Blind Adam: Σύγχρονη τέχνη στην Κατακόμβη της Ρωσικής Εκκλησίας

Δεν είναι ο πιο εύκολα προσβάσιμος χώρος, κι ας βρίσκεται στην καρδιά της Αθήνας. Θέλει να τον πετύχεις ανοιχτό, να κατεβείς προσεκτικά τα σκαλοπάτια, να αψηφήσεις φοβίες για υπόγειες, περίκλειστες διαδρομές. Στην κατακόμβη της Ρωσικής εκκλησίας της Φιλελλήνων, όμως, ο Θάνος Κυριακίδης δηλώνει ότι βρήκε το ιδανικό περιβάλλον για τη νέα του δουλειά. Εδώ όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έδειξε ότι υπήρχε ιερό αφιερωμένο στον Λύκειο Απόλλωνα και ακόμα διακρίνεις απομεινάρια ενός ρωμαϊκού λουτρού κι αρχαία ψηφιδωτά, έρχεται να καταθέσει τα δικά του ίχνη-σπαράγματα από τον 21ο αιώνα για να συμβιώσουν με τα πεπερασμένα. Είναι ο χρόνος, άλλωστε, που τον ενδιαφέρει στην έκθεση «THE END. AFTER BEFORE». «Η αέναη και ταυτόχρονη ύπαρξή του, η ακεραιότητά του», διευκρινίζει. «Κατά κάποιο τρόπο αναζητώ σημεία πριν από μια καινούργια αρχή».

Ως δημιουργό, τον ιντριγκάρουν «τα δίπολα που αφορούν τις δύο πτυχές της ίδιας ενέργειας: ζωή-θάνατος, ορατό-αόρατο, συνειδητό-ασυνείδητο, ύπνος-ξύπνιος, τέλος-αρχή, θείο-χθόνιο». Σε αυτή την ανερεύνηση συναρμολογεί τα μικρά γλυπτά που διασπείρει στις στοές. Όχι με νήματα και κόμπους, όπως παλιότερα, αλλά από μάρμαρα, ηφαιστειακές πέτρες, σφουγγάρια, μαύρα κοράλλια, οστά. Υλικά φυσικά, χθόνια, όμως έτσι επεξεργασμένα που να μην είναι ευδιάκριτη η πρότερη κατάστασή τους. Αυτά του έδειξαν αρχικά το δρόμο. Το μαύρο χρώμα εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί. Είναι πιο ευκρινές στην όρασή του που εξασθενεί σταδιακά. Βλέπει όμως σε αυτό και την κοσμική ενέργεια, μου λέει. Τον ενδιαφέρουν οι διαβαθμίσεις και οι αμέτρητες ποιότητές του.

Στόχος του η έκθεση αυτή να προσκαλέσει τον θεατή να κοιτάξει μέσα του. Αλλά και «να προσεγγίσει την τέχνη ως μια εμπειρία βιωματική και ιδιωτική, στην κλίμακα του μικρού και ταπεινού, πέρα από τα μεγάλα θεάματα και την τέχνη της αγοράς», συμπληρώνει η Μαρία Μαραγκού.

Η Μαρία Μαραγκού για την καλλιτεχνική δουλειά του Blind Adam

Πώς όμως καταγράφει η πολύπειρη επιμελήτρια αυτή τη νέα τους συνεργασία; Όπως σημειώνει στο σημείωμά της για την έκθεση η Μαρία Μαραγκού: «Η δουλειά του Blind Adam [Θάνου Κυριακίδη] αφορά στα χέρια και τη φαντασία. Επινοεί κόσμους ενωμένους με κλωστή, πλέκει, ζωγραφίζει, συναρμολογεί, δημιουργεί μεγάλες και μικρές γλυπτικές εγκαταστάσεις στους χώρους που έχει ψηλαφίσει και οργανώσει με την αφή. Η θεματική του στρέφεται, ως αφήγηση, γύρω από τον άσπιλο χώρο, τον άυλο, τον χθόνιο και την αναμέτρηση των δυνάμεων που παράγει, για το καλό και το κακό. Και τα γλυπτά του, ανιχνεύουν ιδέες που εξυψώνουν τον θάνατο αλλά και το θεϊκό έγκλημα, όπως μας είναι γνωστό από τα κείμενα των επαναστατών ποιητών. Πρόκειται για την περιοχή του κακού όπου ο θύτης και το θύμα, στην ιστορία του πολιτισμού, είναι ο άνθρωπος που επιχειρεί να φωτίσει τον χώρο του ξορκίζοντας τον.

Ο ίδιος ο Blind Adam, αναφερόμενος στην γλυπτική του και τα σύμβολα που παράγει, μιλά για την καρδιά του δημιουργού-δολοφόνου που είναι σκληρή και τραχιά. Για την αλήθεια του θανάτου, την φθορά της ύλης και την παράδοση της στην απάθεια, καθώς και τη δύναμη της κάθαρσης που δεν έχει ελπίδα. Τα έργα του Blind Adam, ας τα πούμε τελε-τουργήματα, συνθέτουν εκ νέου, με τα δικά του “λόγια” τα ήδη ειπωθέντα. Τα κομμάτια που συμπληρώνουν το πάζλ του αλλόκοτου εργαστηρίου του με τον τίτλο “THE END. AFTER BEFORE” βρίσκονται στο πεδίο του σύγχρονου, που συμβιώνει με εκείνο που έχει παρέλθει, αλλά δεν έχει αποχωρήσει. Και επιστρέφει, αενάως για να ξανα-υπάρξει, αναζητώντας μια απάντηση και στον δικό μας χρόνο.

Στην Κατακόμβη, στα υπόγεια της Ρωσικής Εκκλησίας, τα έργα απέχουν από το να είναι τα συνήθη εκθέματα. Ο ρόλος τους δεν είναι εκείνος του έργου τέχνης αλλά του σπαράγματος του 21ου αιώνα που συμβιώνει με τα πεπερασμένα, το ιερό του Λυκείου Απόλλωνα, τις πεσμένες κολώνες, με τα απομεινάρια των λουτρών, το βυζαντινό μνημείο του 11ου αιώνα, το οστεοφυλάκιο του Αγίου Νικοδήμου, τη μετέπειτα Αγία Τριάδα. Ένας καλά κρυμμένος, δύσκολος στην πρόσβασή του χώρος, με τα δικά του ίχνη και σπαράγματα. Ένα ψηφιδωτό που με δυσκολία φαίνεται, αλλά υπάρχει, τα οστά των πρωτοκτητόρων του 11ου αιώνα, μία παράσταση αρχαίας δεξίωσης όπου ο νεκρός αποχαιρετά τους οικείους του. Ο χρόνος είναι πυκνός εδώ, το τέλος της κάθε εποχής είναι η αρχή μιας επόμενης, η σύγχρονη ανθρώπινη παρουσία δεν μπορεί παρά να είναι καθαρή και άδολη, αφού γίνεται με την καταβολή ενός κόπου, ενώ η σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και το θείο είναι συναινετική.

Το υγρό στοιχείο, το νερό που μόνο ως υγρασία το νιώθει ο επισκέπτης, πλανάται στην ατμόσφαιρα, ως αρχή και τέλος μιας γένεσης. Η πολύπλοκη ιστορία της πόλης που αλλάζει πληθυσμό, που βασανίζεται από την μόλυνση των ιών και των κοινωνικών διαστρωματώσεων, η σύγχρονη μουγκή και τρομοκρατημένη τέχνη μας, μέσα στα αδιέξοδα της αγοράς, το σοκ που μας έχει κυριεύσει, στην εποχή του internet και του παγκόσμιου ιστού που ενίοτε μας πνίγει, προκαλούν ακόμη μια φορά συζητήσεις καθώς όλα αναζητούν ένα νόημα. Ναι, μπορείς να στρέψεις το βλέμμα στον γείτονά σου τον Παρθενώνα ή να δεις την ηλεκτρονική εικόνα της Αφροδίτης του Botticelli ή του γέροντα Rembrandt στην αυτοπροσωπογραφία του. Μπορείς, ωστόσο, και να βρεις το “θησαυρό” σου, στην ασχήμια του δαιμονικού δικού σου χρόνου».

Η έκθεση παρουσιάζεται με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ. 

Info: Blind Adam, THE END. AFTER BEFORE στην Κατακόμβη της Ρωσικής εκκλησίας Αθήνας. Διάρκεια: 30/5 – 11/7. Preview: Σάβ. 29/5, 17:00-20:00. Ώρες λειτουργίας: Τετ.-Κυρ. 12:00-15:00. Κλειστά: 18-20/6