ΕΜΣΤ: Αρχιτεκτονική, ιστορία και πολιτισμοί από 137 καλλιτέχνες στην έκθεση «Symbols & Iconic Ruins»
«Γιατί η Ομορφιά, δεν είναι παρά η αρχή του Τρομερού, που μόλις μπορούμε να υποφέρουμε, και τη θαυμάζουμε μόνο γιατί δεν στέργει να μας καταστρέψει». Το απόφθεγμα του Ράινερ Μαρίε Ρίλκε κοσμεί έναν από τους τοίχους της αίθουσας των περιοδικών εκθέσεων του ΕΜΣΤ. Εκεί που από τις 27 Μαΐου παρουσιάζεται η έκθεση «Symbols & Iconic Ruins» υπό την επιμέλεια του αρχιτέκτονα Δρ. Παναγιώτη Πάγκαλου. Οι 137 καλλιτέχνες που συμμετέχουν, άλλοι με παλιότερα έργα και άλλοι με έργα που δημιουργήθηκαν ειδικά για αυτή την έκθεση, μελετούν την αξία πολύ δυνατών πολιτιστικών και ιστορικών συμβόλων σε έναν ανοιχτό διάλογο με το σήμερα, με σύγχρονα έργα αρχιτεκτονικής και τέχνης. «Στόχος είναι να δομηθεί ένας ιδιόμορφος διάλογος μεταξύ διαφορετικών ερειπίων με επίκαιρη συμβολική αξία», θα πει ο επιμελητής της έκθεσης.
Η έκθεση είναι ένα εγχείρημα σύνθεσης διαφορετικών εκδοχών της έννοιας του συμβόλου, μέσα από εκλεκτικές συγγένειες και κοινά χαρακτηριστικά, ανεξάρτητα από το εάν οι πηγές και οι διαδικασίες παραγωγής των συμβόλων διαφέρουν ριζικά μεταξύ τους. Πέρα από τα αυτόνομα έργα, τα οποία σχολιάζουν στοχαστικά τη σχέση της καλλιτεχνικής και αρχιτεκτονικής δημιουργίας με τα σύμβολα, στον κεντρικό κορμό της έκθεσης παρουσιάζονται τρία διακριτά και αλληλένδετα σύνολα: η Ακρόπολη των Αθηνών, η μεταπολεμική αρχιτεκτονική παραγωγή της Κεντρικής Ευρώπης και αναφορές στο Τείχος του Βερολίνου.
Είναι συναρπαστική η διαδρομή της έκθεσης, ο τρόπος που περνάς ανάμεσα από τα έργα. Στήθηκε με μεράκι και μυαλό ανοιχτό. Μια άρπα με τη μορφή της Νίκης της Σαμοθράκης σε καλωσορίζει: είναι η «Άυλη νίκη» των Heimer & Alz, μια οπτικοακουστική εγκατάσταση που σου ζητά να την αγγίξεις κι από τις χορδές να παίξεις τη μελωδία που χωρά το πριν και το μετά. Μια ζωφόρος από ερείπια του τείχους του Βερολίνου, το έργο «Μετά το Βερολίνο» διατρέχει τη μια μεγάλη αίθουσα ως σύμβολο ενός πλανήτη που έμαθε να ζει χωριστά κι από τα τσιμεντένια του τμήματα προβάλουν συρματοπλέγματα και σίδερα οικοδομής, σφυριά, δρεπάνια και σφυροδρέπανα. Από πάνω του ίπταται το περιστέρι των Franco Perrotti και Fabio Marroni («Αποτρεπτικό»), φτιαγμένα από καρφιά και σύρμα, από το ίδιο σύρμα που χρησιμοποιούμε για να αποδιώξουμε τα αστικά πτηνά από το μπαλκόνι μας.
«Άυλη νίκη» των Heimer & Alz
Ιωάννης Οικονόμου «Non Fiction»
Ένας Παρθενώνας στο πιάτο μας, ένας άλλος πατά πάνω σε κουτιά του delivery, σύμβολα κι αυτά μιας εποχής που καταβροχθίζεται εύκολα αλλά χωνεύεται αργά και βασανιστικά. Κάπου εκεί και η γλυπτική εγκατάσταση του Μιχάλη Μανουσάκη «Στο Μπλε της Κυρίας Γραμματικής» να ορθώνει το ανάστημά της και το «Καταφύγιο της Αλίκης» του Παντελή Χανδρή, ένα οχυρωματικό έργο - νησί με αναφορές στην πολεμική αρχιτεκτονική και την αέναη γοητεία του τσιμέντου. Δίπλα στις σκάλες, «Μια ορθόδοξη εκκλησία», το εξομολογητήριο από τον Νίκο Τρανό φτιαγμένο από χαρτόκουτα υπογραμμίζοντας την υπόσχεση λύτρωσης κι ευτυχίας που εξασφαλίζει η εξομολόγηση: ο παράδεισος μπορεί να απέχει μόλις μερικές ευχές. Η «Corona muralis» του Κωστή Βελώνη σε προσκαλεί να ανατρέξεις στην ποίηση της χειροτεχνίας ως μέσο επιβίωσης, ενώ τα έργα του Ανδρέα Αγγελιδάκη και του διδύμου Kalos & Klio ξεχωρίζουν για το αιχμηρό τους σχόλιο.
Renzo Piano «Buildind Workshop» - Stavros Niarchos Foundation Cultural Centre, 2008 - 2016, Athens, Greece
Μας έχουν λείψει τα ταξίδια, πράγματι. Εδώ, στο -1 του απλόχωρου ΕΜΣΤ και ειδικά στο τελευταίο τμήμα της έκθεσης ταξιδεύουμε με το εκλεκτικό όχημα της αρχιτεκτονικής στην Τιφλίδα και το Arsenal Hill, στην Plaza de la Encarnacion στη Σεβίλλη, στις διαφορετικές προσεγγίσεις του Μουσείου της Ακρόπολης και στη μελέτη του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, τη μεγαλύτερη μεμονωμένη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Καθώς βγαίνω από την έκθεση, ακούγεται από ένα ηχείο η πρόταση: «Έξοδος, διαβατήρια, παρακαλώ». Μια φωνή από μια άλλην εποχή μάς κατευόδωσε, αν και μέσα μου ήθελα να γυρίσω και να ξαναπεριηγηθώ.
11°
