Πώς ήταν η Θεσσαλονίκη στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Η Θεσσαλονίκη στη δίνη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, όπως την απαθανάτισαν Γάλλοι αλλά και ξένοι στρατιώτες που στάθμευαν στην πόλη. Με τίτλο «Η Στρατιά της Ανατολής ζωγραφίζει τη Θεσσαλονίκη», το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών κατάφερε να συντονίσει δεκάδες μουσεία και ιδρύματα παρουσιάζοντας το «πορτρέτο» μιας πόλης όπου ακόμα και τότε, διασχίζοντας το σύγχρονο πρόσωπό της, ο περιηγητής και οι ντόπιοι μπορούσαν να δουν και να επικοινωνήσουν με το παρελθόν, όπως και με τις ζωντανές κοινότητες του πολυεθνικού πολιτισμού της. Θεσσαλονίκη, κοσμόπολη.

Ζωγραφικά έργα, καρτ ποστάλ, φωτογραφίες, απομεινάρια μνήμης πλέον ενός τόπου όπου αρχαιολογία, εθνογραφία, ανασκαφές, μνημεία, μονές, τοπία πόλης αλλά και περιχώρων, μαγεύουν κυριολεκτικά τον στρατηγό Σαράιγ. Ας τον πούμε και συντονιστή αυτού του ειρηνευτικού εκστρατευτικού καλλιτεχνικού σώματος, που μαζί με τους μάχιμους των πεδίων του πολέμου έφερε στην πόλη και μια εκστρατευτική μπριγκάδα πολιτισμού. Οι Γάλλοι «στρατιώτες» αυτού του πολιτιστικού αγήματος ήταν επαγγελματίες ζωγράφοι ή ερασιτέχνες που ανέδειξαν μια Θεσσαλονίκη πολύχρωμη, φαντασμαγορικά διαφορετική και με πολλά παράπλευρα θέματα πέραν του πολέμου. Αυτή η περίοδος, που τόσο στη Γαλλία όσο και στην Ελλάδα δεν φωτίστηκε επαρκώς, μιας και δεν διδάσκεται στα επίσημα ιστορικά εγχειρίδια, όπου τα βιβλία μιλούν εμφατικά, πλην γενικά, μόνο για το Δυτικό Μέτωπο, ενώ στη χώρα μας τρέχουν κοσμογονικά γεγονότα, τώρα επανεξετάζεται. Περισσότερα από 400 έργα και σχέδια σε ακουαρέλες ή λάδια αναπαριστούν την αληθινή Θεσσαλονίκη. Οριεντάλ ενδυμασίες και στολές, βουβάλια στους δρόμους, δίπλα στα αυτοκίνητα, μια πόλη με δεκάδες πρόσωπα. Το παλιό των περασμένων αιώνων και το νέο του φουτουρισμού ως προς την ηλεκτροκίνηση των μέσων μαζικής μεταφοράς ή της φωτοδότησης της Εγνατίας.

Υπάρχουν ακόμα εκθέματα από καρικατουρίστες ή σκιτσογράφους, όπως και χειρόγραφα, ατόφια γράμματα στρατιωτών, όπως τα έστελναν συνοδευτικά στην πίσω πλευρά των «Poilus», όπως λέγονταν οι αναμνηστικές καρτ ποστάλ της εποχής. Αλλά και έργα γνωστών καλλιτεχνών, όπως οι Paul Jouve, Charles Martel, Amable Benois, Miklos Rameuax και Emil Gerlach.

Έως και τις 10 Φεβρουαρίου, αυτή η έκθεση αναμένεται να εγείρει συζητήσεις. Όχι απαραίτητα μόνο νοσταλγίας, παρά την αδιαμφισβήτητη ντοκουμενταρίστικη αξία της, που διασώζει το παρελθόν. Μα και για το πώς ακόμα και μέσα στην τραγικότητα και σκληράδα του οποιουδήποτε πολέμου, η ομορφιά πάντα θα βρίσκει ρωγμές για να σώσει τον κόσμο. Ή έστω να περισώσει ό,τι απέμεινε πάνω από τα συντρίμμια των ερειπιώνων που αφήνει η μάχη. Αλλά και η ειρήνη, μιας και ακόμα ο φιλήσυχος χρόνος που κυλά εντός της όλα τα σαρώνει, τα ξεθωριάζει και τα εξαφανίζει. Και ένα παράσημο. Όχι από εμάς, που τα σέβη μας ας θεωρούνται δεδομένα, αλλά από τον πρέσβη της Γαλλίας στην Ελλάδα, Christophe Chantepy. Που θα απονείμει τον διάσημο τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής στη γενική γραμματέα του διοικητικού συμβουλίου του Τελλόγλειου Ιδρύματος, καθηγήτριας στο ΑΠΘ, Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά. Ψυχή χρόνια τώρα του μουσείου αλλά και εξαίρετη πανεπιστημιακή δασκάλα, κόσμημα για την πόλη. 

«Η Στρατιά της Ανατολής ζωγραφίζει τη Θεσσαλονίκη»
Εγκαίνια: Σάββατο 27 Οκτωβρίου, 19.00
Τελλόγλειο Ίδρυμα
Αγίου Δημητρίου 159A, Θεσσαλονίκη, τηλ: 2310 999024