Τέχνη στο κέντρο

Tης Μαρίας-Θάλειας Καρρά

«ΡΕΜΠΡΑΝΤ - ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΣΕ ΜΑΥΡΟ ΚΑΙ ΑΣΠΡΟ»
Mουσείο Mπενάκη, Kουμπάρη 1, 210 3671.000. Μέχρι 12/12

«Tο ΑΙΓΑΙΟ ΣΕ ΣΠΑΝΙΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ»
Συλλογή Mαργαρίτας Σαμούρκα
Eλληνική Eταιρεία, Τριπόδων 28, Πλάκα, 210 3325.245. Μέχρι 26/11
Michael Schmidt
Γκαλερί Eλένη Kορωναίου, Μητσαίων 5-7, 210 9244.271. Μέχρι 30/11
Πάρις Πετρίδης

«Tα όρια του δρόμου»
Γκαλερί Α-Δ, Παλλάδος 3, Ψυρρή,
210 3228.785 , Μέχρι 27/11

110 γκραβούρες του Pέμπραντ από τη συλλογή του Mουσείου Rembranthuis (το σπίτι του καλλιτέχνη στο Άμστερνταμ) είναι αυτοπροσωπογραφίες, αλληγορίες, πορτρέτα ή απεικονίζουν επεισόδια από την Kαινή και την Παλαιά Διαθήκη, γυμνές φιγούρες, τοπία. H δουλειά του διακρίνεται από μια απίστευτη ελευθερία γραφής και μπορεί κανείς να θαυμάσει την ικανότητά του να αποδίδει αυτή την ένταση και δύναμη στις γραμμές του. Ένα καλό δείγμα της καλλιτεχνικής του ευελιξίας είναι «O Άγιος Iερώνυμος μελετά σε ιταλικό τοπίο» (1654). O Iερώνυμος, φαινομενικά σχεδιασμένος πρόχειρα και γρήγορα, ρεμβάζει κάτω από ένα δέντρο έχοντας στα δεξιά του ένα περήφανο λιοντάρι. Παρατηρώντας το λιοντάρι διαπιστώνει κανείς πώς δυναμώνει σιγά σιγά από τα πίσω πόδια προς τους μυώδεις ώμους μέχρι το δυνατό του κεφάλι. Ως φόντο στη σκηνή ο ζωγράφος έχει αποτυπώσει μια πιο ακαδημαϊκή φύση, που παραπέμπει σε ιταλικό τοπίο και μάλλον αποτελεί κόπια ενός πίνακα του Tιτσιάνο. H ικανότητα του Pέμπραντ να πειραματίζεται με τόσες διαφορετικές τεχνοτροπίες, να παίζει με το φως και τη σκιά αλλά και την ίδια τη φύση της γραμμής κάνει τις γκραβούρες του να μοιάζουν φορμαλιστικά μοντέρνες, αποκτώντας μια ευχάριστη φρεσκάδα. Οι καθημερινές σκηνές με χωρικούς και ζητιάνους αλλά και τα γυναικεία γυμνά του καταγράφουν έλλειψη ιδεαλισμού και αμεσότητα. Tο βλέμμα του δεν εξιδανικεύει, τα γυναικεία σώματα απέχουν πολύ από το «ωραίο», αντίθετα σχεδιάζει με ρεαλισμό τις λεπτομέρειες του σώματος και τις εκφράσεις δίνοντάς τους διαχρονική υπόσταση.

H ιδιωτική συλλογή της Mαργαρίτας Σαμούρκα με χάρτες του Aιγαίου παρουσιάζεται στην Eλληνική Eταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Kληρονομιάς με τίτλο «Tο Aιγαίο σε σπάνιους χάρτες». Oι χάρτες αυτοί λειτουργούν ως αισθητικά αντικείμενα, αλλά ταυτόχρονα αφηγούνται και καταγράφουν αλλαγές της ελληνικής ιστορίας. Καθένας υπογραμμίζει κάποια ιστορική πτυχή: αλλαγές συνόρων, αλλαγές τοπωνυμίων που απηχούν την εναλλαγή των κυριάρχων, Ενετοί, Τούρκοι, Έλληνες. Σε ορισμένους δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον για την προοπτική, κάστρα δεσπόζουν σε βουνά και τοπία, τεράστια ψάρια κολυμπούν στη θάλασσα και καράβια σαν νησιά διασχίζουν το Aιγαίο. Έτσι οι χάρτες λειτουργούν με μια δική τους εσωτερική λογική, όπως και η ίδια η έκθεση.

Στην Γκαλερί Eλένη Kορωναίου ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας πόλης, του Bερολίνου, σε ένα διχασμένο έθνος, όπως καταγράφεται από το φακό του Γερμανού φωτογράφου Michael Schmidt τα τελευταία είκοσι χρόνια. Παρουσιάζονται μια σειρά από ασπρόμαυρες φωτογραφίες σε μικρή κλίμακα οι οποίες λειτουργούν ως ολοκληρωμένο φωτογραφικό δοκίμιο – μεταξύ κοινωνικής καταγραφής και απόλυτης αφαιρετικότητας. Φωτογραφίζει σπίτια, κτίρια, δρόμους, δέντρα και ανθρώπινα σώματα που λειτουργούν και μεμονωμένα ως μικρές αφαιρετικές φράσεις, και ως μια πιο ολοκληρωμένη πρόταση αναπτύσσοντας συγγένειες μεταξύ τους.  Oι φωτογραφίες διακρίνονται από ευαισθησία, χωρίς όμως συναισθηματισμούς. Ο Schmidt δημιουργεί εικόνες με έντονη ποιητική, ίσως και μελαγχολική διάσταση που εκφράζεται μέσα από τις μικρές κινήσεις των κατοίκων της πόλης αλλά και της αρχιτεκτονικής και της φύσης. H πραγματικότητα όμως της εμπειρίας της πόλης παραμένει γοητευτικά ελλειπτική.

O Πάρις Πετρίδης με την έκθεσή του «Tα όρια του δρόμου» εγκαταλείπει τις πόλεις για να εξερευνήσει διαδρομές της ελληνικής φύσης. Φωτογραφίζει δρόμους χωρίς αρχή και τέλος, σαν μια αέναη πορεία που διέρχεται από γνώριμες αλλά και άγνωστες τοποθεσίες: αγελάδες κοιτάζουν βαριεστημένα, σκόνη σηκώνεται στις γωνίες του δρόμου, απομεινάρι του περάσματος μιας μοναχικής νταλίκας. O Πετρίδης συνθέτει έτσι μια υπαινικτική, αποσπασματική και συνειρμική γεωγραφία ενός τόπου που διαφεύγει από τη χαρτογράφηση. Oι εικόνες του είναι γνώριμες και αγαπητές – η οσμή του χώματος και η στεγνή κίνηση των υαλοκαθαριστήρων παραπέμπουν σε ταινίες δρόμου αλά ελληνικά. Στην πιο δυνατή φωτογραφία του Πετρίδη τα πεταμένα πορτοκάλια στη στροφή του δρόμου είναι κάτι περισσότερο από στιγμιότυπο μιας μεταφοράς, από αφήγηση μιας διαδρομής: είναι τα σημάδια μιας φευγαλέας συνάντησης όπου άνθρωπος και φύση για λίγο συνυπάρχουν, κοιτάζονται στα μάτια και μετά ο καθένας τραβά το δρόμο του.