Δήμος Σκουλάκης: Ένας μεγάλος αντιφατικός

Το Μουσείο Μπενάκη / Πειραιώς 138 πραγματοποιεί την αναδρομική έκθεση «Δήμος Σκουλάκης: Ένας μεγάλος αντιφατικός» με αφορμή τα 50 χρόνια της καλλιτεχνικής του πορείας. Το εκθεσιακό αφιέρωμα του Μουσείου Μπενάκη συμπεριλαμβάνει αντιπροσωπευτικά δείγματα από το ευρύ φάσμα των έργων του. Η έκθεση σχεδιάστηκε με πρωταρχικό σκοπό να αναδείξει την ιστορική εξέλιξη και εικαστική διαδρομή του καλλιτέχνη, εντοπίζοντας, διερευνώντας και αποκαλύπτοντας τις συγγένειες, τις συνδέσεις και τη συνοχή έργων, προερχόμενων από διαφορετικές ενότητες και χρονικές περιόδους.

Στην παρουσίαση αυτή που πραγματοποιήθηκε με την ευγενική παραχώρηση Μουσείων, Ιδρυμάτων, Πινακοθηκών, ιδιωτών και συλλεκτών, περιλαμβάνεται ένας αρκετά μεγάλος αριθμός από τα πιο σημαντικά έργα του δημιουργού και χωρίζεται σε οκτώ ξεχωριστές ενότητες, οι οποίες ακολουθούν θεματικά και χρονολογικά, την εικαστική διαδρομή του καλλιτέχνη. Περιλαμβάνει περίπου 100 έργα ζωγραφικής ξεκινώντας από την πρώιμη περίοδό του το 1957, την περίοδο της πολιτικής του ζωγραφικής (1960-1967), την περίοδο αυτοεξορίας του σε Ευρώπη, Αμερική, Καναδά (1967-1972) καθώς και τον κύριο όγκο της δουλειάς του στην Ελλάδα (1981-2009). Ενδεικτικά αναφέρονται η σουρεαλιστική περίοδος (1980-1984), τα πορτρέτα (1985-1996), το αφιέρωμα στον Τσαρούχη (1988-1998), οι υπόγειες διαδρομές (1993-1998) και οι επανεγγραφές (1997-2009).  Ταυτόχρονα με την συγκροτημένη παρουσίαση της ζωγραφικής του, θα εκτεθεί και τμήμα του παράλληλου έργου του καλλιτέχνη, αφού διετέλεσε για 30 και πλέον χρόνια, γελοιογράφος και εικονογράφος σε ελληνικά και διεθνή έντυπα.

Αντιφατικός, διανοούμενος, μποέμ, με λεπτή ομορφιά και πολύ χιούμορ, o Δημοσθένης Σκουλάκης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’70, μιας γενιάς διπλά σημαδεμένης στο ξεκίνημά της, τόσο από την απομάκρυνση αρκετών ελλήνων καλλιτεχνών από τις πρωτοπορίες του 20ού αιώνα και την επιστροφή στην πραγματικότητα, όσο και από τις τραυματικές εμπειρίες της δικτατορίας και της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Καθοδηγούμενος από τις προτροπές του Τσαρούχη, ήδη από πολύ νεαρή ηλικία, έμαθε να αγαπά τη ζωγραφική διαδικασία και υιοθέτησε έναν δικό του ρεαλισμό, πιο μοντέρνο, μια ζωγραφική αντίληψη που κυριάρχησε σε όλες τις εκφάνσεις του βίου του, δίνοντας σχεδόν πάντα πρωταρχικό ρόλο στο βλέμμα του.

«Η Τέχνη δεν μπορεί να είναι μοντέρνα. Η Τέχνη ξαναγυρίζει αιώνια στην αρχή», Egon Schiele, Βιέννη 22/4/1912

Επίκεντρο της έρευνάς του υπήρξε ο Άνθρωπος, ιδωμένος μέσα από μια κριτική ρεαλιστική κοινωνικοπολιτική προσέγγιση. Η θεματολογία του απαρτίζεται από πρόσωπα της δημοσιότητας, πρόσωπα φίλων καλλιτεχνών αλλά και πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντός του, αυτοπροσωπογραφίες, εικόνες από εφημερίδες και περιοδικά, κούκλες μοδίστρας, ιπτάμενα ψάρια, σφαίρες, διαδηλώσεις, διαδρομές στον υπόγειο, επανεγγραφές σημαντικών έργων της ιστορίας της τέχνης κ.ά., αποτυπωμένα μέσα από μια κριτική κοινωνικοπολιτική ματιά, ενίοτε μεταφυσική και σαρκαστική.

Η τέχνη του, ως φορέας ιδεών χαρακτηρίζεται από την έλλειψη καλλωπισμού, την μεταφυσική ατμόσφαιρα, τον ενεργό ρόλο της φωτογραφίας, τη σάτιρα των ηθών και το ανεπιτήδευτο ύφος. Η ζωγραφική του, αναμετράται με διαχρονικά ερωτήματα όπως η υπαρξιακή συνείδηση της ζωγραφικής, η ρευστότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ο ρόλος της μνήμης, η επικοινωνιακή νοητική συγκίνηση του έργου τέχνης, η αυτογνωσία του δημιουργού, η αναζήτηση ταυτότητας αλλά και η σχέση του ίδιου του εικαστικού έργου με την παράδοση και την πρωτοπορία.

Στην εικαστική του διαδρομή συναντά και συμπορεύεται με την pop art, τον φωτορεαλισμό αλλά και το νέο ρεαλισμό, διατηρώντας ωστόσο, σαφείς αποστάσεις. Ο λιτός και αιχμηρός ρεαλισμός του άλλοτε κριτικός ως τέχνη διαμαρτυρίας, άλλοτε νεορεαλισμός ή σοσιαλιστικός, τον προίκισε με μια καλλιτεχνική γλώσσα ευέλικτη και ελαστική, ώστε να μπορεί σε κάθε εποχή να εκφράζει τη δική του ιδιαίτερη αντίληψη για τον κόσμο. 

Όπως σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης Ελένη Αθανασίου: «(…) το έργο του με άξονα την ανθρώπινη μορφή, υιοθετεί ένα ρεαλιστικό ιδίωμα το οποίο βέβαια δεν σηματοδοτεί επιστροφή σε μια παλιά τάξη πραγμάτων και σε παρωχημένα πρότυπα, αλλά επιδιώκει να διαμορφώσει μια μοντέρνα εκδοχή παραστατικότητας, που προτείνει νέες ρητορικές της εικόνας και ένα καινούριο αφηγηματικό και θεματολογικό προσανατολισμό στο πραγματικό, (…). Βαθιά ανθρωποκεντρικός με στοιχεία ρεαλισμού στη γραφή του, δόμησε την δική του εικαστική γλώσσα και εκπροσώπησε τη γενιά του με ροκ διάθεση και πολύ χιούμορ, χαράσσοντας ανεξίτηλα το στίγμα του στην εξέλιξη της ελληνικής ζωγραφικής».

Την έκθεση συνοδεύει η πλούσια εικονογραφημένη έκδοση 360 σελίδων με τίτλο «Δημοσθένης Σκουλάκης - Ένας μεγάλος αντιφατικός».

Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις για το κοινό από την επιμελήτρια της έκθεσης Ελένη Αθανασίου στις ημερομηνίες:

1. Σάββατο 16 Μαρτίου στις 12.00
2. Σάββατο 30 Μαρτίου στις 12.00
3. Σάββατο 13 Απριλίου στις 12.00
4. Σάββατο 4 Μαΐου στις 12.00

Επιμέλεια έκθεσης: Ελένη Αθανασίου
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Ναταλία Μπούρα

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση στο Guide της Athens Voice