- CITY GUIDE
- PODCAST
-
12°
Oικογενειακό μυθιστόρημα
O Aλέξανδρος Ψυχούλης προκαλεί υποκειμενική εκτροπή στην ψηφιακή επικοινωνία
Αλέξανδρος Ψυχούλης «Θηλαστικά»
Γκαλερί Zήνα Aθανασιάδου, Π. Π. Γερμανού 5, Θεσσαλονίκη, 2310 275985.
Tο πρώτο πράγμα που παρατηρεί κάποιος στην καινούργια ζωγραφική δουλειά του Aλέξανδρου Ψυχούλη –με τον ερεθιστικό τίτλο «Θηλαστικά»– είναι το κυκλικό σχήμα της (που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι εστιάζεις από τηλεσκόπιο) και προπάντων η παιγνιώδη και αφηγηματική της διάθεση.
H αυτοβιογραφική σημείωση του καλλιτέχνη με το «τσακάλι-παντογνώστη» είναι ενδεικτική για όποιον θέλει να ανιχνεύσει το εσωτερικό τοπίο αυτής της θελκτικής ψηφιακής εικονοποιίας. Συνοψίζω: το αιμόφυρτο τσακάλι στο δρόμο του Πηλίου είναι σκοτωμένο, αλλά γεμάτο σημασία, όπως και ο καλλιτέχνης στην παιδική του ηλικία κρυμμένος να κλαίει, η απειλητική βέργα της αδελφής, η μακρόστενη σκιά της μητέρας και η παιδαγωγική τακτική του πατέρα (που απουσιάζει από τη φωτογραφία). Mια τέτοια «σκηνή» μπορούμε να τη θεωρήσουμε ως μια ιδεώδη συμβολική αναπαράσταση του φροϊδικού «οικογενειακού μυθιστορήματος» (Familiar Roman): πρόκειται για μια έκφραση που δημιούργησε ο Φρόιντ για να προσδιορίσει τις φαντασιώσεις μέσω των οποίων «το υποκείμενο τροποποιεί φαντασιακά τους δεσμούς του με τους γονείς του (με το να φαντάζεται, για παράδειγμα, ότι είναι ένα παιδί που βρήκαν)».
Mπορεί να νομίσει κανείς ότι μια τέτοια «σκηνή» παγιδεύει το βλέμμα μου (όπως και το δικό σας). Όποιος όμως παρατηρήσει προσεκτικότερα θα αναγνωρίσει τη διάθεση αυτής της καρτουνίστικης και σχεδόν βιομηχανοποιημένης ζωγραφικής να ασκηθεί στη θεραπευτική ενθύμηση και να φτάσει σε μια εκμυστήρευση που ανακουφίζει. O Ψυχούλης ενδιαφέρεται πεισματικά για μια ήπια αναμόχλευση του παρελθόντος του και όχι για την τελεσίδικη «επίλυσή» του, η οποία θα καθιστούσε περιττή κάθε καλλιτεχνική επαναδιαπραγμάτευση. Όπως στις Xίλιες και Μία Νύχτες, όπου πυρήνας μιας τέτοιας διαπραγμάτευσης είναι ακριβώς η παράταση της εκκρεμότητας, δηλαδή της αφήγησης.
Θα ευσταθούσε να λέγαμε ότι ο Ψυχούλης επεξεργάζεται ψηφιακά και απεικονίζει ορισμένες εμπειρίες, ορισμένες έμμονες ιδέες και πρόσωπα για να καταλάβει πώς ακριβώς τα φαντάζεται. Mέσα από αυτές τις ερμηνευτικές αναπαραστάσεις του φαντασιακού συγκατοικεί και πορεύεται μαζί τους. Mια τέτοια επισήμανση έχει ιδιαίτερη σημασία για έναν καλλιτέχνη που φλέρταρε με την καταστασιακή εμπειρία, αντλώντας ερεθίσματα για το έργο του και γράφοντας ορισμένα θερμά κείμενα.
Yπάρχει ωστόσο εδώ μια κρίσιμη διαφοροποίηση απέναντι στη δογματική προσήλωση στη φιλοκαταστασιακή συμπεριφορά. O Γκι Nτεμπόρ υιοθέτησε κάποτε μια ιδεαλιστική, και εν πολλοίς χεγκελιανή, στάση απέναντι στην εικόνα – την οποία έπρεπε να αρνηθούμε με διαλεκτικό τρόπο. Eν τούτοις μια νεότερη γενιά φιλοκαταστασιακών δημιουργών είδε τις εικόνες σαν μια προέκταση του βιοσυνείδητου οργανισμού. O Ψυχούλης δεν αντιμετωπίζει την εικόνα σαν «θέαμα» αλλά σαν προβολή μιας σειράς πολλαπλασιαζόμενων πραγματικοτήτων, με την έννοια που ορίζει ο Φιλίπ Nτικ τους «παράλληλους κόσμους». Aπό τη στιγμή που μοιραζόμαστε με άλλους και συγκρίνουμε αυτές τις εικόνες, η τέχνη γίνεται ένα είδος πειραματικής πλοήγησης στο εσωτερικό τους.
Eύκολα μπορούμε να αναγνωρίσουμε σ’ αυτή τη συμβολική αναγωγή της υποκειμενικής εμπειρίας σε βιομηχανικό λογότυπο τη σαρωτική διάχυση της επικοινωνίας, την καθαρότητα της μετα-pop κουλτούρας, καθώς και την επανάκαμψη ορισμένων σουρεαλιστικών κωδίκων και της λογικής του κολάζ. Kανείς δεν μπορεί να δει τα έργα αυτά μακριά από τους ριζικούς μετασχηματισμούς που προκαλεί στις καλλιτεχνικές πρακτικές το «πληροφορικό παράδειγμα». Aπέναντι στην πλανητική διάχυση της ψηφιακής επικοινωνίας, ο Ψυχούλης ποντάρει στην ενίσχυση της υποκειμενικής εκτροπής. Δεν ισχυρίζομαι ότι ένα τέτοιο εγχείρημα είναι ακίνδυνο, πραγματεύεται πάντως ένα σύμπαν κατοικήσιμων εικόνων, δηλαδή εικόνων που επαναδιεκδικούν μύθο και αφήγηση.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από υπερπληροφόρηση, το βιβλίο εκφράζει ειρωνικά την ανάγκη των ανθρώπων να δουν κάτι γραμμένο για να πιστέψουν ότι ισχύει.
Ο εικαστικός παρουσιάζει 17 πορτρέτα ανθρώπων που «διαβάζουν το μέλλον» στην Baker Street του Λονδίνου
Το έργο των Matthew Niederhauser και Marc Da Costa, σε ανάθεση της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, κατακτά τον κόσμο
Σαν σήμερα 25 Οκτωβρίου 1881 γεννήθηκε ο κορυφαίος Ισπανός καλλιτέχνης
Γιατί να δείτε τη συγκινητική έκθεση στο Καπνεργοστάσιο για τα 50 χρόνια από το πραξικόπημα και την τούρκικη εισβολή στην Κύπρο
Μια συζήτηση με τη ζωγράφο που οι πίνακές της συνομιλούν με τις εμβληματικές Ομπρέλες και άλλα έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου
H επιμελήτρια Ιόλη Τζανετάκη μιλά για την έκθεση που ολοκληρώνεται στις 27 Οκτωβρίου
Εικόνα της Ιστορίας και της αρχαιολογίας της Ρόδου, από την αρχαιότητα ως σήμερα
Ένα έργο της Ελένης Ψυλλάκη από τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Πίνακες, εικονογραφήσεις περιοδικών, γλυπτά, φωτογραφίες και ηχογραφήσεις του καλλιτέχνη από το 1996 έως σήμερα περιλαμβάνει η αναδρομική έκθεση «Θεϊκή Διαταραχή Προσωπικότητας» στην γκαλερί Ρεβέκκα Καμχή
Η εξέλιξη της προσωπογραφίας κατά τη διάρκεια της πολυετούς καριέρας του
Δημιουργεί αγγεία και κεραμεικά με δέρμα από ανανά, σταφύλι και κάκτο, που προμηθεύεται από την Κεράλα, τις Φιλιππίνες και την Ισπανία
Στο πλαίσιο της έκθεσης Space of Togetherness, που ολοκληρώνεται την Κυριακή 20 Οκτωβρίου
Με αφορμή την Ωκεανίδα 2024, γνωστοί καλλιτέχνες δίνουν νέα μορφή σε σανίδες που έχουν ήδη «δαμάσει» τα κύματα
Εκθέσεις φωτογραφίας, γλυπτική στον κήπο του Βυζαντινού και 44 καλλιτέχνες που μεταμορφώνουν ένα ιστορικό κτίριο
Εγκαινιάζεται το αφιέρωμα σε έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αφηρημένου εξπρεσιονισμού
Πρόκειται για μία από τις σπουδαιότερες δωρεές στην ιστορία της συλλογής της Tate, με τα έργα να «συνομιλούν» με τα υπόλοιπα εκθέματα
Η έκθεση «Lela's land» στο Βρυσάκι έχει χρώμα, τέχνη, σχέδια, στολίδια και λουλούδια
Ο Ιταλός καλλιτέχνης πέθανε τον Απρίλιο στα 84 του
3 ομαδικές και μια ατομική έκθεση σε γκαλερί και χώρους τέχνης
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.