Οι «Δρόμοι της Αραβίας» στο Μουσείο Μπενάκη

Οι «Δρόμοι της Αραβίας» ξεκίνησαν το μεγάλο τους ταξίδι το 2010 από το Λούβρο και την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2019, μετά 15 στάσεις σε μουσεία πόλεων της Ασίας, Αμερικής και Ευρώπης, έφτασαν στον 16ο σταθμό και πρώτο στη νοτιανατολική Ευρώπη, την Αθήνα, για να φιλοξενηθούν έως τις 26 Μαΐου στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς.

Μπαίνοντας στις αίθουσες του ισογείου του Μουσείου ο επισκέπτης νιώθει ότι βρίσκεται ξαφνικά κάπου στην Αραβική Χερσόνησο, όπως την έχει γνωρίσει μέσα από ταινίες και τα βιβλία, μια και η χώρα αυτή δεν ανήκει στους συνήθεις τουριστικούς προορισμούς.

Ο επιβλητικός φωτισμός που δημιουργεί μυστηριώδεις σκιές, η υπέροχη μουσική υπόκρουση, τα χρώματα και οι φωτογραφίες της ερήμου, οι ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις, τα πιστά, σε σμίκρυνση, αντίγραφα των ταφικών μνημείων της νεκρόπολης του βασιλείου των Ναβαταίων, Μαντάιν Σάλιχ (Έγρα, στα ελληνικά, γνωστή ως «Πέτρα της Αραβίας»), δημιουργούν όλα μαζί ένα καταπληκτικό σκηνικό που σε μεταφέρει στην ατμόσφαιρα της Ανατολής η οποία πάντα μαγεύει και εξάπτει την φαντασία.

Αρχαιολογικοί θησαυροί της Αραβικής Χερσονήσου (αγάλματα, επιγραφές, κτερίσματα, κοσμήματα, θυμιατήρια, πολυτελή αντικείμενα, ιερά υφάσματα, σπάνιες εκδόσεις) εκτίθενται μπροστά μας, μεταβάλλοντας τις αντιλήψεις που έχουμε γι' αυτή τη χώρα, διαγράφοντας την ιστορία της από την εποχή του λίθου μέχρι τον 20ό αιώνα.

Η έκθεση με τα 350 αντικείμενα κινείται γύρω από δύο άξονες που αφορούν τον «χαρακτήρα» των δρόμων της Αραβίας, πριν και μετά την εμφάνιση του Ισλάμ.

Μέχρι τον 7ο αιώνα, οι εμπορικοί δρόμοι που είχαν δημιουργηθεί εξυπηρετούσαν τη μεταφορά θυμιάματος και μύρου από τις νότιες περιοχές της Χερσονήσου προς την Ανατολική Μεσόγειο. Κατά μήκος αυτών των θρυλικών διαδρομών του λιβανιού αναπτύχθηκαν πόλεις (Καριάτ Αλ-Φάου, Τάυμα κ.ά.), οάσεις καθώς και αγορές με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα, όπου πωλούντο πολυτελή αντικείμενα εισαγόμενα από Μεσόγειο, Ινδία, Κίνα και άλλα βασίλεια της Άπω Ανατολής.

Μετά την εμφάνιση του Ισλάμ και την εξάπλωσή του, οι εμπορικοί αυτοί δρόμοι αντικαταστάθηκαν από νέους, τους προσκυνηματικούς, που οδηγούσαν στη Μέκκα, το πνευματικό κέντρο του ισλαμικού κόσμου, με προσκυνητές από την Ισπανία, Αίγυπτο, Ιράν, Ιράκ, Συρία, Βαγδάτη. Η αλλαγή αυτή φαίνεται και στα εκθέματα τα οποία αντικαθίστανται από επιγραφές εμπνευσμένες από το Κοράνι, επιτύμβιες στήλες, ιερά κεντημένα υφάσματα, αλλά και εύκολα μεταφερόμενα αντικείμενα που έφερναν οι προσκυνητές από τις δικές τους χώρες, προς ανταλλαγή ή πώληση.

Τριγυρίζοντας στις αίθουσες της έκθεσης και περπατώντας νοερά στους δρόμους των εμπόρων, των περιηγητών, των προσκυνητών μπορούμε να φανταστούμε τα καραβάνια με καμήλες φορτωμένες με λιβάνι, μύρο και μπαχαρικά και αργότερα με αγαθά αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες των προσκυνητών στο μακρινό τους ταξίδι από και προς τη Μέκκα.

Μέσα από αυτή τη συναρπαστική έκθεση ανακαλύπτουμε τον πολυδιάστατο χαρακτήρα μιας χώρας που στο μυαλό μας, τόσο το παρόν όσο το παρελθόν της, είναι συνυφασμένα με τις πετρελαιοπηγές ή τις τεράστιες εκτάσεις άμμου όπου ζούσαν νομαδικοί λαοί. Πολύ δύσκολα μπορούσαμε να φανταστούμε την τόσο σημαντική πολιτιστική της δραστηριότητα καθώς και τις πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις που είχε με τους λαούς της Ανατολικής Μεσογείου και την Εγγύς Ανατολή.

Λίγο πριν την επίσημη ξενάγηση στους χώρους της έκθεσης ο Επιστημονικός Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη κος Γ. Μαγγίνης κάλεσε στο podium για έναν σύντομο χαιρετισμό τη δρ Μυρσίνη Ζορμπά, Υπουργό Πολιτισμού & Αθλητισμού, την Αυτού Εξοχότητα Αhmed Al Khateeb, Πρόεδρο της Σαουδαραβικής Επιτροπής Τουρισμού και Εθνικής Κληρονομιάς, τον Fahad Al Dhubain, Γενικό Διευθυντή Δημοσίων Σχέσεων Sauidi Aramco και την κα Ειρήνη Γερουλάνου, Πρόεδρο της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη.

Και οι δύο επίσημοι προσκεκλημένοι ομιλητές εξέφρασαν τη χαρά τους για την φιλοξενία της έκθεσης στην Ελλάδα, τη χώρα των τεχνών όπως την αποκάλεσαν, και υπογράμμισαν τη σπουδαιότητα των δύο πολιτισμών, τις επιρροές της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας στην αραβική τέχνη αλλά και τους δυνατούς δεσμούς που πάντα συνέδεαν αυτές τις δύο χώρες.

Η έκθεση διοργανώνεται από τη Σαουδική Επιτροπή Τουρισμού και Εθνικής Κληρονομιάς, το Εθνικό Μουσείο του Ριάντ και το Μουσείο Μπενάκη με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών.

Τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό έχει αναλάβει ο σκηνογράφος Νίκος Σ. Πετρόπουλος και την επιμέλεια της έκθεσης η Μίνα Μωραΐτου, Υπεύθυνη του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις από την επιμελήτρια της έκθεσης κα Μίνα Μωραΐτου καθώς και μία σειρά διαλέξεων. 

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση στο Guide της Athens Voice