«Ιστορώντας την υπέρβαση» είναι ο τίτλος της έκθεσης με έργα από την παράδοση του Βυζαντίου ως τη νεώτερη τέχνη. Τα υπογράφουν μερικοί από τους σπουδαιότερους Έλληνες ζωγράφους, όπως ο Τσαρούχης, ο Εγγονόπουλος, ο Παρθένης και πολλοί άλλοι. Η βυζαντινή τέχνη έχει επηρεάσει τη νεότερη και σύγχρονη εικονογραφική ιστοριογραφία. Στοιχεία όπως οι έντονες χρωματικές κλίμακες, τα γεωμετρικά μοτίβα, οι στερεομετρικοί όγκοι και άλλα, είναι χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε μοντέρνα καλλιτεχνικά κινήματα όπως ο κυβισμός, ο υπερρεαλισμός και ο εξπρεσιονισμός συνδέοντας την τέχνη μέσα στον χρόνο.
12 καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση
Από τον Κυριάκο Κουτσοµάλλη, ∆ιευθυντή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου
Κωνσταντίνος Παρθένης, Ο Ευαγγελισµός
Ο Κωνσταντίνος Παρθένης υπήρξε ο πρώτος από τους νεώτερους που µελέτησε και ενέταξε στη ζωγραφική του στοιχεία της αρχαίας, της βυζαντινής και της µοντέρνας τέχνης. Εγκαινιάζοντας, µε τον τρόπο αυτό, έναν γόνιµο διάλογο ανάµεσα στη δική του παράδοση και τις πολύµορφες και πολύτροπες επιρροές που δέχθηκε κατά τη διαµονή του στο Παρίσι από τα σύγχρονα ευρωπαϊκά πρωτοποριακά κινήµατα. Συµβιβάζοντας την πνευµατικότητα της παράδοσης µε την ελευθερία που του προσέφερε η τέχνη των πρωτοποριών, δηµιούργησε ένα έργο µε τη δική του σφραγίδα, όπου τα θρησκευτικά θέµατα κατέχουν µια σηµαντική θέση. Το έργο του στον Άγιο Αλέξανδρο του Παλαιού Φαλήρου αποτελεί δείγµα της βαθιάς γνώσης του ευρωπαϊκού Μοντερνισµού και σηµατοδοτεί την επιβαλλόµενη από τους νέους καιρούς ανάγκη ανανέωσης της νεοελληνικής εκκλησιαστικής τέχνης.
Ο Φώτης Κόντογλου, από τους αντιπροσωπευτικότερους της γενιάς του, ως αδιαµφισβήτητο πνευµατικό µέγεθος µε τάσεις αναχωρητικές, µε στέρεη πίστη και πιστότητα στην παράδοση, χωρίς να αγνοεί τη δυτική τέχνη, επηρέασε τη ζωγραφική πολλών διαπρεπών ζωγράφων, όπως του Νίκου Εγγονόπουλου, του Γιάννη Τσαρούχη, του Γιάννη Μόραλη, του Γιώργου Χοχλιδάκη, του Γιάννη Καρούσου, αποκαλύπτοντας µε ιδιαίτερο προσωπικό τρόπο την ιερότητα των εικόνων του κόσµου.
Ο Σπύρος Παπαλουκάς, µε βαθιά γνώση των κινηµάτων του Μοντερνισµού σε συζευκτική πορεία µε τα διδάγµατα που αποκόµισε από τη γόνιµη διαµονή του στο Άγιον Όρος, δηµιούργησε ένα αξιόλογο καινοτόµο έργο µε µείξη στοιχείων βυζαντινής και νεοϊµπρεσιονιστικής τέχνης.
Ο Σπύρος Βασιλείου, µε συµβολικές αφηγηµατικές τάσεις και ιδιαίτερα µορφοπλαστικά χαρακτηριστικά, που παραπέµπουν στη µεταβυζαντινή αλλά και τη λαϊκή τέχνη, σε συµπρακτικό συνδυασµό µε νεωτερικά στοιχεία της δυτικής τέχνης, δηµιούργησε µε υπερρεαλιστική, ενίοτε, διάθεση πρωτότυπες θρησκευτικές συνθέσεις. Η αγιογράφηση του Αγίου ∆ιονυσίου του Αρεοπαγίτη στο Κολωνάκι αποτελεί τολµηρό δείγµα νεοβυζαντινής εκκλησιαστικής τέχνης.
Γιάννης Τσαρούχης, Η Βάπτισις του Υιού του Ανθρώπου
Ο Γιάννης Τσαρούχης, από τους αντιπροσωπευτικότερους της Γενιάς του ’30, πιστός στις παραδόσεις του Γένους, µε λόγο αινιγµατικό και θυµόσοφο, κατάφερνε να µεταλλάσσει σε παρόν το παρελθόν, υπεραµυνόµενος της ελληνικότητός του µε πνεύµα κοσµοπολιτισµού. Με νεοβυζαντινά τεχνοτροπικά ιδιώµατα τίµησε µε τον δικό του τρόπο τη µεγάλη βυζαντινή παράδοση, ιδιαίτερα κατά το διάστηµα της µαθητείας του κοντά στον Κόντογλου.
Νίκος Εγγονόπουλος, Ο προφητάναξ ∆αβίδ
Ο Νίκος Εγγονόπουλος, ανάµεσα στο Βυζάντιο, τις επιρροές των δασκάλων του Παρθένη και Κόντογλου, τη µεταφυσική ζωγραφική του Giorgio de Chirico και τη συµβολική γραφή του Υπερρεαλισµού, πέτυχε να αρθρώσει έναν δικό του ευφάνταστο εικαστικό λόγο, πιστεύοντας ότι ιδιοσυγκρασιακά ενυπήρχε έµφυτο το στοιχείο που τον κατηύθυνε σε επιδόσεις συνδυασµού του Υπερρεαλισµού µε το ελληνικό παρελθόν και τη βυζαντινή τέχνη, την οποία θεωρούσε άλλωστε ιδιαίτερα υπερρεαλιστική.
Πολύκλειτος Ρέγκος, Κρίνα στο Σέιχ Σου
Ο Πολύκλειτος Ρέγκος, επαΐων της δυτικής τέχνης και των εµπειριών που απέκτησε κατά τη µακρά διαµονή του στο Παρίσι και τη Νέα Υόρκη, συνέβαλε σε µέγιστο βαθµό στην ανανέωση της εκκλησιαστικής τέχνης, ιδιαίτερα σε ναούς της Βόρειας Ελλάδας.
Κωνσταντίνος Αρτέμης, Το Άγιο Μανδήλιο - Το Ιερό Σουδάριο
Ο Κωνσταντίνος Αρτέµης, µε έντονες επιρροές από τη ζωγραφική των Ναζαρηνών, αγιογράφησε δυτικότροπα πλήθος ναών σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
Ράλλης Κοψίδης, Προσχέδιο για την εικονογράφηση της οροφής του κεντρικού κλίτους του Ι.Ν. του Αποστόλου Παύλου στο Chambésy, Γενεύη
Ο Ράλλης Κοψίδης, ζωγράφος µε ιδιαίτερο εκφραστικό ύφος, συνέβαλε στο ανανεωτικό ρεύµα µε προτάσεις που χαρακτηρίζονται από τον συνδυασµό µιας ρεαλιστικής βιωµατικής καταγραφής και αντιρρεαλιστικής απόδοσης βυζαντινών και λαϊκότροπων στοιχείων.
Ο Στέφανος Αλµαλιώτης, από τον χώρο της κινηµατογραφικής γιγαντοαφίσας αρχικά, από το 1956 και έπειτα στράφηκε στην αγιογράφηση πολλών ναών µε εκτελέσεις µνηµειακών διαστάσεων.
Ο Νίκος Νικολάου, γνώστης και έµπειρος τεχνίτης της τοιχογραφίας, συνέβαλε µε τον δικό του τρόπο στο ανανεωτικό πνεύµα εναρµονίζοντας τις προτάσεις του µε το βυζαντινό ύφος.
Ο ∆ηµήτριος Πελεκάσης έβαλε το δικό του ιδιόµορφο στίγµα στον χώρο της νεώτερης εκκλησιαστικής τέχνης, εικονογραφώντας άλλοτε µε νεοβυζαντινά πρότυπα και άλλοτε µε δυτικότροπα. Ζακυνθινός στην καταγωγή, µεγαλωµένος µέσα στο κλίµα κοσµοπολιτισµού της γενέτειράς του, από πατέρα λόγιο, ζωγράφο και εικονογράφο, είχε τη δυνατότητα να µελετήσει και να δεχθεί τις επιρροές τόσο της Επτανησιακής Σχολής, όσο και της ιταλικής τέχνης, την οποία µελέτησε κατά την τριετή διαµονή του στη Ρώµη και στη Φλωρεντία.
Ως 29/9, Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης
18°
