Είναι ο τίτλος που έδωσε η επικεφαλής επιμελήτρια Αdelina von Fürstenberg, ανεξάρτητη επιμελήτρια, παραγωγός ταινιών και πρόεδρος της ΜΚΟ ART for Τhe World, στην κεντρική έκθεση της διοργάνωσης. Πάνω από 50 καλλιτέχνες από 25 χώρες, από τη Βραζιλία και την Κούβα μέχρι το Ιράν και την Ινδία, καθώς και πολλές χώρες της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων 14 καλλιτεχνών από την Ελλάδα, παρουσιάζουν τη δουλειά τους χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα, όπως τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη φωτογραφία, τις βίντεο εγκαταστάσεις, τα φιλμς και την περφόρμανς.
«Η συλλογή Κωστάκη και η ρωσική πρωτοπορία. 100 χρόνια από τη γέννηση του συλλέκτη»
100 χρόνια συμπληρώνονται το 2013 από τη γέννηση του Γιώργου Κωστάκη (1913-1990), και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης γιορτάζει αυτό το επετειακό έτος, με μία έκθεση αφιερωμένη στον ίδιο τον συλλέκτη. Πρόκειται για μία μεγάλης κλίμακας παρουσίαση της συλλογής και του αρχείου Κωστάκη με έργα που ακολουθούν το βλέμμα και την μέθοδο του συλλέκτη και ξεδιπλώνουν την ιστορία της συλλογής του. Η έκθεση αναπτύσσεται μέσα από ποικίλες μονογραφικές παρουσιάσεις καλλιτεχνών και τονίζονται οι επιμέρους ενότητες της συλλογής, ενώ πλαισιώνεται από οργανωμένες ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, αυτόνομη εκπαιδευτική δράση για παιδιά και γονείς/συνοδούς, ομιλίες, βιβλιοπαρουσιάσεις και κύκλο μαθημάτων με θέμα τη ρωσική πρωτοπορία.
Η έκθεση απαρτίζεται από έργα που προέκυψαν από δωρεές και αγορές του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης τα τελευταία χρόνια. Τα έργα –ζωγραφικές και γλυπτικές συνθέσεις, φωτογραφίες, εγκαταστάσεις και βίντεο– επιδιώκουν να διαμορφώσουν μια ενιαία πρόταση για την κατάσταση στη Μεσόγειο, που να είναι ταυτόχρονα γλώσσα, πράξη και ιδίωμα, έκφραση και εικόνα σε μια εποχή έντονων, δραματικών και ραγδαίων ανακατατάξεων και μεταβολών. Οι καλλιτέχνες αφηγούνται ιστορίες προσωπικών και συλλογικών βιωμάτων, που θέτουν κοσμοθεωρητικές και φιλοσοφικές έννοιες ή ακόμα μία ιστορία που άπτεται σύγχρονων πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών προβληματισμών όπως η αλλοτρίωση, η βία, η τεχνολογία της πληροφορίας, οι σχέσεις παρόντος και παρελθόντος, οι νέες επικοινωνιακές συνθήκες του καλλιτεχνικού έργου, οι δομές και οι συμπεριφορές στο αστικό περιβάλλον, η οικονομική κρίση, η παγκοσμιοποίηση, αλλά και οι ομοιότητες και οι διαφορές, οι συγκλίσεις, οι ενοποιητικές γραμμές και οι αποκλίσεις, το «παλαιό» και το «νέο»μέσα στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο της Μεσογείου.
Η έκθεση φέρνει σε διάλογο δύο πολιτισμικά παράγωγαδιαφορετικών εποχών του ίδιου τόπου. Ένα αρχαίο κείμενο -το αρχαιότερο σωζόμενο ελληνικό «βιβλίο» της Ευρώπης, ο πάπυρος του Δερβενιού, συνομιλεί με τρία σύγχρονα καλλιτεχνικά έργα του καλλιτέχνη Δημήτρη Ξόνογλου: «Ο Σταυρός», «Ο Λόγος» και το «Θαύμα της Μεσογείου». Η έκθεση, που παρουσιάζεται σε δύο αίθουσες του ΑΜΘ, απαρτίζεται από δύο ενότητες. Στην πρώτη τα έργα «Ο Σταυρός» και «Ο Λόγος» συνομιλούν με τον αρχαίο πάπυρο θέτοντας το ζήτημα της σχέσης της πολιτικής και θεσμικής εξουσίας με τη γνώση και τα πολιτισμικά και υλικά αγαθά. Στη δεύτερη το έργο το «Θαύμα της Μεσογείου» διερευνά το θέμα της ατομικής ευθύνης απέναντι στη γνώση και τις επιλογές με τις όποιες ο καθένας χτίζει, από την πληθώρα των πολιτισμικών πληροφοριών, το προσωπικό του πολιτισμικό παλίμψηστο. Η έκθεση θέτει εκ νέου το διαχρονικό ερώτημα που αφορά στην απόκτηση και τη διαχείριση της γνώσης. Στη γνώση ως συλλογή μονάδων πολιτισμικής πληροφορίας από διαφορετικές πηγές προέλευσης, ως ένα δυναμικό πολυσυλλεκτικό κατασκεύασμα που ταξιδεύει με φορείς τα υλικά και τα οργανικά σώματα στον χώρο και τον χρόνο. Στη γνώση ως ατομική υπόθεση αλλά και ως συλλογική προϋπόθεση για την ύπαρξη, τον προσδιορισμό και τη διατήρησή της. Ένα ερώτημα που προβάλλει επιτακτικά, υπό νέο πρίσμα, σε μια κρίσιμη για την ανθρωπότητα εποχή: «πώς μεταδίδεται», «πώς αφομοιώνεται» η γνώση, «ποιος διαχειρίζεται» τη γνώση και «πώς, τελικά, μετουσιώνεται η γνώση του παρελθόντος σε δημιουργία στο παρόν».
«Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο. Ένας ακρίτας άγιος ταξιδεύει»
Η έκθεση για πρώτη φορά παρουσιάζει την ευρεία διάδοση της τιμής ενός αγίου που παραμένει ζωντανή σε διαφορετικούς λαούς της Μεσογείου. Αντικείμενα από την Ελλάδα και την Κύπρο και πλούσιο εποπτικό υλικό καλύπτουν την περίοδο από τον 6ο αιώνα έως τις μέρες μας. Αρχικά δίνεται το στίγμα της ταυτότητας του αγίου, που μαρτύρησε στην Καισάρεια της Μ. Ασίας στα χρόνια του Αυρηλιανού (270-275 μ.Χ.) και γίνεται αναφορά στην καταγωγή του εικονογραφικού τύπου του αγίου ως έφηβου βοσκού. Το κύριο μέρος της έκθεσης επικεντρώνεται στη διάδοση της τιμής του αγίου Μάμαντος στην Κύπρο, την Κωνσταντινούπολη, την ανατολική Μεσόγειο και την Ελλάδα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη σχέση του αγίου με τον πολιούχο της Θεσσαλονίκης άγιο Δημήτριο, τονίζοντας την ιδιότητα του μυροβλήτη και ιαματικού αγίου. Η έκθεση κλείνει παρουσιάζοντας την εξάπλωση της τιμής στη μεσαιωνική Δύση. Μέσα από ναούς, τοιχογραφίες, εικόνες, αντικείμενα μικροτεχνίας, θρησκευτικές πανηγύρεις, τοπωνύμια προβάλλεται μία ενιαία λατρευτική παράδοση που επιβιώνει σε περιοχές της Μεσογείου. Τα εκθέματα και το εποπτικό υλικό προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, δημόσια μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, εφορείες αρχαιοτήτων της Ελλάδας, μουσεία και ναούς της Κύπρου.
«Η μεσογειακή εμπειρία: Μεσόγειος ως χωροταξικό παράδειγμα διακίνησης ιδεών και λόγου»
Η έκθεση του ΜΜΣΤ περιλαμβάνει περισσότερα από 120 εμβληματικά έργα σύγχρονηςτέχνης ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που διαπραγματεύονται την πολυσήμαντη έννοια του δημοσίου-ελεύθερου χώρου. Έχοντας ως αφετηρία τη Μεσόγειο, ως χωροταξικό μοντέλο και ως δομή όπου το παραδοσιακό κέντρο δίνει τη θέση του στον «απέναντι χώρο» σαν πρότυπο επικοινωνίας και ανταλλαγής, η έκθεση διερευνά τη διαμόρφωση νέων γνωστικών και αισθητικών κατηγοριών στη σύγχρονη τέχνη, παρουσιάζοντας συστηματικά και για πρώτη φορά μια τοπολογία της "μεσογειακής εμπειρίας" από το Νέο Ρεαλισμό και την Arte Povera μέχρι σήμερα. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η τέχνη της δημόσιας σφαίρας έπαψε να ταυτίζεται αποκλειστικά με την «αγαλματοποιία» και τη μνημειακή γλυπτική και έφερε στο προσκήνιο το ιδιότυπο αίτημα των εικαστικών για ένωση της τέχνης με τη ζωή. Στο πλαίσιο αυτό εμφανίστηκαν νέες μορφές τέχνης όπως τα Περιβάλλοντα, οι Εγκαταστάσεις και οι Δράσεις που εγκαινίασαν μια συνειδητή προσπάθεια ενσωμάτωσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας στον πραγματικό χώρο και επεδίωξαν την ενεργή πλέον συμμετοχή του θεατή στο εικαστικό αποτέλεσμα. Η δημόσια τέχνη στην περιοχή της Μεσογείου, ήταν ιστορικά συνδεδεμένη με τον αστικό ιστό. Με την πάροδο του χρόνου ωστόσο τα νέα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά συμφραζόμενα καθώς και η ραγδαία εξάπλωση της τεχνολογίας διαμόρφωσαν ένα διαφορετικό καλλιτεχνικό συγκείμενο. Σήμερα «δημόσιος χώρος», μπορεί να θεωρηθεί η νοητική διάσταση ενός μνημείου όπως ο Λευκός Πύργος, ενός ιδιωτικού χώρου όπως η οικία του Καβάφη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ή ακόμη και οι δυνητικοί χώροι των ΜΜΕ ή του διαδικτύου καθώς και αρχείων, τόπος μνήμης, αντικειμένων που μαρτυρούν την ύπαρξη του άλλου δίπλα μας ή απέναντί μας.
Η έκθεση «Βάσω Κατράκη: Σε Λευκό και Μαύρο» στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών αποτελεί ένα σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός για την πόλη της Θεσσαλονίκης. Η Βάσω Κατράκη υπήρξε η σημαντικότερη ελληνίδα χαράκτρια και με το έργο της εικονογράφησε την αγωνία και την πορεία του ελληνικού λαού στη δύσκολη μεταπολεμική περίοδο. Με το κοινωνικά και πολιτικά φορτισμένο έργο της μετέδωσε το πανανθρώπινο μήνυμα του ουμανισμού αναμορφώνοντας ουσιαστικά την τέχνη της χαρακτικής με την οποία ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά. Βραβευμένη στο εξωτερικό με σημαντικές διακρίσεις, ανάμεσά τους σίγουρα ξεχωρίζει η βράβευσή της στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1966 με Επίτροπο τον Τώνη Σπητέρη, αποτέλεσε άξονα αναφοράς για τους Έλληνες χαράκτες. Η παρουσίαση σημαντικών σταθμών της πορείας της μέσα από έργα που κυριαρχεί η τόσο χαρακτηριστική αφαιρετική γραμμή, πλαισιωμένα με μήτρες, με τα περίφημα βότσαλα από τη Γυάρο και με υλικό από το Αρχείο του Τώνη Σπητέρη, δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν την εμβληματική καλλιτεχνική πορεία μιας χαράκτριας που κατάφερε με μοναδικό τρόπο να συνδέσει το ατομικό με το συλλογικό. Η έκθεση έχει ως άξονα αναφορά τόσο το πολιτικά φορτισμένο έργο της Κατράκη όσο και την ανάδειξη από μέρους της του ζητήματος της ανάδειξης του υλικού και της λαϊκής τέχνης. Δεύτερος άξονας είναι η αποτύπωση από την καλλιτέχνιδα όψεων της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου, όχι μόνο ως ειδυλλιακού τοπίου, αλλά και ως ενός οικοσύστημα που κινδυνεύει. Συνδέεται με αυτόν τον τρόπο με τις σύγχρονες περιβαλλοντικές ανησυχίες για τη χρήση των υδάτων της Μεσογείου που απασχολεί και τους μεταγενέστερους καλλιτέχνες.
Χώρος: Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ (Αγίου Δημητρίου 159Α, Τ: 2310 991610, 2310 991613). Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 09:00-14:00, Τετάρτη ανοιχτά και το απόγευμα 17:00-21:00, Σάββατο και Κυριακή 10:00-18:00
Διάρκεια: Σεπτέμβριος- Δεκέμβριος 2013
Γενική Ευθύνη: Καθ. Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά
Επιμέλεια: Παναγιώτης Μπίκας Δρ. Ιστορίας της Τέχνης
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Μαριέττα Πανίδου, Master of Fine Arts (MFA), Graphic Design, College of Creative Arts, School of Art and Design, West Virginia University, Η.Π.Α.
Υποστήριξη έκθεσης: Χριστίνα Τσαγκάλια
Echi Oltremare: Μεσογειακές Αντηχήσεις-Fabio Bianco VS Christos Kountouras
Πατώντας στο κεντρικό θέμα της Μπιενάλε, η έκθεση «Echi Oltremare / Μεσογειακές Αντηχήσεις - Fabio Bianco v/s Christos Kountouras», παρά το v/s του τίτλου του, επιχειρεί μια σύζευξη μεταξύ ανατολικής και δυτικής όχθης της Μεσογείου, μέσα από τη δουλειά δύο καλλιτεχνών. Η Θεσσαλονίκη και η Βενετία, δύο ιστορικές πόλεις και σπουδαία λιμάνια της Μεσογείου, όπου η ιστορία έχει αφήσει εντυπωσιακά τα ίχνη της στο δομημένο περιβάλλον, αποτελούν τα σημεία αναφοράς των Fabio Bianco και Χρήστου Κούντουρα, πολίτες αυτών των πόλεων. Η θεματική και η τεχνοτροπία τους συνομιλούν και αλληλοσυμπληρώνονται, δημιουργώντας έναν πολιτιστικό και διαχρονικό διάλογο. Μέσα στους σαγηνευτικούς εσωτερικούς χώρους του Fabio Bianco τα λαμπερά χρώματα ζωντανεύουν πάνω στον καμβά και το φως διαθλάται στις περίτεχνες μπαρόκ λεπτομέρειες. Η δημιουργική ματιά του καλλιτέχνη αντλεί από το τεράστιο ρεπερτόριο των αρχιτεκτονικών στοιχείων για να συνθέσει, με ειρωνεία και δεξιοτεχνία, μια μαγική ατμόσφαιρα μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, μεταξύ αναπαράστασης και αφαίρεσης. Αντίστοιχα, στα έργα του Χρήστου Κούντουρα αποτυπώνεται, κυρίως, η ιδέα του κτιρίου. Το ιστορικό μνημείο αντιμετωπίζεται σαν μια ανακύκλωση υλικών και ιδεολογίας πάνω στον ανθεκτικό ιστό της πόλης. Μια βενετσιάνικη πύλη θα μπορούσε να είναι μέρος του τείχους της Λευκωσίας ή των Χανίων. Σίγουρα, όμως, αποδίδεται η ιδέα του τείχους. Η συνολική εντύπωση είναι πως ελάχιστα ενδιαφέρει η συγκεκριμένη αναφορά σε κάποιο οικοδόμημα, ο καλλιτέχνης αρκείται σε αποσπασματικές όψεις, σε μερικές απεικονίσεις των θεμάτων που τον απασχολούν και τον εμπνέουν.
Μετά την επιτυχημένη διεξαγωγή του πρώτου και δεύτερου Φεστιβάλ(το 2009 και το 2011 αντίστοιχα), τη θετική ανταπόκριση από το κοινό και δεδομένου στο πόσο συνέβαλε στη διάδοση της performance ως καλλιτεχνική έκφραση και πρακτική, επιδιώκουμε το 3ο Φεστιβάλ να αποτελέσει ένα σημαντικό εγχείρημα που θα διερευνήσει την έννοια και την εξέλιξη της performance, θα προκαλέσει την ευαισθητοποίηση του κοινού και θα αφήσει ένα έντονο στίγμα στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. Το φετινό Φεστιβάλ θα περιλαμβάνει ζωντανές δράσεις που θα υπογραμμίζουν τα ετερόκλητα στοιχεία που απαρτίζουν την τέχνη της περφόρμανς, master classes από καλλιτέχνες που θα συμμετέχουν στο Φεστιβάλ και ένα workshop που θα πραγματοποιηθεί μια εβδομάδα πριν την έναρξη του Φεστιβάλ και θα έχει ως στόχο τη διεύρυνση της σχέσης της περφόρμανς με τη φωτογραφία, και την απόδοσή της από το φωτογραφικό φακό. Επιπλέον το Φεστιβάλ θα περιλαμβάνει ημερίδα, συναυλίες πειραματικής ηλεκτρονικής μουσικής προβολές βίντεο περφόρμανς και αφιερώματα σε δύο καλλιτεχνικές μορφές που μέσα στην πολύχρονη εικαστική τους πορεία διακρίθηκαν στο χώρο της performance.
Καλλιτέχνες: Live performances: Maria Jose Arjona (Κολομβία), Ron Athey (ΗΠΑ/Μεγάλη Βρετανία), Aymeric Hainaux (Γαλλία), Clarice Lima (Βραζιλία, Mara Maglione (Ιταλία), Mohamed El Mahdaoui (Μαρόκο), Monali Meher (Ινδία), Αλέκος Πλωμαρίτης (Ελλάδα), Tamar Raban (Ισραήλ), Μαρία Σιδέρη (Ελλάδα)
Workshop: Manuel Vason
Αφιερώματα: Valie Export (προβολές/screenings), Δημήτρης Αληθινός (διάλεξη, αναβίωση ενός Συμβάντος, προβολές), Sarah Trouche (Γαλλία), Andres Galeano (Ισπανία), Μαίρη Ζυγούρη (Ελλάδα)
Διάρκεια: 15-19 Οκτωβρίου 2013
Επιμέλεια και συντονισμός: Ειρήνη Παπακωνσταντίνου, Ιστορικός Τέχνης ΚΜΣΤ
18°
