Αθηναϊκός χartης: Οι σημαντικότερες εκθέσεις τέχνης το φθινόπωρο

24η Art Athina, επιτέλους! 
Από 13 έως 16 Σεπτεμβρίου και μετά από περιπέτειες που δεν πτόησαν τους διοργανωτές, η ετήσια φουάρ, θεσμός και πανόραμα ελληνικής και διεθνούς τέχνης επιστρέφει στο Ζάππειο. Έπεσε θύμα των πρόωρων εκλογών αλλά και της χρονοβόρας γραφειοκρατίας, που εξαιτίας της δεν της παραχωρήθηκε το Ακροπόλ Παλάς επί της Πατησίων, ώστε να πράξει τα δέοντα στον σωστό χρόνο. Κάλιο αργά παρά ποτέ όμως για την ετήσια φουάρ που από το καλοκαίρι μετοίκησε στο φθινόπωρο. Αντίστροφη μέτρηση, νέος χώρος, αυτή τη φορά το Ζάππειο Μέγαρο. Με ελληνικό και διεθνές πρόγραμμα, η συνύπαρξη 34 γκαλερί από τη χώρα και 6 από το εξωτερικό εγγυάται ένα εικαστικό ρολερκόστερ υπερθέαμα για όσους θέλουν για άλλη μια χρονιά να περιπλανηθούν εντός της. Κι εύφημος μνεία για την καλλιτεχνική διευθύντρια Σταματία Δημητρακοπούλου αλλά κι όλο το τιμ, που παρά τις αντιξοότητες του θέρους κατάφεραν να συντονίσουν μέσω του Art Athina Summer Pop Up, για πέντε μέρες, καταμεσής του Ιούνη, στο κτίριο 48-50 της Αιόλου, ελληνικές και ξένες γκαλερί σε ένα ρέζιντενσι σούπερ χάπενινγκ καλλιτεχνών και δράσεων.

---

Η Κωνσταντίνα Βασιλάκη στο Μετρό Ακρόπολη 
Τα όνειρα ενός κοριτσιού σε κατάσταση διαρκούς αναζήτησης και ερμηνείας των εικόνων αλλά και των συναισθημάτων του. Μέσα από μια γυναικεία φιγούρα, που εντέχνως κρύβεται το πρόσωπο (της ζωγράφου;), αφήνοντας στους θεατές το δικαίωμα της ταύτισης, της ανακάλυψης ή της δημιουργίας ανάλογα σκέψεων ή συναισθημάτων με τη ζωγράφο, η παλέτα υδατοδιαλυτών χρωμάτων σε γήινες αποχρώσεις γεμίζει συμβολισμούς. Το εξαϋλωμένο φως, κοντράστ με το κάρβουνο πάνω του, μοιάζει να αποτυπώνει την πάλη της λογικής με το συναίσθημα, του φωτός με το σκοτάδι, του σώματος με την ψυχή, της φύσης με την πόλη. Ένταση και δυναμισμός ενάντια στη νωχέλεια ή τον φόβο. 
Από 12/9 έως 15/9 

---

Anima I: ο Γιάννης Βαρελάς στο Μουσείο Μπενάκη 
Φευγαλέες μητροπολιτικές περιπλανήσεις εντός-εκτός, έξω στο άστυ, μέσα στο σπίτι, άνθρωποι, βλέμματα, σώματα, φίλοι, άγνωστοι, φωτογραφίες, καμβάδες, συμπύκνωση, μεταμορφώσεις: ο Γιάννης Βαρελάς στο Anima I, στην έκθεσή του σε συμπαραγωγή με το Ίδρυμα Ωνάση, αντλεί τον τίτλο από τα αρχέτυπα της αναλυτικής ψυχολογίας του Καρλ Γιουνγκ. Και αντιλαμβάνεται την αναπαράσταση της πόλης αλλά και της ζωής εαυτού και άλλων ως μια φαντασιακή κατασκευή. Μοναξιά, ψυχικές αγωνίες, ανδρόγυνο, σεξουαλικότητα, απόρριψη, απώλεια και μεταβάσεις από το ιδιωτικό στο δημόσιο, συνδέονται επαναπλέκοντας το συλλογικό ασυνείδητο της Αθήνας. Διαλέγοντας για μοντέλα γείτονες και γνωστούς του, τους απεκδύει ή τους ενδύει εντός του φωτογραφικού του στούντιο, ειδικά διαμορφωμένο και εμπλουτισμένο με αντικείμενα καθημερινής χρήσης της ιστορικής συλλογής του Μουσείου Μπενάκη. Οι εικόνες στη συνέχεια μεταφέρονται στον καμβά και μεταμορφώνονται μέσω μιας διαθλασμένης ζωγραφικής γλώσσας. Απελευθέρωση, περιθωριοποίηση, συμπλεγματικές ταυτότητες, και όλο το αποτέλεσμα όπως προέκυψε μέσω της προπαρασκευαστικής αλλά και της επιτελεστικής διαδικασίας, εμπλουτισμένο με κοστούμια, φωτογραφίες, αντικείμενα και πίνακες, θα παρουσιαστεί σε ένα περιβάλλον που φιλοδοξεί να λειτουργήσει και σαν αρχειακό υλικό μνήμης. Και ψυχής. Για την πόλη και τους ανθρώπους, για τα φαινομενικά α-σήμαντα αλλά και όλες τις μεταμορφώσεις των υποκειμένων ή των αντικειμένων σε αναπαράσταση συναισθηματικού ή γεωπολιτικού άστεως. 
Από 11/9 έως και 17/11, Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138 

---

Ένας Σύγχρονος Αίσωπος: ο Θωμάς Μπερτόλης στην Gallery 7 στο Κολωνάκι 
Το γλυπτικό εργαστήριο του Θωμά Μπερτόλη καταστράφηκε ολοσχερώς στη μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι. Αυτό δεν τον πτόησε καθόλου, με επιμονή και υπομονή και με έργα εμπνευσμένα από το κακό που βρήκε την περιοχή του, κατάφερε να επανακτήσει και τα χαμένα συναισθήματα μα και τον χαμένο χρόνο. Είμαστε ζώα πείσμονα, το ένστικτο της επιβίωσης αλλά και η ανάγκη μας για ζωή και δημιουργία, ειδικά μετά το κακό, μας ωθούν για συνέχεια. Αυτή η φιλοσοφική ενατένιση της ζωής μοιάζει να έχει πολύ ιδιαίτερη σημασία για τον γλύπτη, μαζί με τον εξορκισμό και την αποδοκιμασία του κακού. Στη νέα του έκθεση και δουλεύοντας με το καθαρό υλικό του πηλού –για τον Μπερτόλη η φόρμα είχε πάντα σημασία– φτιάχνει έργα που, ενώ έχουν να κάνουν με την αναπαράσταση, καταφέρουν να δημιουργήσουν συναίσθημα μέσω αφαίρεσης στοιχείων και ενίσχυσης της προοπτικής μέσω γεωμετρικών μοτίβων. Με βασικές πηγές έμπνευσης τους Μύθους του Αισώπου, την ελληνική μυθολογία αλλά και το Βιβλίο των Φανταστικών Όντων του Μπόρχες, στο εργαστήρι του γεννήθηκαν τα ζώα του. Ιπποπόταμοι και πίθηκοι, κροκόδειλοι και τράγοι, παγώνια, ελάφια, ψάρια και λιοντάρια. Σύμβολα μιας παγκόσμιας μυθολογίας, όπως άλλωστε και ο γνωστός αισωπικός μύθος του «Πίθηκου που έγινε βασιλιάς», τα ζώα του Μπερτόλη με κάτι αθώο και παιχνιδιάρικο στο βλέμμα και το σώμα, δίνουν την εικόνα ενός όμορφου, απλού, τυχερού και ειρηνικού κόσμου. Χωρίς αληθοφάνεια, μόνο με τη σκέτη αλήθεια τους. 
Από 10/9 έως 29/9, Σόλωνος 20 και Βουκουρεστίου 

---

Χωρίς Τίτλο ΙΙ - Η Ελληνική Μεταπολεμική Αφαίρεση: Τα ηρωικά χρόνια στο Μουσείο Αλεξάνδρας Μυλωνά στο Θησείο 
Η ιστορία της αφαίρεσης στον ελλαδικό χώρο, από τη δειλή εμφάνιση έως την πηχυαία καθιέρωση μέσω όλων των βαθμιαίων εξελίξεων, τάσεων και ανακατατάξεων από τη δεκαετία του ’50 έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60. Πολεμήθηκε, αμφισβητήθηκε, σπιλώθηκε, ενδύθηκε διάφορες μορφές και στο τέλος όχι μόνο κατάφερε να επιβιώσει αλλά και επιβλήθηκε. Και συνέχισε να ανανεώνεται πολλαπλώς. Αυτό το πανόραμα όπως προκύπτει μέσα από τα 26 έργα ζωγράφων και γλυπτών, εκ των πιο σημαντικών εκπροσώπων της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, σκιαγραφεί τη συναρπαστική καλλιτεχνική ιστορία του ρεύματος, μέσω ιστοριών, αφηγήσεων, ειδικών εκδηλώσεων, διαλέξεων, εργαστηρίων και μουσικών βραδιών που ανατέμνουν μνήμες, έργα και εποχή. Γαλίτης, Βακαλό, Κεσσανλής, Ζογγολόπουλος, Κανιάρης, Μυλωνά, Τσόκλης, Κουλεντιανός, Ρωμανού και άλλοι επίλεκτοι εκείνου του χωροχρόνου, σε μια εύστοχη και πολλαπλά λειτουργική ενορχήστρωση και επιμέλεια από την προϊσταμένη του Τμήματος Συλλογών του MoMus Θεσσαλονίκης, Θούλη Μισιρλόγλου, και τον Γιάννη Μπόλη, προϊστάμενο του τμήματος γλυπτικής του Μουσείου Αλεξάνδρας Μυλωνά. 
Έως 20/9, Πλ. Ασωμάτων 5, Θησείο 

---

Condo Unit θα πει αθηναϊκή The Breeder, Τεχεράνη, Νέα Υόρκη, Όσλο και Λονδίνο... συμμαχία! 
Και συγκυριαρχία, αφού η εκτεταμένη και για τέταρτη φορά συγκεντρωτική και αποκεντρωμένη έκθεση Condo αυτό ακριβώς σημαίνει: συνεργασία που προκύπτει επί ίσοις όροις-συγκυριαρχία. Γκαλερί που φιλοξενούν, μοιράζονται ή ανταλλάσουν χώρους, τους συνδιαχειρίζονται και μέσω διαίρεσης και ανακατανομής ενθαρρύνουν τη συνεργατική δράση και τη διάχυση. Περιβάλλον που ευνοεί, εννοεί, κατανοεί και ωθεί σε πειραματισμό, επαναπροσδιορισμό του τι πάει να πει «μοντέλο επαφής» ή «διεθνής έκθεση». Κι όλα αυτά φέτος στην Αθήνα και στην γκαλερί The Breeder. Που στο Condo Unit θα φιλοξενήσει τις Λονδρέζες Tiwani Contemporary και Approach, την Τεχεράνα Dastan's Basement, τις Νεοϋορκέζες David Lewis και Meredith Rosen Gallery, την VI, VII από το Όσλο και την αθηναϊκή Spaghetto. Παράλληλα στο 41 της Πατησίων, η λόκαλ γκαλερί Hot Wheel Project θα φιλοξενεί τη Fanta Μιλάνου. 
Από 12 έως και 28 Σεπτεμβρίου, Ιάσονος 45 

---

Εξαιρέσεις: Όψεις του Εξπρεσιονισμού στην Ελλάδα στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων
Σε μια ελληνική ακαδημαϊκή τέχνη υμνήτρια του νατουραλισμού ή του εθνικού κλέους που δεν αφήνει τις νεωτερικές τάσεις της γενιάς του ’30 να αναπνεύσουν, ο ζωγράφος Γιώργος Μπουζιάνης και ο χαράκτης Γιώργος Οικονομίδης ψάχνουν τρόπο για να διεισδύσουν. Συντονισμένοι με το κίνημα του γερμανικού εξπρεσιονισμού απομακρύνονται από τον παριζιάνικο μοντερνισμό και εκφράζονται πιο ρεαλιστικά, πιο άγρια. Ο τότε διευθυντής της Πινακοθήκης Παπαλουκάς αναγκάζεται να δώσει μάχη για να τους υποστηρίξει. Κι αυτούς αλλά και τον Παρθένη, τον Βιτσώρη, καλλιτέχνες ανεξάρτητους από κυρίαρχες σχολές, συστήματα δημοσίων σχέσεων ή επιφανειακές μόδες. Όπως λέει κι ο επιμελητής της έκθεσης, Ντένης Ζαχαρόπουλος, οι καλλιτέχνες αυτοί «κατάφεραν με το έργο και τη στάση τους να συγκεράσουν τον αισθητικό και καλλιτεχνικό εκσυγχρονισμό με την κοινωνική κριτική και τη διεκδίκηση της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης ενάντια στις προκαταλήψεις του ακαδημαϊκού γούστου ή της κοινωνίας». Αυτοί ήταν οι «Εξαιρέσεις»: προσωπικότητες του πρώτου μισού του 20ού αιώνα που συμμετείχαν στα προοδευτικά κινήματα της εποχής, άνθρωποι που δεν διεκδίκησαν οφίτσια και δεν έγιναν νομενκλατούρα. Τα έργα της έκθεσης δεν έχουν εκτεθεί στο παρελθόν ως σύνολο, ενώ κάποια δεν έχουν εκτεθεί καθόλου. Ζωγραφικοί πίνακες, παστέλ, χαρακτικά, σκίτσα, καρικατούρες, όπως και μια αναδρομή στην περίφημη ομάδα «Στάθμη», που εντός της τούτοι οι ανάδρομοι τότε παρίες μοιράστηκαν δράση και σκέψη: Απάρτης, Σώχος, Παππά, Σπυροπούλου, Φραντζισκάκη, Ζογγολοπούλου και άλλοι, πέραν του Μπουζιάνη, τιμώνται και αναγνωρίζονται. Επιτέλους. 
Έως 5/1 /2020 Λεωνίδου & Μυλλέρου (κτίριο Μεταξουργείου), πλατεία Αυδή 

---

[α]γνωστοι προορισμοί – επανασύνδεση – μια δεύτερη ευκαιρία στην κυψελιώτικη πρώην οικία Ζαρίφη
Το τρίτο κεφάλαιο της έκθεσης με τίτλο [α]γνωστοι προορισμοί: επανασύνδεση –– μια δεύτερη ευκαιρία επιστρέφει στην πρώην οικία Ζαρίφη στην Κυψέλη, απ’ όπου ξεκίνησε ο κύκλος των εκθέσεων αυτών το 2017. Μια περιοχή που τα ιστορικά της κτίρια αλλά και οι μεγαλειώδεις χρόνοι που έζησε κάποτε κάθε μέρα, ειδικά μετά την οικονομική κρίση καταρρέουν. Ιδιοκτήτες που αδυνατούν να τα αναπαλαιώσουν, αφήνοντας τον τόπο έρμαιο σε πρόχειρες και άρπα κόλα airbnb ανακαινίσεις ή απροστάτευτο από μεγαλοεπενδυτές του εξωτερικού. Αποτέλεσμα; Η ραγδαία μεταβολή του κοινωνικού τοπίου, η διάρρηξη του πάλαι ποτέ αστικού ιστού. Οι 20 εικαστικοί του χώρου της πρώην οικίας Ζαρίφη, που αντιστέκεται στη φθορά, των οποίων η πολυμεσική πρακτική περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το μέσον του υφάσματος και του νήματος σε κυριολεκτικό και μεταφορικό επίπεδο καλούνται να παρουσιάσουν με το οπτικό τους λεξιλόγιο έργα ανταποκρινόμενα στον χώρο (site specific) και σε ιδέες που σχετίζονται με την εννοιολογική γραμμή (context responsive) της παρούσας έκθεσης. Σε επιμέλεια δρ Κώστα Πράπογλου, επιχειρείται πέραν του κτιρίου Ζαρίφη, η προέκταση της έκθεσης στην ευρύτερη περιοχή της Κυψέλης, εντάσσοντας και άλλους χώρους σε άμεση γειτνίαση. Τέσσερις χώροι-δορυφόροι παράγουν ένα νοερό νήμα, διασυνδέοντάς όλους μεταξύ τους και επανασυστήνοντάς τους μέσα στον χάρτη του τώρα ως θραύσματα μιας προηγούμενης εποχής. Ένα άδειο κατάστημα (πρώην παντοπωλείο) στην οδό Τροίας 13 φιλοξενεί την παρέμβαση της καλλιτεχνικής ομάδας Horror Vacui με site-specific έργα επτά εικαστικών. Ο σκηνοθέτης Μενέλαος Καραμαγγιώλης και η ομάδα του Documatism παρουσιάζουν το έργο Afro-Greeks (2019), ένα ντοκιμαντέρ που θα προβάλλεται σε συγκεκριμένες ημερομηνίες στις νέες εγκαταστάσεις του μη κυβερνητικού οργανισμού We Need Books σε πρώην κατάστημα επίπλων επί της οδού Ευβοίας 7 αλλά και στον καθολικό ναό της Αγίας Θηρεσίας στην οδό Επτανήσου 32 σε συνδυασμό με την χορωδία του εκκλησιάσματος. Τέλος, ένα άδειο υπόγειο διαμέρισμα στην οδό Φαιδριάδων 14 (πλατεία Κυψέλης) μετατρέπεται σε σκοτεινό φωτογραφικό θάλαμο από τον εικαστικό James M. Lane ο οποίος προσκαλεί τους θεατές σε μια συμμετοχική επιτελεστική και εν εξελίξει διαδικασία που διαδοχικά θα διαμορφώνεται σε ένα νέο έργο και θα ολοκληρωθεί σε μελλοντικό χρόνο.
Από 19.09 έως 10.10.2019