Τρεις σπουδαίες εκθέσεις για το 1821 και την Ήπειρο

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, με αφορμή την επέτειο των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, πρωτοστατεί και προτείνει τρεις περιοδικές εκθέσεις, σε συνεργασία με φορείς της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων.

Η πρώτη έκθεση, «αργυροφεγγής. Τα Αργυρά των Ιωαννίνων», παρουσιάζει, ταυτόχρονα σε εννέα συνεργαζόμενα στη διοργάνωση μουσεία, επιλογή εκθεμάτων, τεκμήρια της τέχνης και της τεχνικής της αργυροχοΐας Ηπειρωτών Μαστόρων, και όχι μόνο.

Η δεύτερη έκθεση, «Ο καιρός της Επανάστασης. Τα Γιάννενα από τον Ρήγα στον Byron», προβάλλει πανοραμικά, στην Αίθουσα Δημήτρης Κωνστάντιος του Βυζαντινού Μουσείου Ιωαννίνων, εκδοχές, συνιστώσες, όψεις και διαστάσεις του ιστορικού φαινομένου της Επανάστασης του ’21, όπως ο Ελληνικός Διαφωτισμός, η ευεργεσία και ο φιλελληνισμός, με άξονες τον Βελεστινλή και τον Βύρωνα και επίκεντρο την Ήπειρο και τα Γιάννενα.

Η τρίτη έκθεση, «Ήπειρος, μητροπόλεις και αποικίες. Στα άκρα του αρχαίου κόσμου», αναδεικνύει, στην Αίθουσα Διώνη του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων, άγνωστα αρχαιολογικά ευρήματα και ιστορικές παραμέτρους της περιοχής, σχετικά με τις επαφές και τις σχέσεις των κατοίκων της ενδοχώρας με εκείνους των παραλίων και των αρχαίων κέντρων.

Η έκθεση «αργυροφεγγής. Τα Αργυρά των Ιωαννίνων», στα εννέα Μουσεία της πόλης, περιλαμβάνει αντικείμενα λατρείας, πολυτελείας και καλλωπισμού διαφόρων εποχών, από τον 16ο αιώνα έως σήμερα, ανώνυμων και επώνυμων αργυροχόων και τορευτών. Ιερά σκεύη και το Ευαγγέλιο του Πανταζή της Ι. Μητρόπολης, ιερά αντικείμενα της Παλιάς Εβραϊκής Συναγωγής και η Συλλογή νομισμάτων Σαράφη εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στις αίθουσες του οποίου επισημαίνονται, με αναγνωριστικές πινακίδες, αργυρά ευρήματα από ανασκαφές. Ασημένια αντικείμενα και διακοσμητικά όπλων των Γιαννιωτών, χριστιανών, εβραίων και μουσουλμάνων, τονίζονται με διακριτικά αναλόγια στο Δημοτικό Μουσείο.

Οι αρχαιότερες αργυρές σταχώσεις Ευαγγελίων και διακοσμήσεις του 16ου και 17ου αιώνα, αργυρές πιστόλες του 18ου και 19ου αιώνα και τρεις Συλλογές με ιερά και κοσμικά αργυρά αντικείμενα, του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα, του Κωνσταντίνου Ιωαννίδη και της Τ. Βέλλη-Δογορίτου εκτίθενται με ειδικές σημάνσεις στο Βυζαντινό Μουσείο και στο παράρτημά του, το Θησαυροφυλάκιο. Τα αξιολογότερα αργυρά του 18ου αιώνα της Συλλογής αναδεικνύονται στο εξειδικευμένο Μουσείο Αργυροτεχνίας του ΠΙΟΠ.

Ασημένια διακοσμητικά και κοινωνικά διακριτικά του σώματος και των ενδυμάτων, γυναικών και ανδρών, ξεχωρίζουν και σηματοδοτούνται στο Λαογραφικό Μουσείο «Κ. Φρόντζος». Σπάνια όπλα, πόρπες και εκκλησιαστικά αντικείμενα, στα οποία κυριαρχεί το ασήμι, επιδεικνύονται στο Μουσείο Αλή Πασά και Επαναστατικής Περιόδου, στο Νησί. Οικιακά είδη, και επενδύσεις οπλισμού και εξουσίας των Οθωμανών συγκαταλέγονται στο Ιστορικό Μουσείο Χρ. Νικολάου.

Έργα γιαννιώτικων εργαστηρίων, σκεύη σαλονιού και κοσμήματα, παραδοσιακής τεχνικής, συνυπάρχουν με σύγχρονες εκφάνσεις αισθητικής των εντόπιων αργυροχρυσοχόων στον εκθεσιακό / μουσειακό χώρο, στο Κέντρο Παραδοσιακής Βιοτεχνίας [ΚΕΠΑΒΙ], όπου και η Διαδραστική Αίθουσα της Ιστορίας της Τέχνης της Γιαννιώτικης Ασημουργίας. 

Η έκθεση «Ο καιρός της Επανάστασης. Τα Γιάννενα από τον Ρήγα στον Byron», κεντρική συμμετοχή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων στην επέτειο για τα 200 χρόνια από το 1821, αποσκοπεί στην αναζήτηση της σημασίας των ιστορικών δεδομένων, τα οποία ως υπομνήσεις και υπαινιγμοί παραπέμπουν σε πολύπλευρες πραγματικότητες, πολλές από τις οποίες μας διαφεύγουν. Οι κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και οι ιδεολογικές και πνευματικές συνιστώσες της προεπαναστατικής περιόδου στα Γιάννενα, την Ήπειρο, τα Βαλκάνια και την Ευρώπη προκαλούν εναύσματα προβληματισμού και διεύρυνση διαλόγων, αναφορικά με ζυμώσεις, αντιπαραθέσεις και εκφάνσεις των προϋποθέσεων, που οδήγησαν στην έκβαση και την αποδοχή της Επανάστασης. Πρόσωπα όπως ο Δημήτριος Νικολίδης, ο Αλέξιος Νούτσος, ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Αθανάσιος Ψαλίδας, ο Αλή Πασάς, οι Ζωσιμάδες, συμμετείχαν στη ροή γεγονότων και συμβάντων, τα οποία διαμορφώθηκαν τόσο από τη στρωματογραφία της αρχαιότητας, όσο και από τις θεμελιώδεις παραδόσεις του Βυζαντίου και των νεότερων ευρωπαϊκών κινημάτων, όπως οι διεκδικήσεις των δικαιωμάτων του ατόμου για παιδεία, ελευθερία, εθνική ανεξαρτησία.

Εμβληματικά πρόσωπα του απώτερου παρελθόντος, όπως ο Πύρρος και ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος ή της εποχής πριν και μετά από την Επανάσταση, όπως ο Ρήγας, ο Βύρων, ο Κοραής, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο Καποδίστριας, ο Σολωμός, ο Κολοκοτρώνης, συσχετίστηκαν με ανθρώπους, που προέρχονταν από χώρους, έτοιμους από καιρό, δυναμικούς της Ηπείρου και των Ιωαννίνων. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων διοργανώνει την έκθεση αυτή σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου, τους Δήμους Ιωαννίνων, Ζίτσας, Ζαγορίου, Δωδώνης, τη Ζωσιμαία Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων, την Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, την Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, το Ίδρυμα Ακτία Νικόπολις, και άλλους φορείς και Συλλέκτες της πόλης. 

Η έκθεση «Ήπειρος, μητροπόλεις, αποικίες. Στα άκρα του αρχαίου κόσμου» αναφέρεται στις μορφές επικοινωνίας, που αναπτύχθηκαν, από τα προϊστορικά μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια, μεταξύ κοινωνικών ομάδων από την Ήπειρο και άλλες περιοχές, την Πελοπόννησο, την Αττική, τα παράλια του Ιονίου Πελάγους, τη Μεγάλη Ελλάδα. Οι υλικές μαρτυρίες, κεραμική, χάλκινα σκεύη, νομίσματα, χρησμοδοτικά ελάσματα, από ανασκαφές της Ηπείρου, δηλώνουν τις σχέσεις οικισμών, όπως της Βίτσας, του Λιατοβουνίου, της Εξοχής, και ιερών, όπως του μαντείου της Δωδώνης, είτε με τα μητροπολιτικά κέντρα της Κορίνθου και της Αθήνας, είτε με τις αποικίες της Αμβρακίας, της Κέρκυρας, του Τάραντα, των Συρακουσών. Ανάμεσα στα ευρήματα, που εκτίθενται για πρώτη φορά, συμπεριλαμβάνεται το χρυσό διάδημα του 3ου αι. π.Χ., στεφάνι από κλαδί βαλανιδιάς, προϊόν κατάσχεσης.

Ευτυχείτε, αγαπητοί! Καλή χρονιά!

Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, Πλατεία 25ης Μαρτίου 6, Τηλ.: 265 100 1089
Βυζαντινό Μουσείο, Κάστρο Ιωαννίνων, Τηλ.: 26510 39580​