Μαρία Παπατζέλου: Με έμπνευση από την Ιαπωνία

Αποφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, εργάζεται ως καθηγήτρια εικαστικών στη Μέση Εκπαίδευση, συν επιμελείται και οργανώνει διεθνή εικαστικά πρότζεκτ, σκηνογραφεί στο Θέατρο «ΜΑΙΩΤΡΟΝ», είναι παραγωγός της ραδιοφωνικής εκπομπής «Τέχνη στην πόλη», γράφει ποίηση χαϊκού και παρουσιάζει κάθε μήνα τα κείμενα της στο monocleread.gr. Η εικαστικός Μαρία Παπατζέλου είναι ένα αεικίνητο, δημιουργικό πνεύμα. Αγαπάει τα ταξίδια σε μακρινά, άγνωστα μέρη αναζητώντας τα μυστικά ενός άλλου τόπου και των ανθρώπων του. Όνειρό της, να γυρίσει τον κόσμο με τα έργα της να χωράνε μέσα σε μια βαλίτσα.

«Τα έργα, η τέχνη που δημιουργούμε, είναι ένα μέσο να γνωρίσει κανείς καλύτερα αυτό τον κόσμο: ξεκινώντας από τον προσωπικό μας μικρόκοσμο και προσεγγίζοντας το ευρύτερο περιβάλλον μας το οποίο έχει διευρυνθεί τελευταία με τη χρήση της διαδικτυακής επικοινωνίας. Η τέχνη είναι ένας ζωντανός οργανισμός που κυοφορείται, γεννιέται και παρουσιάζεται στον κόσμο δημιουργώντας πολλαπλές αλληλεπιδράσεις και συνδέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η αγαπημένη μου λέξη είναι "συνδέσεις", πιστεύω στη δύναμη των θετικών συνδέσεων αλλά και στα μαθήματα που αποκομίζουμε, στη σοφία που προκύπτει από κάθε επαφή που μας δυσκολεύει».

Μίλησέ μου για τα artproject που επιμελείσαι…
Συνεργάζομαι από το 2016 με τους εικαστικούς Βάγια Πολίτη, Δημήτρη Πικρό και Ιωάννη Κοψίνη και τον σκηνοθέτη Σταύρο Παρχαρίδη σε διάφορα ευρωπαϊκά artproject, τα οποία συν- επιμελούμαστε και οργανώνουμε με τη συμμετοχή εικαστικών από όλο τον κόσμο. Από το 2019 συνεργάζομαι με τον ερευνητή κ. Masashi Nakamura και τον φωτογράφο Everett Kennedy Brown (Kyoto, Japan) σε σχέση με τα έργα μου από χειροποίητο washi χαρτί στη διεθνή εικαστική δράση «Προλεγόμενες, Ιστορίες που ντύθηκε το σώμα» που παρουσιάστηκε πέρυσι στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και μέρος της θα παρουσιαστεί τον Νοέμβριο του 2021 στην Ιαπωνία.

Πότε ξεκίνησες να δημιουργείς εικαστικές εγκαταστάσεις;
Ξεκίνησα το 2017 με το έργο μου «Ουτοπικός χάρτης» για το διεθνές project «Homo utopicus in crisis» στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας μεγάλες\ μονοτυπίες του μεγεθυμένου αποτυπώματος μου με μπλε ακρυλικό πάνω σε διαφάνειες pvc. Άρχισα τότε να επαναλαμβάνω και να επεξεργάζομαι ως μοτίβα και ως σύμβολα τον χάρτη και το αποτύπωμα του χεριού μου πάνω σε διαφάνειες και χειροποίητα χαρτιά με χρώμα, κερί και κοκκινόχωμα. Τα παλαιότερα έργα μου είναι μικτές τεχνικές φυσικών υλικών, όπως χώμα ή κερί πάνω σε χειροποίητα χαρτιά, διαφάνειες pvc και μικρά ή μεγαλύτερα ξύλινα κουτιά σε εγκαταστάσεις στον χώρο. Της ίδιας περιόδου είναι και η σειρά με τα κέρινα ανάγλυφα λουλούδια μου «A flower is not a flower», καθώς τα άνθη ως θέμα και μοτίβο επανέρχονται συχνά στη δουλειά μου, ως σύμβολο της γυναικείας σεξουαλικότητας. Με ενδιαφέρει η μεταμόρφωση απλών υλικών με μικτές τεχνικές, χρησιμοποιώντας ως βάση το χειροποίητο washi χαρτί, τα οποία αναπτύσσονται μέσα στο χώρο συνήθως κρεμασμένα από ψηλά, σε κάθετες συνθέσεις.

Ακολουθεί η επαφή σου με την ιαπωνική κουλτούρα.
Η Ιαπωνία προέκυψε μέσα από τη μελέτη του έργου του Λευκάδιου Χερν και μιας σειράς μαγικών συνδέσεων που με μύησαν σταδιακά στον κόσμο των χαϊκού, της ιαπωνικής  μυθολογίας, των tomeishi, των gorinto και φυσικά των κιμονό που λατρεύω. Όταν φόρεσα ένα yukataki mono στη Λευκάδα το 2018, στην παρουσίαση μας εκεί του project «YAKUMOKO IZUMI, where clouds are born», ένιωσα αμέσως την ανάγκη να δημιουργήσω ένα χάρτινο κιμονό σε φυσικό μέγεθος το οποίο να φέρει επάνω του το γυναικείο αποτύπωμα ενός σώματος ως «Δεύτερο δέρμα». Έτσι ξεκίνησε η σειρά με τα washi art kimono, που άρεσε πολύ στην Ιαπωνία αλλά κι εδώ. Ο κ. Masashi Nakamura, συνεργάτης μου στη συγγραφή του πρώτου μου βιβλίου με χαϊκού «Inner connections of the liquid sky», μου σύστησε και με προμήθευσε με washi ιαπωνικό χαρτί με το οποίο δουλεύω αποκλειστικά από τότε.

Εκτός από αποκλειστικά θα έλεγες και εμμονικά;
Οι καλλιτέχνες είμαστε πλάσματα εμμονικά, δημιουργούμε εξαντλώντας τις εμμονές μας με κάθε τρόπο. Εγώ απελευθερώνομαι από τις εμμονές μου μεταμορφώνοντας απλά υλικά σε έργα σύνθετα, όπως είναι η σειρά μου με τα washi art Kimono και ζώνες Obi που έχουν αναφορά στην ιαπωνική μυθολογία και τέχνη. Μόλις πρόσφατα, ολοκλήρωσα το πρώτο washi gorinto γλυπτό –και με έκπληξη έμαθα πως πρόκειται για το πρώτο χάρτινο γλυπτό gorinto που έγινε ποτέ!– το οποίο αναφέρεται στα πέντε στοιχεία της φύσης, θέμα που θα διερευνήσουμε, πάντα σε σχέση με την ελληνική και ιαπωνική Μυθολογία, στο επόμενο βιβλίο που συγγράφουμεμε τον κ. Masashi Nakamura.

Οι Ιάπωνες προσεγγίζουν διαφορετικά την τέχνη;
Οι Ιάπωνες γοητεύονται να βλέπουν ξένους καλλιτέχνες να εμπνέονται από την κουλτούρα τους, είναι ένας λαός που σέβεται και εκτιμάει βαθιά την τέχνη σε κάθε της μορφή. Αντίστοιχα, η έμπνευση που αντλώ από τη συστηματική μελέτη και έρευνα της ιαπωνικής κουλτούρας είναι ανεξάντλητη και εμπλουτίζει τα έργα μου. Γι’ αυτό και ξεκίνησα μαθήματα ιαπωνικών ώστε να ξεκλειδώσω τη δομή της ιαπωνικής σκέψης. Οι λέξεις, ο λόγος, έχουν μεγάλη δύναμη και, γνωρίζοντας μία νέα γλώσσα, μου αποκαλύπτονται τα μυστήρια της χώρας.

Έχεις επισκεφτεί την Ιαπωνία;
Τα απανωτά lockdown δεν μου το επέτρεψαν ακόμα παρόλο που τα έργα μου ταξίδεψαν εκεί πολλές φορές μέχρι τώρα, πρώτα στο Κόμπε (2017/2018/2019) όπου και βραβεύτηκαν, και πέρυσι στο ναό Houngonji Temple όπου πρωτοπαρουσιάστηκε με επιτυχία το πρώτο μου washi kimono «Second Skin» και μέρος της σειράς των έργων μου με τον τίτλο «co+existence» για την οποία έχω συγκεντρώσει ως τώρα περίπου 70 φωτογραφίες χεριών και συμβόλων συνύπαρξης από όλο τον κόσμο. Η σειρά είναι ακόμη σε εξέλιξη και θα παρουσιαστεί στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης το 2022.

Υπάρχει κάτι που αναμένεις αυτό τον καιρό;
Την έκδοση στα ελληνικά του πρώτου μου βιβλίου «Εσωτερικές Συνδέσεις του Υγρού Ουρανού» με 43 χαϊκού κι ένα μυθικό ποίημα, αναφορά στον μύθο Kojiki, από τις Εκδόσεις Οδός.

Όσον αφορά τα εικαστικά πρότζεκτ;
Τη συνέχιση των εκθέσεων του project «FORTOLD, Stories that draped the body» με πρώτη στάση το Ιστορικό Κέντρο για τον Λευκάδιο Χερν, στη Λευκάδα (23-24 Ιουνίου), που θα γίνει και η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου μου. Οι επόμενες στάσεις θα είναι το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας, το Κυότο και η Νότια Γαλλία τον επόμενο χρόνο, πάντα υπό την αιγίδα και με την υποστήριξη της Ιαπωνικής Πρεσβείας και του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, τους οποίους ευχαριστώ θερμά για τη στήριξη τους ως τώρα, σε κάθε καλλιτεχνική μου δράση.

Βρείτε την αγγλική έκδοση του βιβλίου της Μ. Παπατζέλου «Inner connections of the liquid sky» σε μορφή e-book

Δείτε τα έργα της Μ.Παπατζέλου: mpapatzelou.blogspot.com & facebook.com/mpapatzelou