«Αμείλικτο νεωτεριστή και αντικομφορμιστή» χαρακτήρισε τον Martin Kippenberger ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ιδρυτής του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, που στο πλαίσιο του προγράμματός του ΝΕΟΝ «Διαδρομές» έφερε την αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του καλλιτέχνη έκθεση «A Cry For Freedom» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Καταλάβαμε το γιατί.
H έννοια της «ελευθερίας» αποτέλεσε κεντρικό άξονα του έργου και της ζωής του Martin Kippenberger (25/2/1953 - 7/3/1977). Πίστευε πως οι κανόνες υπάρχουν για να παραβιάζονται και το αστείο υπάρχει για να υποσκάπτει την εξουσία: όπως τα αστεία που κάνουν τα παιδιά στη σχολική τάξη για να υπονομεύσουν την εξουσία του δασκάλου. Δεν θεωρούσε απλώς πως μπορούμε να μεταφέρουμε την τέχνη στη ζωή – το κάνει πραγματικότητα με το έργο του. Πολέμησε κάθε τι συμβατικό σε μια προσπάθεια απελευθέρωσης και διεκδίκησης της ελευθερίας. Ο ίδιος χαρακτηριστικά έλεγε «Δίχως πειραματισμό, είσαι νεκρός».
«Μέσω της τέχνης, πιστεύω ότι ο ακτιβισμός μπορεί να βρει την πιο δυνατή και αιχμηρή πραγμάτωσή του ιδίως παρατηρώντας καλλιτέχνες που, με όραμα πέρα από την εποχή τους, δημιουργούν έργα που αμφισβητούν τις δομές που μας περιβάλλουν. Γι’ αυτό το λόγο αισθάνομαι ευτυχής που ο Martin Kippenberger –ένας αντικομφορμιστής, αμείλικτος νεωτεριστής, που δεν συνδέθηκε ποτέ με κανένα καλλιτεχνικό κίνημα, αλλά που με ιδιαίτερα διεισδυτική ματιά έστρεψε ένα ισχυρό και συγχρόνως βαθιά συγκινητικό κάτοπτρο απέναντι στις αδυναμίες και τα ψεγάδια μας– αποτελεί το θέμα της πρώτης μεγάλης ατομικής έκθεσης του ΝΕΟΝ, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης» λέει εξηγώντας το γιατί της συγκεκριμένης έκθεσης ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος.
Οι άλλοι για τον Kippenberger
«Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου για τον Κippenberger αναδυόταν ένα στοιχείο συνεχώς. Αν με αναίδεια έβαζα λόγια στο στόμα του Kippenberger θα έλεγα… “break the rules”».
«H συνεργασία μας έφερε μια ενδιαφέρουσα και συγκινητική φωτογράφιση γιατί ήξερε τι ήθελε να κάνει πάντα. Αυτό που φοβόταν, όμως, ήταν ότι θα ήμουν πολύ επαγγελματίας και πολύ αυστηρή. Φοβόταν ότι θέτοντας αυστηρούς κανόνες και όρια προκειμένου να γίνει τέλειο ένα εγχείρημα, χάνει κανείς τον ενθουσιασμό και τον αυθορμητισμό της αρχικής ιδέας».
«Απίστευτο μόνιμο αστείο ήταν το να διηγείται ανέκδοτα που συνήθως διαρκούσαν μία ολόκληρη ώρα σε θαμώνες του εστιατορίου που σύχναζε, κρυμμένος πίσω από κουρτίνα, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι δεν τους γνώριζε και δεν τον γνώριζαν».
Elfie Semotan (χήρα του M.K., φωτογράφος, «Φωτογραφίζοντας τον Kippenberger»)
«Ήταν εξαιρετικά γοητευτικός, παρά τον τεράστιο θόρυβο που πάντα υπήρχε γύρω από το όνομά του. Πολλοί είναι και εκείνοι που τον φοβόντουσαν».
«Ήταν πολύ καλός δάσκαλος. Μπορούσε να γίνει πολύ επικριτικός με τους ώριμους καλλιτέχνες, αλλά με τους νέους καλλιτέχνες είχε εξαιρετική υπομονή. Δίδασκε τη ζωή και όχι μόνο την τέχνη».
Michel Wurthle (προσωπικός του φίλος)
«Όταν είχε μία ιδέα ήταν πάρα πολύ γρήγορος και σαφής στο να την υλοποιήσει και ήξερε πολύ καλά πώς να το κάνει».
«Έλεγε συχνά ότι “πάντα πρέπει να είσαι πάνω από 100% καλλιτέχνης”. Η φράση που τον χαρακτήριζε ήταν το “σήμερα σκεφτόμαστε, αύριο υλοποιούμε”. Aκόμη κι όταν έκανε λάθη, τα ενσωμάτωνε στο έργο του κι αυτά μετατρέπονταν σε κομμάτι της καλλιτεχνικής του δημιουργίας”».
«Η Ελλάδα και η Σύρος ήταν πολύ σημαντικές γι’ αυτόν. Ερχόταν πολύ συχνά και επισκεπτόταν το φίλο του Michel με τη γυναίκα του και πολλές φορές έμενε 4-5 βδομάδες. Έβλεπε τον εαυτό του/παρουσιαζόταν ως “Έλληνας φιλόσοφος σε αιώνιο αντικατοπτρισμό σε σχέση με τον εαυτό του και το είναι”.
Gisela Capitain (Galerie Gisela Capitain, Ίδρυμα Martin Kippenberger)
Η έκθεση
6 δωμάτια: Το καθένα και μια κραυγή ελευθερίας.
Δωμάτιο 1: Το Αρχείο
Ο καλλιτέχνης αποδεικνύει πως μπορούμε πράγματι να μεταφέρουμε την τέχνη στη ζωή. Ο ίδιος χαρακτηρίζει συχνά το έργο του ως «καθολικό έργο τέχνης». Σχεδίαζε μόνος του τις προσκλήσεις των εκθέσεων, τους καταλόγους, τις αφίσες, ακόμα και τα δώρα για τους προσκεκλημένους, για να συνδεθεί ουσιαστικά με το κοινό του.
Δωμάτιο 2: Ο γελωτοποιός
Ο μηχανισμός του αστείου καταλάμβανε κεντρική θέση στη ζωή και τα έργο του. Γι’ αυτόν το αστείο ήταν ένας τρόπος να υποσκάπτει την εξουσία και ο μηχανισμός του χωρίζεται σε δύο στιγμές: στην επινόησή του και στην πρόσληψή του από το κοινό.
Δωμάτιο 3: Η Αποκήρυξη του Καλλιτεχνικού Αντικειμένου
Στόχος του είναι η αποδόμηση της ιερότητας του καλλιτεχνικού αντικειμένου. Υποσκάπτοντας την εν λόγω ιερότητα, ήθελε να απομακρύνει τον κόσμο από αυτό το «μη αγγίζετε» που μας έχουν συνηθίσει οι χώροι τέχνης.
Δωμάτιο 4: Αντιπαράθεση και Ελευθερία
Η κατάρριψη των φραγμών της ορθόδοξης θεώρησης των πραγμάτων είναι το θέμα αυτού του δωματίου.
Δωμάτιο 5: Επικίνδυνη Ελευθερία
Το άγνωστο δημιουργεί φόβο και ανασφάλεια. Η ελευθερία έρχεται με ένα τίμημα και ο ίδιος το πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή (πέθανε σε ηλικία 44 χρονών).
Δωμάτιο 6: Αντιμέτωπος με το θάνατο
Το μόνο όριο που δεν μπορούσε να υπερβεί, ο μόνος κανόνας που δεν μπορούσε να παραβιάσει, ήταν αυτός της θνησιμότητάς του. Το τελευταίο δωμάτιο περιλαμβάνει έργα από τον τελευταίο 1,5 χρόνο της ζωής του, όταν είχε συνειδητοποιήσει πως έρχεται το τέλος.
H έκθεση συνοδεύεται και από παράλληλες εκδηλώσεις, ώστε να έχουμε μια πλήρη εικόνα για έναν «από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της εποχής μας που εξώθησε την τέχνη στα όριά της» τονίζει η Σάντρα Μαρινοπούλου (πρόεδρος του Ιδρύματος Νικολάου και Ντόλλης Γουλανδρή - Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης).
Παράλληλες Εκδηλώσεις
Συζητήσεις και εκδηλώσεις, στο πλαίσιο του προγράμματος ΝΕΟΝ Αφηγήσεις, με σκοπό να παρουσιαστεί το εύρος του έργου και της προσωπικότητας του MartinKippenberger.
Η Josephine Von Perfall, ιστορικός τέχνης και συγγραφέας του βιβλίου «Kippenberger & Friends», θα μιλήσει για την κατανόηση του έργου του Kippenberger (14/11).
Η Susanne Kippenberger, νεότερη αδελφή του καλλιτέχνη, συγγραφέας και δημοσιογράφοςστην εφημερίδα «Berlin daily Der Taggespiegel» θα μιλήσει για τη ζωή και το έργο του καλλιτέχνη, με αφορμήτη βιογραφία «Kippenberger: Theartistandhisfamilies» (21/11).
Στο πλαίσιο του Cycladic Late Night. Late exhibition opening θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «Kippenberger - The Film» του Jörg Kobel, πάνω στο έργο του καλλιτέχνη (12/12).
Συζήτηση μεταξύ συγγραφέων και ψυχιάτρων, με αφορμή τη ζωή του Kippenberger (9/1).
Η έκθεση πραγματοποιείται με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του ΝΕΟΝ και περιλαμβάνει έργα του από τις συλλογές Δ. Δασκαλόπουλου και του Estate Martin Kippenberger, Galerie Gisela Capitain, Cologne.
Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από υπερπληροφόρηση, το βιβλίο εκφράζει ειρωνικά την ανάγκη των ανθρώπων να δουν κάτι γραμμένο για να πιστέψουν ότι ισχύει.
Πίνακες, εικονογραφήσεις περιοδικών, γλυπτά, φωτογραφίες και ηχογραφήσεις του καλλιτέχνη από το 1996 έως σήμερα περιλαμβάνει η αναδρομική έκθεση «Θεϊκή Διαταραχή Προσωπικότητας» στην γκαλερί Ρεβέκκα Καμχή
