Ο Χρήστος Μποκόρος στο Μουσείο Μπενάκη

«1821, η γιορτή»
πορτραίτο αγγελικό του Σολωμού,
δαιμονισμένο, σκοτεινό του Καραϊσκάκη
και μια θλιμμένη δόξα, μαυροφόρα,
αόρατη σύναξη αφανών ηρώων,
σ’ ένα μακρύ τραπέζι πι, στρωμένο, λεκιασμένο,
που αντί κεράσματα, ποτά και φαγητά
έχει αφημένα πάνω του μνημόσυνα αναθήματα,
σημάδια του καιρού, ερημιά και στην κορφή
έν’ αρνάκινα μας κοιτάει κατάματα
Αυτός είναι ο τίτλος του πρωτότυπου αρθρωτού έργου του Χρήστου Μποκόρου στο Μουσείο Μπενάκη. Έργο μοναδικό, που διαρθρώνεται σε τέσσερις ενότητες: τη Γαλανόλευκη (ο απόηχός της), την Ιστορία (το φως και το σκοτάδι της), τους Ήρωες (επιφανείς και αφανείς – ο ίσκιος και το αίμα τους) και τη Δόξα μονάχη (ψηλά στην κεφαλή μιας μεγάλης έρημης τράπεζας, Μνήμη δαφνοφόρος, και μπροστά της ένα αρνάκι που μας κοιτάει κατάματα).

Τα έργα, που δημιουργήθηκαν ειδικά για την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό από τις 19 Μαΐου μέχρι τις 10 Οκτωβρίου 2021 στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού. Πρόκειται για έργα που είναι φτιαγμένα πάνω σε υφάσματα και ξύλα. Συνιστούν «ξεχείλισμα της ψυχής» του ζωγράφου, είναι ο δικός του φόρος τιμής στο «Κοινό και το Κύριο».
Όπως σημειώνει ο Χρήστος Μποκόρος: «Όταν πρωτάρχισα να δουλεύω γι’ αυτήν την έκθεση είχε κατασταλάξει στον νου μου η ιδέα καθαρή και ολοκληρωμένη –έτσι νόμιζα– αλλά το έργο ούτε αρχή ούτε τέλος έχει, ακόμα γίνεται, κουβάρι μπερδεμένο που όλο λύνεται, άλλη κλωστή τραβάω κι άλλη βγαίνει και όλο κόμπους συναντώ, να πλέκω κομποσκοίνι, ν’ αναμετρώ το έχειν μου με την κοινή μας μοίρα, μα ούτε λογαριασμός σωστός ούτε και άκρη βγαίνει, κυκλοτερό το μπέρδεμα, πάντα σε αρχή με φέρνει, και με το λίγο και με το πολύ, το νόημα ίδιο μένει. Ελευθερία ή Θάνατος... Κι η απόφαση στην κόψη μάς προσμένει... τοῦ σπαθιοῦ τὴν τρομερή. 
Πληθαίναν τα πορτραίτα του Σολωμού και του Καραϊσκάκη, πάλευαν μέσα μου ανατροπές και εξεγέρσεις και πού να βρω το ιδανικό εκείνο πρόσωπο που μου ’γνεφε όταν έκλεινα τα μάτια;
Γίναν τα έργα με τα χτένια να υφάνουνε το φως και το σκοτάδι, ήρθε μετά και η σκιά των αφανών, έκανα το κόκκινο για το αίμα, μαύρο για το σκοτάδι και χρυσοστιλβωμένο για το φως, στένευε ο χρόνος, ξεράθηκαν και τα δαφνόφυλλα που είχα να βλέπω για να τα ζωγραφίσω στα πανιά, τα ’ριξα εντέλει πάνω τους, τα κόλλησα κι ανέβαινε στο τρίψιμο ένδοξο το άρωμά τους, σαν να μου λέγαν: εδώ είναι που ξεκίνησες, να ’μαστε πάλι στο άρωμα απ’ τα κλαδιά της δάφνης που έκοβες ανθισμένα στ’ Άγραφα, πέρσι την άνοιξη, θυμάσαι; 
Θυμάμαι... »

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη και της Εταιρίας Κοινωνικού Έργου και Πολιτισμού (ΕΚΕΠ) πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας 1821-2021 και είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας 15 Ιδρυμάτων και της Εθνικής Τράπεζας για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Επιμελητές είναι οι Κωνσταντίνος Παπαχρίστου (Μουσείο Μπενάκη) και Μάνος Δημητρακόπουλος (ΕΚΕΠ). Η έκθεση συνοδεύεται από αναλυτικό κατάλογο, ο οποίος θα κυκλοφορήσει σύντομα. 

Παράλληλα, κατά τη διάρκειά της έκθεσης θα παραχθεί μια σειρά από βίντεο με προσκεκλημένους από πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, οι οποίοι θα επιλέξουν να μιλήσουν για έργο της έκθεσης. Οι ομιλητές –κατά αλφαβητική σειρά– με τον τίτλο της παρουσίασής τους και το έργο επιλογής τους είναι οι εξής: 

Μαρία Δεληβορριά, συγγραφέας
Τίτλος: «E la forma sia l‘ abito del vero senso profondo d‘ ogni cosa - Και η μορφή να είναι το ένδυμα για το αληθινό, βαθύ νόημα κάθε πράγματος». Έργα: Σολωμός, Υφαίνοντας φως και σκοτάδι

Μαρία Ευθυμίου, ιστορικός
Τίτλος: «Η Ιστορία: το φως και το σκοτάδι της, στο έργο του Χρήστου Μποκόρου και στο '21». Έργο: Υφαίνοντας φως και σκοτάδι

Σταύρος Ζουμπουλάκης, φιλόλογος και συγγραφέας
Τίτλος: «Τι γυρεύει ο Αμνός δίπλα στον Ποιητή και τον Πολέμαρχο;»
Έργο: Αρνάκι

Γιάννης Κιουρτσάκης, συγγραφέας
Τίτλος: «Και με φως και με θάνατον/ακαταπαύστως» (από τις Ωδές του Κάλβου)
Έργο: Υφαίνοντας φως και σκοτάδι

Κώστας Κουτσουρέλης, συγγραφέας 
Τίτλος: «Κλίνη των Αφανών». 
Έργα: Μνημείο Αφανών Ηρώων (κυρίως) και τα πορτραίτα Σολωμού και Καραϊσκάκη (δευτερευόντως)

Σάββας Μιχαήλ, ιατρός, πολιτικός και συγγραφέας
Τίτλος: «Μορφές Χρήστου Μποκόρου, που μέρη τόσα φαίνονται και μέρη 'ναι κρυμμένα». Έργα: Σολωμός, Σολωμός Καραϊσκάκης, Μνημείο αφανών ηρώων, Υφαίνοντας φως και σκοτάδι

Νικήτας Σινιοσόγλου, ερευνητής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
Τίτλος: «Κι αν το βίωμα φτιάχνει τον τόπο; Σκέψεις για τη νεοελληνική αυτοσυνειδησία»
Έργο: Υφαίνοντας φως και σκοτάδι

Θεοφάνης Τάσης, καθηγητής φιλοσοφίας, συγγραφέας
Τίτλος: «H επινόηση του κυανού: Σκέψεις για την ελληνική ταυτότητα με αφορμή την ζωγραφική του Χρήστου Μποκόρου»
Έργο: Μνημείο αφανών ηρώων

Ποιος είναι ο Χρήστος Μποκόρος

Ο Χρήστος Μποκόρος γεννήθηκε το 1956 στο Αγρίνιο. Εκεί έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Έφυγε δεκαεννέα χρονών για να σπουδάσει Νομικά στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, στην Κομοτηνή (1975-1979). Μετά τις σπουδές του Δικαίου κι ένα μεσοδιάστημα αναποφάσιστου προβληματισμού, βρέθηκε στη Ανώτατη Σχολή των Καλών Τεχνών της Αθήνας (1983-1989). Ζωγράφιζε από παιδί, άρχισε να εκθέτει στη δεκαετία του ’80. Στο εργαστήριο της οδού Καλλιδρομίου, στον λόφο του Στρέφη, έγιναν τα έργα της μαθητείας στο πραγματικό. Τη δεκαετία του ’90 στην οδό Αριστοδήμου, στον Λυκαβηττό, αποπειράται να εικονοποιήσει την κοινή μνήμη και πειρασμούς του αoράτου, το φως και το σκοτάδι. Μετά το 2000 κατεβαίνει στην Καστέλλα όπου ζει και εργάζεται έκτοτε. Το 2004, με το Αδιάβαστο Δάσος, άγγιξε το αγκάθι της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου. Το 2013 παρουσίασε τα στοιχειώδη στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς, προτείνοντας μια λιτή ευημερία, μια επανεύρεση του μέτρου στην καθημερινή μας ζωή και το 2016 τις όψεις αδήλων, μια αναδρομική έκθεση έργων της τριαντάχρονης πορείας του. Δύο αιώνες μετά τον ξεσηκωμό του 1821, επανέρχεται στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού με τη γιορτή.

---

Info: Έκθεση Χρήστος Μποκόρος, «1821, η γιορτή». Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού. Για περισσότερες πληροφορίες πατήστε ΕΔΩ. Οι ομιλίες θα είναι διαθέσιμες στο BLOD – Bodossaki Lectures on Demand και στο κανάλι του Μουσείου Μπενάκη στο YouTube ΕΔΩ, σε συγκεκριμένες ημερομηνίες που θα ανακοινωθούν σύντομα. 
Από τις 19/5 μέχρι τις 10/10

Η Πρωτοβουλία 1821-2021 συγκροτήθηκε το 2018, εν όψει της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση και είναι το αποτέλεσμα της συστηματικής συνεργασίας των εξής φορέων και Ιδρυμάτων: Εθνική Τράπεζα, Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Ίδρυμα Ευγενίδου, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού & Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ), Ίδρυμα Λαμπράκη, Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη,  Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, Ίδρυμα Μποδοσάκη, Ίδρυμα Παιδείας & Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, Κοινωφελές Ίδρυμα Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος - ΒΙΟΧΑΛΚΟ, Ίδρυμα Ωνάση.

Στόχος της «Πρωτοβουλίας» είναι να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο η επέτειος της Επανάστασης είναι αναγκαίο να αποτελέσει μία αφορμή εθνικού αναστοχασμού, με βάση το αξίωμα ότι η Ιστορία αποτελεί πηγή έμπνευσης για το μέλλον. Τα 15 συνεργαζόμενα κοινωφελή, πολιτιστικά, επιστημονικά Ιδρύματα και η Τράπεζα σε συνεργασία με παραπάνω από 75 φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό συνδιαμόρφωσαν επί δυόμισι και πλέον χρόνια ένα συνεκτικό πρόγραμμα με περισσότερες από 130 δράσεις, με έμφαση στην επιστήμη, την πολιτιστική κληρονομιά, τη μουσική και ευρύτερα τις τέχνες, καθώς και τις μελλοντικές προοπτικές της χώρας. 
Από τον Οκτώβριο του 2020 έως και το Σεπτέμβριο του 2022, με τη συνεργασία επιστημονικών, ερευνητικών, πανεπιστημιακών και πολιτιστικών φορέων, διοργανώνονται συνέδρια, εκδοτικά προγράμματα, ιστορικές και εικαστικές εκθέσεις, μουσικές παραστάσεις, ενώ θα υποστηριχθούν εκπαιδευτικά - ερευνητικά προγράμματα και υποτροφίες. Στο εξωτερικό, σε χώρες που συνέδραμαν την Ελληνική Επανάσταση (Γαλλία, Ελβετία, Μ. Βρετανία, Ιταλία, Γερμανία κ.ά.), αντίστοιχοι φορείς προγραμματίζουν παρόμοιες δράσεις σε συνεργασία με την Πρωτοβουλία.
Κάθε Ίδρυμα και η Τράπεζα διατηρούν τη φυσιογνωμία, την αυτονομία και τους στόχους τους και στηρίζουν δράσεις οι οποίες συνδέονται με αυτούς. Όμως, όλοι θεωρούν ότι χρειάζεται να αναδειχθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ένα παράδειγμα συνεργασίας, διαλόγου και ενότητας.