Σπύρος Γελέκας: Ο Έλληνας εικαστικός της Μέσης-Γης και του Τόλκιν

Γενιές ολόκληρες έχουν μεγαλώσει με το έργο του μεγάλου Άγγλου συγγραφέα και καθηγητή Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν (1892-1973), για πολλούς ο «πατέρας της λογοτεχνίας του φανταστικού». Έργα όπως το «Σιλμαρίλλιον» (αυτές τις ιστορίες να δούμε ποιος θα τολμήσει να τις γυρίσει σε ταινία…), «Χόμπιτ» και «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» μας έχουν συντροφεύσει όπως και εκατομμύρια άλλους αναγνώστες σε ταξίδια στη Μέση Γη και σε κόσμους μαγικούς, γεμάτους από φανταστικά πλάσματα και ηρωικές περιπέτειες.

Η επιρροή του έργου του Τόλκιν είναι τεράστια, από τα γράμματα και νέους συγγραφείς (ο ίδιος είχε «πλάσει» δικές του γλώσσες) μέχρι τη σύγχρονη μουσική και εκφάνσεις της ποπ κουλτούρας. Οι τριλογίες ταινιών «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» και «Χόμπιτ» του Πίτερ Τζάκσον αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον του κόσμου για τον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν.

Επιστρέφουμε στην Ελλάδα και συναντάμε τον εικαστικό Σπύρο Γελέκα από τα Βραγκανιώτικα της Κέρκυρας, έναν άνθρωπο που μέσα από τους καμβάδες του ζωντανεύουν σκηνές από τη Μέση-Γη και τη μυθολογία του Άγγλου συγγραφέα. Πρόσφατα, μας εντυπωσίασε με την έκθεση «Tales from Middle-Earth» στα πλαίσια του φεστιβάλ του φανταστικού «ΦantastiCon» στην Ελληνοαμερικάνικη Ένωση της Αθήνας, όπου ήταν ο επίσημος καλεσμένος. Στην έκθεση θαυμάσαμε μία σειρά από fantasy art πίνακες αφιερωμένους – όπως είναι προφανές από το όνομά της – σε σκηνές βγαλμένες από την φανταστική Μέση-Γη. 

Ο Σπύρος Γελέκας ταξιδεύει με τα υπερρεαλιστικά του έργα πέραν των συνόρων της Ελλάδας. Έχει εκθέσει σε πολλές χώρες του κόσμου, ακόμα και δίπλα σε αυθεντικά έργα του Σαλβαντόρ Νταλί στην Κίνα. Αυτό αν φαντάζει σουρεαλιστικό!

Η έκθεση «Tales from Middle-Earth» ταξίδεψε σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πρόσφατα. Πώς νοιώθεις από την ανταπόκριση του κόσμου;
Ήταν χωρίς υπερβολή μια αποθέωση. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν πέρα από τις προσδοκίες μου. Ξέρεις, όταν δουλεύεις ένα project χρόνια υπό όποιες συνθήκες, έχεις πάντα την αγωνία για το feedback. Ειδικά για ένα τόσο βαρύ όνομα που φέρει η Μέση-Γη. Πέρα από αυτό, υπάρχει και το μέτρο σύγκρισης από τις υπάρχουσες εικονογραφήσεις, τις μεταφορές των ταινιών αλλά το βασικότερο όλων, το πώς το έχει φανταστεί ο καθένας μέσα από τα βιβλία. Σε πληροφορώ λοιπόν από τους χιλιάδες επισκέπτες μου είπαν ότι το πέτυχα. Ακόμα και στο βιβλίο εντυπώσεων, πάνω κάτω το ίδιο έγραψαν όλοι. Ο κόσμος το αγκάλιασε, μου ζήτησε συνέχεια, είναι πανέμορφο συναίσθημα, δεν μπορώ να ζητήσω κάτι παραπάνω.

Πόσο καιρό σου πήρε να ολοκληρώσεις τα έργα και τι θα ανακαλύψει ο κόσμος βλέποντάς τα; Φαντάζομαι μπορούν να την απολαύσουν και μη μυημένοι στο έργο του Τόλκιν.
Μου πήρε ακριβώς τρία χρόνια γιατί ταξίδευα συνεχώς για εκθέσεις, έτρεχα άλλα θεματικά projects και τα δούλευα στα ενδιάμεσα κενά. Ο χρόνος πίεζε βέβαια και φέτος αποφάσισα να ασχοληθώ αποκλειστικά με την Μέση-Γη, ώστε να παρουσιάσω το πρώτο μέρος της.

Σε αυτό το πρώτο μέρος λοιπόν, επέλεξα τα πιο trademark τοπία ή στιγμές επίτηδες. Να μπορέσουν να προσελκύσουν και αυτούς που έχουν δει μόνο τις ταινίες, όπως και έγινε. Με μερικές εξαιρέσεις από το «Silmarillion, τα περισσότερα τα δημιούργησα με τέτοιο τρόπο, ώστε και ένας απλός φιλότεχνος, χωρίς να γνωρίζει το έργο του Καθηγητή, να μπορέσει να αποκτήσει σαν έναν πίνακα από μόνο του.

Πότε ξεκίνησε η αγάπη και το ενδιαφέρον σου για το έργο του Τόλκιν; Πότε διάβασες τα πρώτα βιβλία;
Αν θυμάμαι καλά στο λύκειο. Το πρώτο μου βιβλίο ήταν το «Σιλμαρίλλιον». Στην αρχή το βρήκα πολύ δύσκολο. Με τον καιρό όμως ανακάλυψα την μαγεία του σύμπαντος που είχε δημιουργήσει ο Τόλκιν. Τελείωσα θυμάμαι τα «Lord of the Rings» λίγο πριν βγει το πρώτο trailer της «Συντροφιάς του Δαχτυλιδιού». Έκανα σαν μικρό παιδί από τη χαρά μου θυμάμαι.

Πώς θυμάσαι λοιπόν την πρώτη ταινία «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» όταν την είδες πρώτη φορά και γενικά τι γνώμη έχεις για την τριλογία;
Στην πρώτη προβολή είχα εντυπωσιαστεί με το πόσο καλοδουλεμένη ήταν η ταινία. Η αλήθεια είναι ότι είχα μπερδευτεί λίγο με τις διαφορές των βιβλίων. Τις είδα με ανοικτό μυαλό ξέροντας ότι πρόκειται για Hollywood και τις απολαμβάνω κάθε φορά. Πρέπει να έχω ξεπεράσει τις 1000 προβολές σίγουρα στις «Lord of the Rings». Πέρα από την αγαπημένη μου τριλογία ever, θεωρώ ότι είναι μια μεγάλη σπουδή του κινηματογράφου. Επίσης απίστευτο είναι ότι κάθε φορά που θα δω τις ταινίες, υπάρχει το ίδιο δέος από την πρώτη φορά. Καλύτερη από την τριλογία του Άρχοντα θα διαλέξω την πρώτη, αν και μέσα μου μια φωνή λέει το «Two Towers». Μου αρέσουν πάντα οι «origin» ταινίες, και για τον ίδιο λόγο θα επιλέξω και την πρώτη ταινία από το «Χόμπιτ».

Φαντάζομαι πως το ενδιαφέρον σου για τη ζωγραφική προϋπήρχε από αυτό για τον Τόλκιν. Πώς ξεκίνησες το «ταξίδι» σου στη ζωγραφική;
Από πάρα πολύ μικρός, απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Ο πατέρας μου, μου έφερνε κόμικς από Marvel, Conan, Thundercats, κι εγώ δανειζόμουν τους ήρωες και έφτιαχνα δικά μου κόμικς, με δικές μου ιστορίες. Όπως καταλαβαίνεις το Φανταστικό είχε δέσει για τα καλά. Το είχα παιδικό όνειρο να γίνω ζωγράφος και να ασχοληθώ με την Fantasy Art, έτσι περίπου 4 χρόνια πριν, αποφάσισα να ασχοληθώ αποκλειστικά με την τέχνη.

Είναι τα Βραγκανιώτικα της Κέρκυρας η δική σου «Μέση-Γη»; Συνεχίζεις να ζεις και να δημιουργείς στην Κέρκυρα.
Το χωριό μου είναι «γείτονας» με το χωριό που λέγεται Μεσογγή (Μέση–Γη) οπότε είναι στην κυριολεξία η Μέση–Γη. Είμαι πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου στα Βραγκανιώτικα, με ενδιαφέρει η ιστορία και η παράδοση του τόπου μου, μα πάνω απ’ όλα είμαι ερωτικά δεμένος με την Κέρκυρα. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί δεν φεύγω σε μια μεγάλη πόλη, με όλα αυτά που έχω κάνει. Ειλικρινά δεν βρίσκω κανένα νόημα. Έφτασα εδώ που είμαι σήμερα, από ένα μικρό χωριό όπως τα Βραγκανιώτικα. Εδώ βρήκα την έμπνευση, την δύναμη να ασχοληθώ με τον πολιτισμό, τον εθελοντισμό και φυσικά την τέχνη. Δεν θεωρώ ότι θα γίνω καλύτερος ζωγράφος αν αλλάξω μέρος. Η καθημερινή επιμονή και εξάσκηση σε κάνει καλύτερο, και η θέληση για εξέλιξη, ακόμα και να μένεις μόνος σου σε ένα βουνό. Πολλοί θα πουν ότι σε μεγάλες πόλεις, υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες. Όχι. Έχω ταξιδέψει σε μεγάλες πόλεις. Υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός, υπάρχει και η ύφεση σε μεγαλύτερο βαθμό. Από τη στιγμή που υπάρχει το διαδίκτυο, δεν υπάρχει κανένας λόγος. Από το διαδίκτυο μου έκαναν πρόταση άλλωστε να κάνω έκθεση δίπλα σε έργα του Νταλί.

Και πώς είναι κάποια από τα έργα σου να βρίσκονται σε έκθεση δίπλα σε έργα του Νταλί;
Ότι κι αν πω θα είναι λίγο. Ειλικρινά μετά από δύο χρόνια, ακόμα δεν το έχω πιστέψει το πώς έκανα τρεις εκθέσεις δίπλα σε αυτό το μεγαθήριο του σουρεαλισμού. Ο Νταλί είναι ένας από τους αγαπημένους μου ζωγράφους και έχω μελετήσει τις τεχνικές του. Είναι κάποια πράγματα όμως, που δεν τολμάς να σκεφτείς ούτε για αστείο, και τελικά γίνονται once in a lifetime.

Διαβάζουμε πως ετοιμάζεις και ένα σχετικό πρότζεκτ με την Κέρκυρα;
Ναι φυσικά, δεν επαναπαύομαι ποτέ. Όταν τρέχω μια ενότητα, πάντα ταυτόχρονα ετοιμάζω την επόμενη. Στην προκειμένη περίπτωση θα ασχοληθώ με τις αναφορές της αρχαιότητας και μέσω του Ομήρου, για την Κέρκυρα. Ήδη μελετάω από σοβαρές πηγές, όλους τους μύθους, τις ιστορίες που αφορούν το νησί των Φαιάκων. Δύσκολο και απαιτητικό να αποτυπώσεις στον καμβά όλο αυτό, αλλά το στοίχημα μεγαλύτερο. Εξάλλου, στα πλαίσια του Φανταστικού είναι. Θα πάρει λίγο καιρό βέβαια να ετοιμαστεί, γιατί εκτός των έργων, θα υπάρχουν οι αφηγήσεις και αναφορές των, σε εκπαιδευτικό επίπεδο. Θέλω να δώσω την δυνατότητα στους νέους να μάθουν κάτι για τον τόπο τους, το χωριό που μένουν, αυτό που λένε «μια εικόνα χίλιες λέξεις».

Τι άλλο να περιμένουμε από εσένα σύντομα; Υπάρχει και κομμάτι της δουλειάς σου που δεν κινείται σε fantasy θεματολογία;
Η έκθεση της Μέσης-Γης θα ταξιδέψει και σε άλλα μέρη της Ελλάδας πριν τελειώσει ο χρόνος. Το επόμενο έτος από την άνοιξη και μετά θα περάσει από αρκετές πόλεις της Ευρώπης και της Ασίας. Θα συνεχίσω την ενασχόληση με την Μέση – Γη και τα επόμενα χρόνια ώστε να ολοκληρώσω και το δεύτερος μέρος, το οποίο θα έχει περισσότερα θέματα από το «Σιλμαρίλλιον» και παράλληλα δουλεύοντας την θεματολογία της Κέρκυρας. Επίσης ετοιμάζω το εξώφυλλο για τον τόμο «Επιδράσεις της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο Έργο του Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν». Ασχολήθηκα και με την μοντέρνα τέχνη κατά καιρούς, αλλά πλέον ασχολούμαι αποκλειστικά με την Fantasy.

Instagram: Σπύρος Γελέκας