Τα μαγικά πορσελάνινα πλάσματα της Κυριακής Μαυρογεώργη

Η τελευταία έκθεση της γλύπτριας Κυριακής Μαυρογεώργη με τίτλο «The Shape of Dreams» έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της στην γκαλερί Genesis στο Κολωνάκι εδώ και ένα μικρό χρονικό διάστημα. Αυτή η συνέντευξη θα μπορούσε να είχε γίνει πριν τα εγκαίνια της έκθεσης, αλλά όλα αυτά ίσως είναι μικρές λεπτομέρειες μπροστά στη «μεγάλη εικόνα».

Τα πορσελάνινα πλάσματα της Κυριακής Μαυρογεώργη συνεχίζουν να ζουν ανάμεσά της και ανάμεσα σε όλους εμάς, ανάμεσα στους επισκέπτες της έκθεσης και σε συλλέκτες, ίσως κάποια κυκλοφορούν εκεί έξω, στο δρόμο, στις πόλεις ή σε σκοτεινά δάση. Αφήνουν τα δικά τους ονειρικά αποτυπώματα, με την πορσελάνη να είναι το κύριο υλικό με το οποίο δουλεύει η γλύπτρια και «δίνει ζωή» στα μικρά αυτά όντα.

Η Κυριακή Μαυρογεώργη μίλησε στην ATHENS VOICE για την τελευταία της έκθεση, γιατί διάλεξε την πορσελάνη για μέσο έκφρασης και τι έρχεται μέσα στο 2020.

Η πρόσφατη έκθεσή σου με τίτλο «The Shape of Dreams» στην γκαλερί Genesis ολοκληρώθηκε πριν ένα μήνα. Αν και έχει περάσει ένα μικρό διάστημα, τι εντυπώσεις και αναμνήσεις κρατάς;
Το κλείσιμο της ατομικής μου έκθεσης «The Shape of Dreams», δεν αισθάνομαι ότι έχει ακόμα συντελεστεί καθώς η δυναμική της ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ με συζητήσεις, παραδόσεις έργων, συναντήσεις στο εργαστήριο και στη γκαλερί. Το συναίσθημα που κυριαρχεί είναι η χαρά. Η υλοποίηση της έκθεσης ήταν μία ιστορία τριών χρόνων δουλειάς. Σε αυτό το διάστημα μοιράστηκα με ανθρώπους που υποστηρίζουν τη δουλειά μου συγκινήσεις που με ακολουθούν. Οι αναμνήσεις που έχουν καταγραφεί έντονα, εκτός από τη φάση της δουλειάς στο εργαστήριο και της προετοιμασίας των έργων, είναι οι στιγμές έντασης από το στήσιμο της έκθεσης στη γκαλερί, η ικανοποίηση όταν ολοκληρώθηκε η φωτογράφηση των έργων, η αγωνία πριν και η απόλυτη χαρά το βράδυ των εγκαινίων, οι συναντήσεις στη γκαλερί με τον κόσμο που ερχόταν να επισκεφθεί την έκθεση, η έκδοση του καταλόγου και η βραδιά παρουσίασής του, από την ιστορικό Τέχνης Λήδα Καζαντζάκη και την Ψυχαναλύτρια Άννα Πίγκου που μαζί με το ποίημα της Φοίβης Γιαννίση πλαισίωσαν με τα κείμενα τους τα έργα του καταλόγου, οι δημοσιεύσεις που αφορούσαν την έκθεση και την δουλειά μου, το κείμενο του Νίκου Βατόπουλου στην Καθημερινή, τα πρωινά του Σαββάτου στη γκαλερί με τον Γιώργο (Τζάνερη) ,οι συζητήσεις και οι συνευρέσεις στη Genesis και τα βράδια που τις ακολουθούσαν με τους ανθρώπους μου, που αποτελούν πολύτιμους συνοδοιπόρους μου.

Η έκθεση ήταν μια μεγάλη γιορτή που τελείωσε, μία ταινία που θα συνεχιστεί σε μελλοντικό χρόνο και ελπίζω ότι και η επόμενη ατομική μου, θα ξαναγίνει η αφορμή για να βρεθώ κοντά με ένα κόσμο που μοιραζόμαστε συναισθήματα και ιδέες.

Ποια είναι όλα αυτά τα πλάσματα της έκθεσης και από πού μας έρχονται; 
Χαίρομαι που χρησιμοποιείς αυτή τη λέξη πλάσματα για τα γλυπτά μου. Και εγώ τα βλέπω σαν οντότητες περισσότερο, παρά σαν αισθητικές φόρμες. Μου προκαλούν τρυφερότητα. Είναι οι αφηγητές των ιστοριών μου. Είναι τα σχόλια μου για την παραδοξότητα και το ανοίκειο που επιζητά την αποδοχή και την αγάπη. Αν θεωρήσουμε ότι ένα έργο τέχνης συγκροτείται από τη μορφή και το περιεχόμενό του, στα έργα μου ένα σκληρό θέμα  εκφράζεται από μία τρυφερή μορφή για να αποτρέψει την απώθηση και να σχολιάσει ότι διαπραγματεύεται, χωρίς να εντείνει τη φρίκη. Δεν επιχειρεί να ωραιοποιήσει την πραγματικότητα αλλά υπονοεί μία άλλη διαδρομή για να ερμηνευτεί η  πραγματικότητα από την αρχή.

Τα γλυπτά μου, είναι φορείς συμβολικών και ονειρικών αναπαραστάσεων. Οι μορφές τους προκύπτουν ως συναιρέσεις ετερόκλητων στοιχείων, που παράγουν σύμβολα. Το ελάφι που αλλάζει τη στάση και το χρώμα του για να αποφύγει τους κυνηγούς του και να επιβιώσει, το κορίτσι-ελάφι πάντα σφάγιο, θύμα της πατριαρχίας, το παιδί-πουλάκι που στέκεται κάτω από το κεντημένο δένδρο, το ετερόκλητο ζευγάρι του κοριτσιού με τον λύκο, το ζώο-ρίζα, το παιδί-δάκρυ, το παιδί-ψάρι, ο άνδρας-γοργόνος, η γυναίκα-ΦΙΛΙ, είναι πλάσματα, πρωταγωνιστές των φανταστικών μου ιστοριών, που απέδρασαν από όνειρα και φαντασιώσεις. Οι συνθέσεις τους μοιάζουν σε stop carré από ταινίες που η αφήγησή τους υπάρχει πριν και μετά τη συγκεκριμένη σκηνή. Ο καθένας που τα παρατηρεί μπορεί να φανταστεί ότι σε κάποια άλλη χρονική στιγμή, σε ένα άλλο χωρικό πλαίσιο σίγουρα ζούσαν και πιθανά να ξαναζωντανέψουν.

Όπως τα ρεαλιστικά αγάλματα υποδηλώνουν πραγματικά όντα, έτσι κι αυτά τα πλάσματα αναπαριστούν οντότητες που διαπραγματεύονται έννοιες, που τα μορφολογικά τους στοιχεία συμβολίζουν, και άρα με αυτή την έννοια υπάρχουν.

Όταν δημιουργούσες τα έργα σου, πέρναγαν από το μυαλό σου σκηνές από ταινίες ή τραγούδια ή ακόμα και εικόνες μέσα από κάποια βιβλία;
Η συσχέτιση με κάθε μορφή Τέχνης με συγκινεί και με εμπνέει. Παράλληλα με την έμπνευση που αντλώ από έργα εικαστικών καλλιτεχνών, ένα πεδίο που αποτελεί βάση και αναφορά των έργων μου, είναι η μουσική, το θέατρο και ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία, η ποίηση και τα κείμενα φιλοσοφίας και ψυχανάλυσης που διαπραγματεύομαι εδώ και αρκετά χρόνια στο πλαίσιο του reading group που συμμετέχω από το 2009. Στο μυαλό μου υπάρχουν ταινίες, βιβλία, μουσικές και κείμενα που βρίσκουν τρόπο να μετουσιωθούν σε δικά μου σχόλια. Εικόνες από ταινίες των Ingmar Bergman, Andrei Tarkovsky, Lars von Trier, David Lynch, έργα των Samuel Beckett, Heiner Müller, στιγμιότυπα από παραστάσεις της Pina Bausch και των Peeping Tom μπερδεύονται με ήχους από έργα του Bach και μουσικές Jazz. Όλα μαζί με ακολουθούν και με επηρεάζουν όταν δημιουργώ τα δικά μου έργα και διαμορφώνουν την εικόνα του κόσμου μου.

Από την αρχιτεκτονική στη ζωγραφική και από εκεί στην γλυπτική. Τι σε ώθησε περισσότερο στην τέχνη της γλυπτικής;
Ο χρόνος μου τα τελευταία χρόνια μοιράζεται ανάμεσα στο αρχιτεκτονικό μου γραφείο και το εργαστήριο. και αυτή η δυναμική τροφοδοτεί παράλληλα τις δραστηριότητες μου. Η εναλλαγής των διαφορετικών αλλά τόσο τελικά συγγενικών δραστηριοτήτων μου αλληλοτροφοδοτεί και συμπληρώνειτα έργα μου.

Υπάρχει ένας κοινός τόπος στην αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική και τη γλυπτική και αυτό συνίσταται στην αδιάκοπη αναζήτηση μίας άρτιας αισθητικής φόρμας, μίας υψηλής αισθητικά μορφής, που εκφράζει ένα νοητικό περιεχόμενο. Η αναζήτησή μιας αισθητικής φόρμας κενής περιεχομένου δεν με αφορά. Η γνωριμία μου με τον Γιώργο Λάππα την τελευταία χρονιά των σπουδών μου στην Καλών Τεχνών της Αθήνας ήταν καθοριστική. Η προσέγγιση των θεμάτων του μέσω της ψυχανάλυσης λειτούργησε με ένα τρόπο μαγικό. Πέρασαν όμως αρκετά χρόνια για να αρχίσω να ασχολούμαι αποκλειστικά με τη γλυπτική. Το 2012 ξεκίνησα να φτιάχνω μικρά γλυπτά από πορσελάνη, που επιχειρούσαν να προσομοιάσουν µε τα µπιµπελό που διακοσμούσαν τα έπιπλα των σπιτιών τις προηγούμενες δεκαετίες. Όπως αναφέρει ο Ιστορικός Τέχνης, Θανάσης Μουτσόπουλος, στο κείμενο του καταλόγου της πρώτης μου ατομικής έκθεσης «Family Stories», πρόθεση μου ήταν να αποτυπώσω μικρές φιλοσοφικές και ψυχαναλυτικές ενατενίσεις, σε συνθέσεις με πορσελάνινα μέλη.

Το κύριο συνθετικό υλικό, παραμένει από τότε, η πορσελάνη στην οποία έχω βρει το ιδανικό μέσο για να αφηγηθώ τις ιστορίες μου. Ενώ πάντα αγαπούσα τη ζωγραφική και κυρίως τα σκίτσα που μπορούσαν να καταγράψουν μία σκέψη ακαριαία, η πορσελάνη ως υλικό γοητευτικό αλλά ατίθασο, είναι το μέσο που περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μου δίνει την πιο άρτια γέφυρα για να μετατρέψει σε υλικό αντικείμενο τις σκέψεις και το περιεχόμενο των έργων μου. Καθοριστικό στοιχείο τους είναι η κλίμακα. Η µικρή τους διάσταση, προκαλεί την ανάγκη να τα πλησιάσει κανείς για να τα προσέξει, να εστιάσει για να τα διαβάσει, όπως µία ιστορία, η οποία κρύβει ένα νόηµα που αποζητά να αποκρυπτογραφηθεί.

Μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι που η εικόνα µεγάλων διαστάσεων κραυγάζει, τα γλυπτά αυτά ψιθυρίζουν την αλήθεια τους και ζητάνε από τον καθένα να τα αφουγκραστεί και να αποσπάσει το µήνυµά τους.

Ποια είναι τα στάδια για να ολοκληρώσεις ένα έργο σου; Ποια είναι οι αγαπημένες σου στιγμές μέσα από αυτή τη διαδικασία;
Η πορσελάνη που είναι το βασικό μου μέσο, είναι ένα δύστροπο υλικό. Για να ολοκληρωθεί ένα έργο απαιτούνται μια σειρά ενεργημάτων. Είναι μία σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί δεξιότητα, μεθοδικότητα και υπομονή. Για τον χαρακτήρα μου είναι ένας κόντρα ρόλος που με τα χρόνια μαθαίνω να παίζω καλύτερα. 

Ως προς το τεχνικό κομμάτι που αφορά στην διαδικασία παραγωγής των έργων ξεκινάω με την επεξεργασία της χυτής πορσελάνης, στη συνέχεια τη χυτεύω σε καλούπια από γύψο που έχω αποτυπώσει αντικείμενα. Όταν στεγνώσει το υλικό, πριν χάσει την πλαστικότητά του, αποδομώ τα αρχικά παράγωγα από αυτή τη διαδικασία και στη συνέχεια τα ανασυνθέτω σαν τρισδιάστατα κολλάζ.Το έργο σε αυτή τη φάση του εμφανίζει την πρώτη υλοποιημένη εικόνα της νοητικής μου σύλληψης.

Στη συνέχεια το γλυπτό ψήνεται σε καμίνι. Σε περίπτωση που είναι επιχρωματισμένο, σε αυτό το στάδιο γίνεται η ζωγραφική πάνω στην επιφάνεια. Ακολουθεί η εμβάπτιση του γλυπτού σε υγρό γυαλί. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με το τελικό ψήσιμο. Μετά από την παραγωγή του τμήματος που αφορά την πορσελάνη το έργο άλλοτε λειτουργεί αυτόνομα και άλλοτε ολοκληρώνεται σε συνθέσεις με άλλα υλικά ή αντικείμενα.

Στα τελευταία μου έργα χρησιμοποίησα χρώμα. Το χρώμα πάνω στη ψημένη πορσελάνη λειτουργούσε σαν ακουαρέλα σε χαρτί. Το υπόβαθρο του γλυπτού μετατράπηκε σε καμβά. Είχε κάτι πολύ παιχνιδιάρικο και χαρούμενο το κλείσιμο αυτής της διαδικασίας γιατί συνδύαζε τη γλυπτική και τη ζωγραφική.

Ένα έργο μου ξεκινάει από μία εικόνα που σχηματοποιείται στο μυαλό μου, από μια σκέψη ή μία έννοια που θέλω να σχολιάσω, μία ιστορία που θέλω να αφηγηθώ. Όταν αρχίζω να το δουλεύω, έχω μια παρόρμηση να υλοποιήσω γρήγορα αυτή την νοητική εικόνα. Αδημονώ να δω αυτό το πλάσμα ή τη σύνθεση να αποκτά οντότητα. Η αγαπημένη μου στιγμή είναι όταν μετά από την αλληλουχία ενεργημάτων και προετοιμασίας, αρχίσει να μορφοποιείται μπροστά μου, αυτή η εικόνα που υπήρχε στο μυαλό μου ή είχε καταγραφεί σαν γρήγορο σκίτσο για να μη χαθεί. 

Καθώς όμως η διαδικασία που οδηγεί στην ολοκλήρωση ενός έργου μου είναι σύνθετη και η δυναμική της με ξεπερνάει, υπάρχουν φορές που ξεκινάω να δημιουργήσω μια σύνθεση και κάποια τυχαία ολίσθηση του υλικού μπορεί να με οδηγήσει σε κάτι διαφορετικό που θα ξεπεράσει το αρχικό πλάνο και αυτή η απρόσμενη έκβαση, μπορεί να μου δώσει αντίστοιχη ικανοποίηση με ένα άρτιο αποτέλεσμα συνεπές με την αρχική σκέψη. Τα ατυχήματα που μπορεί να συμβούν στη διαδικασία άλλοτε με οδηγούν σε μονοπάτια πιο ενδιαφέροντα από την αρχική πρόθεση και άλλοτε στην αποδοχή του λάθους και της ματαίωσης.

Αφού ολοκληρωθούν όλα τα στάδια το έργο συμπληρώνεται με τον τίτλο του. Είναι η τελευταία μου πινελιά. Με τον τίτλο βάζω ένα υπαινικτικό σχόλιο που αφορά τη δική μου πρόθεση για την έννοια που διαπραγματεύομαι. Πάντα όμως το έργο, από τη στιγμή που εκτίθεται, είναι ανοιχτό στις ερμηνείες και στις συσχετίσεις του καθένα.

Πώς είναι το στούντιο που δουλεύεις; Σημαντικό «κομμάτι του παζλ» στην δημιουργία και ολοκλήρωση ενός έργου;
Το εργαστήριο μου είναι ένα μικρό χάος όταν δουλεύω, που κατά περιόδους ανασυγκροτείται για να ξανά αποδομηθεί. Μοιάζει με εργαστήριο φυσιοδίφη, με εκθετήριο παράξενων ευρημάτων ή μουσείο αλλόκοτων πλασμάτων. 

Εκτός από τις προθήκες με τα ολοκληρωμένα γλυπτά είναι γεμάτο με πορσελάνινα μέλη, κεφαλάκια και χέρια, πόδια αλόγων, κεφάλια πουλιών, αντικείμενα και ρίζες, στοιχεία που συνθέτω σε τρισδιάστατα κολλάζ ή αποδομώ για να τα επανασυνθέσω.

Πάγκοι με γύψινα καλούπια, εργαλεία, σάκοι με υλικά, μπλοκ, πινέλα, παιχνίδια, χρώματα και ένα πιάνο ολοκληρώνουν το σουρεαλιστικό πλαίσιο του εργαστηρίου μου που συνάδει με το έργο και το χαρακτήρα μου. Τα έργα μου, που σε μία ιδανική συνθήκη, αναζητούν ένα κενό χώρο, καταφέρνουν μέσα σε αυτό το χαοτικό πλαίσιο, να σταθούν και να επιβάλλουν την αυτάρκεια τους.

Θα έβλεπες τον εαυτό σου να δουλεύει και με άλλα εκφραστικά και εικαστικά μέσα;
Τα γλυπτά μικρής κλίμακας που δημιουργώ τα τελευταία χρόνια, με κύριο συνθετικό υλικό την πορσελάνη, είναι μια προσωπική γλώσσα που αφηγούμαι τις ιστορίες μου. Μια γλώσσα που επικοινωνώ με τους γύρω μου. Είναι το άγημα της κοσμοεικόνας μου. Όταν ξεκίνησα αυτή την ενότητα της δουλειάς αισθάνθηκα ότι άνοιξα ένα φωτεινό παράθυρο σε ένα σκοτεινό κόσμο. Σε αυτή τη φάση της διαδρομής μου με εκφράζει απόλυτα. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε μία επόμενη χρονική στιγμή ή παράλληλα δεν θα προκύψει κάτι καινούργιο.

Όλα είναι ανοιχτά στην Τέχνη ως προς τα μέσα και αυτό είναι μαγικό. Ένα υλικό που θα βρω μπροστά μου μπορεί να με οδηγήσει σε άλλες μορφές ή να αλλάξει τη κλίμακα των έργων. Πάντα όμως για μένα θα παραμένει ως κυρίαρχο αίτημα πίσω από τη αισθητική φόρμα, το περιεχόμενο, το σχόλιο, το συναίσθημα και η σκέψη που διαπραγματεύεται και θα προκαλέσει οπότε αν κάτι εξυπηρετεί το θέμα μου και λειτουργεί αισθητικά στη σύνθεση το εντάσσω. Η ελευθερία ένταξης νέων υλικών είναι κομμάτι της εξέλιξης της δουλειάς μου.

Υπάρχουν κάποια σχέδια για τη νέα χρονιά ή ακόμα πολύ νωρίς με την ολοκλήρωση της πρόσφατης έκθεσης;
Η προετοιμασία των έργων και ο συντονισμός των εκθέσεων είναι ένα κεφάλαιο που απαιτεί σημαντικό χρόνο οπότε είναι πολύ νωρίς για να ανακοινωθούν καινούργια σχέδια. Η διαδικασία της δουλειάς στο εργαστήριο δεν σταματάει. Συμβαίνει παράλληλα με ότι άλλο ασχολούμαι.

Το 2019 ήταν μία πολύ δημιουργική χρονιά που συνεχίζεται καθώς έχω αρχίσει να δουλεύω έργα για τις συμμετοχές μου σε ομαδικές εκθέσεις και την επόμενη ατομική μου που απαιτεί μεγάλη προετοιμασία και συγκέντρωση. Το διάστημα που μας πέρασε εκτός από την ατομική μου «The Shape of Dreams», στη Gallery Genesis στην Αθήνα, συμμετείχα στην ομαδική έκθεση Φαντασιακό vs Γεωμετρία, στη γκαλερί της Λόλας Νικολάου στη Θεσσαλονίκη, στο «Platforms Project 2019 » με το VZ Studio του Βασίλη Ζωγράφου στην Καλών Τεχνών της Αθήνας, στην ομαδική έκθεση «Cultural Memory II» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου και στην παράσταση «Αγάπη -ή Φαντάσματα ενός Μη Τόπου» στο Μπάγκειο. Η επιλογή έργων μου για το εξώφυλλο και σε συσχέτιση με τα κείμενα του τεύχους 9 -10 του περιοδικού «η Ψυχανάλυση» της Ελληνικής Εταιρίας της Νέας Λακανικής Σχολής σε συνεργασία με την Άννα Πίγκου, είχε τη δυναμική μίας ακόμα έκθεσης.

Το 2019 έκλεισε με ένα έργο μου στην επετειακή έκθεση της cheap art για τα 25 χρόνια, και την συμμετοχή μου με 2 νέα έργα στην παράσταση «Αγάπη - ή Φαντάσματα ενός Μη Τόπου» που συνεχίζεται. Το 2020 θα ξεκινήσει με την επετειακή έκθεση για τα 10 χρόνια της gallery Genesis τον Φεβρουάριο, καθώς και κάποιες δράσεις στο VZ Studio. Παράλληλα η μόνιμη συνεργασία με τις εκδόσεις angelus novus για το σχεδιασμό και τα εικαστικά των εξωφύλλων τους, καθώς και τα projects του αρχιτεκτονικού μου γραφείου που είναι σε εξέλιξη προαιωνίζουν την αρχή μίας καινούργιας χρονιάς που φαίνεται να επιφέρει τη συνέχεια της δυναμικής που έχει δημιουργηθεί έως τώρα. Γι αυτό θα μου άρεσε να κλείσουμε τη συνέντευξη, όπως την αρχίσαμε, με τη λέξη ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…

Η Κυριακή Μαυρογεώργη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και Ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας στο εργαστήριο του Νίκου Κεσσανλή και στη συνέχεια στο εργαστήριο της Ρένας Παπασπύρου. Το τελευταίο έτος των σπουδών της παρακολούθησε το εργαστήριο γλυπτικής του Γιώργου Λάππα. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στην Αυστρία. Έχει πραγματοποιήσει τρεις ατομικές εκθέσειςστην Gallery Genesisστην Αθήνα: «Family Stories» 2012, «Before Dawn» 2015,«The Shape of Dreams» 2019. Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, στο Παρίσι, στην Βιέννη, στο Βερολίνο και στην Κωνσταντινούπολη. 

www.kyriakimavrogeorgi.com