της είναι πολύ γεμάτη και η Manon πολυταξιδεμένη και σε συνεχή κίνηση με σόου παντού.

Ως προς το περιεχόμενο: Τα 30 έργα τέχνης που παρουσιάζονται στην γκαλερί, και είχα τη χαρά να τα δω να ξεπακετάρονται και να στήνονται στους τοίχους, με τα δυο κορίτσια να τσεκάρουν θέσεις, στήσιμο και φώτα, δημιουργήθηκαν από τη Manon ειδικά για τη συγκεκριμένη έκθεση.

«To “Point de Vue” (στα Αγγλικά σημαίνει «Point of View» και στα ελληνικά «Οπτική γωνία») είναι ένα θέμα που η Steyaert πιστεύει ότι είναι ιδιαίτερα εμφανές και χαρακτηρίζει την πρακτική της τη συγκεκριμένη περίοδο. Το πώς δηλαδή και με ποια οπτική ο κάθε θεατής αντιλαμβάνεται τη δουλειά της. Με γαλλική καταγωγή αλλά σταθερά διαμένουσα στο Λονδίνο, το πεδίο που εξερευνά είναι ρευστό: ζωγραφική και γλυπτική συγχέονται, συγκλίνουν και ενώνονται για να προκαλέσουν σύγχυση επί τούτου»! Η επιμελήτρια Πέννυ Νικολάου, που πηγαινοέρχεται τακτικά στο Λονδίνο για δουλειές και σκάουτινγκ, ανακάλυψε τη Manon από το ίνσταγκραμ.

Τα υπόλοιπα στη συνέντευξη που ακολουθεί, αν και είναι καλό να εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο στην τεχνική και τις πρακτικές της: «Τον τελευταίο χρόνο η Steyaert χρησιμοποιεί κυρίως σιλικόνη, ένα υλικό που προσδίδει στους πίνακές της ένα στρώμα επένδυσης που καμιά φορά θέλεις να το αγγίξεις, είναι τόσο ημιδιάφανα λαχταριστό, που κινητοποιεί την αίσθηση της αφής κάθε θεατή. Η διάδραση άλλωστε είναι και ένα από τα ζητούμενά της. Κατά τη διαδικασία της δημιουργίας των συγκεκριμένων έργων, τα οποία σε πρώτη ανάγνωση θα χαρακτήριζε κανείς γλυπτά, η Steyaert ένιωσε μία ισχυρή σύνδεση με τη ζωγραφική υπόστασή τους και καθοδηγήθηκε από αυτήν για την ολοκλήρωσή τους».

Παρατηρώ τους πίνακες: Χρησιμοποιώντας έντονα χρώματα, η καλλιτέχνιδα τραβάει την προσοχή μου, φέρνοντάς με ολοένα και πιο πολύ κοντά στο έργο, εξερευνώ την επιφάνεια και όντως μπερδεύομαι! Μοιάζει το τύλιγμα του πίνακα να οριοθετεί την επιφάνειά του χαράσσοντας μια υποτυπώδη αρχή και ένα τέλος, αλλά η αίσθηση πως πίσω από το έργο κρύβεται ένα άλλο έργο με ιντριγκάρει. Αράζουμε με τα κορίτσια στο καφέ της Blender και η κουβέντα μας αρχίζει. Η ιδέα μου για την πολλαπλότητα των αναγνώσεων δεν είναι λάθος. Η Manon την δέχεται με ενθουσιασμό.

Χαριτολογώντας, θα αποκαλούσα τα περισσότερα έργα σου gender fluid! Είναι ζωγραφική και γλυπτική ταυτόχρονα. Αλλά είναι και μόδα, μιας και λόγω του υλικού που μοιάζει με λάτεξ ή σελοφάν από μακριά, αρκετά από αυτά θα μπορούσαν άνετα να μην είναι πίνακες αλλά κοστούμια στις περιοδείες του Μπόουι ή της Bjork.
Ναι, ίσως έχει να κάνει με το ότι η μόδα πάντα με ενδιέφερε! Ξέρεις, για δεκαεπτά μήνες δούλεψα δίπλα στη Στέλλα ΜακΚάρτνεϊ, αλλά, και πριν σπουδάσω καλές τέχνες, έδωσα εξετάσεις για το τμήμα μόδας του Σεν Μάρτινς. Ευτυχώς που δεν έγινα δεκτή και ακολούθησα τον δρόμο που με έφερε ως εδώ.

Έτσι εξηγούνται όλα: Θέλοντας να δουλέψει αρχικά στον χώρο της μόδας, η Steyaert δεν μου αρνείται πως βρήκε έμπνευση από τα υφάσματα και τις δυνατότητές τους να δημιουργούν φόρμες, συνδέοντάς τα με τον καμβά και τη σχέση μεταξύ μορφής και δομής. Θέλοντας να δει τα υλικά της να ζουν από μόνα τους, «όρθια στα πόδια τους» μακριά από τον καμβά, η Manon διερευνά αυτήν την ιδέα των μέσων που έντεχνα υποσκάπτουν και αμφισβητούν το ένα το άλλο. Ο επισκέπτης της έκθεσης μπορεί μετά το πέρας της να μυηθεί στην τεχνική της μέσω ενός βίντεο που προβάλλεται στο υπόγειο της Blender: Στρώνοντας χρωματιστά φύλλα σιλικόνης το ένα πάνω στο άλλο, τυλιγμένα γύρω από τον καμβά της, η Manon αποκαλύπτει πώς δημιουργεί έναν τρισδιάστατο διαχωρισμό χρωμάτων μέσα στους πίνακές της. Σας συστήνω να το δείτε για να καταλάβετε πόσο λεπτοδουλειά και χειροτεχνία κρύβει ο κάθε πίνακάς της.

Η μόδα, η γλυπτική και η ζωγραφική, επομένως, παράγουν ένα αποτέλεσμα υβριδικό ως προς τη μορφή και τις αναγνώσεις-δυνατότητες των έργων. Μίλα μου για τα χρώματά σου. Πώς τα διαλέγεις; Τα βρίσκω ζεστά...
Εντυπωσιάζομαι και εγώ όταν σκέφτομαι γιατί διαλέγω τα ζεστά, τα απαλά, τα παστέλ, ή κάποιες λάιτ αποχρώσεις. Υποθέτω συμβαίνει γιατί λειτουργώ υπό τη συνθήκη του… whatever grabs my eye! Όταν βρίσκομαι στο στούντιο και ετοιμάζομαι να δουλέψω, είναι σαν αυτά τα χρώματα να βγαίνουν από τον εγκέφαλό μου σαν ανάμνηση πρόσφατων περιπάτων ή διαβίωσης κάπου μακριά από την Αγγλία. Η αβρή αίσθηση της πατρίδας μου, της γαλλικής ύπαιθρου (επισκέφθηκα πρόσφατα το πατρικό μου) αλλά και ένα residency που με έστειλε στην Πορτογαλία κοντά έναν χρόνο, μάλλον καθόρισαν και την παλέτα αυτής της δουλειάς.

Δηλαδή αν καθόσουν λίγο περισσότερο στην Αθήνα, όπου έξω ακόμα κάνει καλοκαίρι, εννοείς πως το χρώμα της πόλης θα σε επηρέαζε; Το απαλό μπλε της θάλασσας, φερειπείν...
Ναι και μάλλον ένα light πορτοκαλί, ή ώχρες σαν τις πολυκατοικίες απέναντί μας. Καμιά σχέση με τις βόλτες μου στο Λονδίνο και τα κανάλια του, που ειδικά τα νερά τους χρωματικά είναι μουντά. Είναι η πρώτη μου φορά στην Ελλάδα και αυτός ο καιρός αλλά και η διάθεση που προκαλεί δεν έχει καμιά σχέση με το Λονδίνο όπου χειμώνιασε.

Κάτι που με εντυπωσιάζει είναι το πως είσαι ταυτόχρονα δημιουργός και μάνατζερ-ατζέντης του εαυτού σου. Θεωρώ γοητευτικό τον τρόπο που αυτοδιαχειρίζεσαι τη δουλειά σου.
Το διάλεξα, αν και μου στερεί καλλιτεχνικό χρόνο το να κανονίζω τα πάντα. Αλλά το θεωρώ και ευλογία, μιας και ειδικά για νέους καλλιτέχνες το κύκλωμα του Λονδίνου είναι κλειστό και κινείται κάπως επώδυνα αργά μέχρι να σου δώσει την ευκαιρία, είτε να παρουσιάσεις τη δουλειά σου είτε να έρθεις σε επαφή με τους συλλέκτες και την αγορά. Και ειδικά για τη γενιά μου, το κύκλωμα του Λονδίνου, με τέτοιον συνωστισμό από καλλιτέχνες που επείγονται να δείξουν τη δουλειά τους, και μιλώ για τις μεγάλες ή τις μεσαίες γκαλερί, κινείται με ρυθμούς επετηρίδας. Λόγω COVID, που όλα πήγαν πίσω, το τράφικ είναι αδιανόητο. Πάντως αυτό τον καιρό το Λονδίνο δεν το αλλάζω με τίποτα! Είναι υπέροχο από πλευράς ενέργειας αλλά και αριθμού καλλιτεχνών, γίνεται μια πραγματική έκρηξη από σόου και παιδιά που ξεκινάνε. Και ίσως αυτό το αναβράζον που συμβαίνει να ανακατεύει και να διευρύνει από πλευράς γκαλερί τον αριθμό τους και την τράπουλα. Ολοένα και περισσότερο βλέπω να ανοίγουν νέα σποτ, νέα μέρη που υποστηρίζουν και συμβαδίζουν ηλικιακά με τους νέους καλλιτέχνες, χέρι χέρι.

Μπορούμε να πούμε πως στο Λονδίνο τώρα υπάρχει, κινείται ή έσκασε μια τάση που τη βλέπεις να κυριαρχεί;
Χμ, θα τολμούσα να πω πως επέστρεψε επιτέλους και πάλι η ζωγραφική. Και είναι κάτι που το βρίσκω συναρπαστικό.

Λοιπόν, είπα μόδα, γλυπτική και ζωγραφική, μα όσο περισσότερο κοιτάζω τα έργα τόσο μου προκαλούν και άλλες αναγνώσεις. Μερικά, εκτός από χειροποίητα φουλάρια ή ρούχα για ταινίες space pop τύπου Μπαρμπαρέλα, μου μοιάζουν και με κουρτίνες έτοιμες να ντύσουν τα παράθυρα του σπιτιού ή να τοποθετηθούν στο ντουζ του μπάνιου! Άλλα μοιάζουν και με σημαίες.
Είδες; Είσαι μέσα στο ζητούμενο από πλευράς μου ως προς τον θεατή. Να ερμηνεύει όπως θέλει όσα βλέπει ελεύθερα, διαδραστικά και απλά εγώ να είμαι στο πλάι του και να παρατηρώ τις αντιδράσεις του. Λοιπόν, στο μέλλον έχω σχέδιο να εμπλέξω και τη φωτογραφία συν τις εκτυπώσεις και την επανακατασκευή - ανακατασκευή των έργων μέσω 3D διαδικασιών. Αυτό με ιντριγκάρει, το ατέρμονο μιας τέχνης από πλευράς μου που συνεχώς επαναπροσδιορίζει και αναπροσδιορίζεται.

Έξω ο ήλιος θερμοβολεί τόσο δυνατά το μεσημέρι, που σκέφτομαι μετά τη συνέντευξη να μην επιστρέψω στη Νέα Σμύρνη αλλά να φύγω και εγώ για την παραλία, αφού πρώτα αγοράσω από τα πολυκαταστήματα στα πέριξ της πλατείας Εσπερίδων μια βερμούδα! Ύπαγε οπίσω μου, πειρασμέ. Λίγο πριν αποχαιρετήσω τη Manon και την Πέννυ, τις βάζω να μου ποζάρουν στο iPad. Τσεκάρω τις λήψεις, «σας έχω», και αναχωρώ για την Αθήνα. Σειρά σας να πάρετε το τραμ και να κατέβετε στην Blender: satisfaction guarantee....

Manon Steyaert, Point de Vue, έως 4/12/2021
The Blender Gallery, Ζησιμοπούλου 4, Γλυφάδα