10 χρόνια Arc for Dance Festival

H Φρόσω Τρούσα, «ψυχή» του φεστιβάλ και καλλιτεχνική διευθύντρια, γιορτάζει την πρώτη δεκαετία της δράσης του.

Εστιάζοντας σε ερωτήματα που αναδεικνύουν τη θέση και σημασία του χορού στην πολύπλοκη συνδιαμόρφωση του «σύγχρονου», το ARC FOR DANCE FESTIVAL επιστρέφει για δέκατη χρονιά στην πόλη και το γιορτάζει. Στη φετινή διοργάνωση πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά εκδηλώσεις και δράσεις σε διάφορους χώρους στην Αθήνα, ενώ διοργανώθηκαν ανοιχτοί διάλογοι με δυναμικές συναντήσεις  κοινού και δημιουργών. Πολύ σημαντική ήταν και η πρωτότυπη συνεργασία με το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπου με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων παρουσιάστηκαν νέα site-specific έργα, ενώ οι νέοι δημιουργοί είχαν για άλλη μια χρονιά την ευκαιρία να παρουσιάσουν το έργο τους και την ιδιαίτερη κινητική τους γλώσσα στην καθιερωμένη ενότητα του φεστιβάλ ARC_prime movers, που δίνει βήμα σε νέους και ανερχόμενους χορογράφους.

Στον πυρήνα της διοργάνωσης βρίσκονται εννέα παραστάσεις νέων έργων σύγχρονου χορού, τα πέντε από τα οποία παρουσιάζονται στην παγκόσμια πρεμιέρα τους στην Αθήνα. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται αυτή την εβδομάδα στο Θέατρο Κιβωτός, όπου από 24-27 Μαΐου παρουσιάζονται οι κεντρικές παραστάσεις γνωστών Ελλήνων και ξένων χορογράφων. Λίγο πριν πέσει η αυλαία της φετινής διοργάνωσης, η καλλιτεχνική διευθύντρια και «ψυχή» του φεστιβάλ μάς μίλησε για τη δεκαετή του παρουσία στην αθηναϊκή σκηνή, όσα άλλαξαν και όσα παρέμειναν στάσιμα σε αυτό το διάστημα, ενώ μοιράστηκε αγωνίες, όνειρα και νέους στόχους για το διεθνές φεστιβάλ σύγχρονου χορού της Αθήνας.

Πώς εξελίσσεται το φεστιβάλ με το πέρασμα των ετών; Παρατηρείτε ότι φέρει αλλαγές όσον αφορά τη θέση του σύγχρονου χορού στην Ελλάδα;
Το φεστιβάλ ξεκίνησε με στόχο να φέρει το κοινό πιο κοντά στη σύγχρονη χορογραφική δημιουργία, να συστήσει νέους ανερχόμενους χορογράφους και με μια πιο φρέσκια ματιά να αναδείξει την πολυπολιτισμική ταυτότητα του σύγχρονου χορού. Χρόνο με τον χρόνο το ενδιαφέρον και η ανταπόκριση του κοινού αυξανόταν, με αποτέλεσμα να αναπτύσσει κοινό πέρα και πέρα από τους επαγγελματίες του χώρου. Μέσω της παρουσίασης δύο ή και τριών έργων ξένων και ελλήνων καλλιτεχνών κάθε βραδιά διεξαγωγής και με μεθοδευμένη επιλογή που διαμόρφωνε ανέκαθεν τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό, παρουσίαζε διαφορετικές χορογραφικές προσεγγίσεις και προσέφερε μια πολυχρωμία - πολυμορφία που ενέπνεε το κοινό. Μέσα στα χρόνια αυτή η συνθήκη έδωσε βήμα και χώρο σε νέους χορογράφους, που δεν είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε μεγαλύτερες διοργανώσεις, να παρουσιάσουν έργα τους. Η έκθεσή τους στο κοινό και η ανάγκη για «διάλογο» δημιούργησε ένα γόνιμο έδαφος για να αναπτύξουν και να εξελίξουν το χορογραφικό τους έργο. Το ARC FOR DANCE FESTIVAL ήταν και είναι μια γέφυρα που φέρνει κοντά πολιτισμούς, κουλτούρες, ιδέες και οράματα. Όντως διεθνές από την αρχή, φέρνει σε τους Έλληνες καλλιτέχνες σε επαφή με συναδέλφους από άλλες χώρες, καθώς και να αναπτύσσει συστηματικές επαφές και συνεργασίες με άλλα δίκτυα του εξωτερικού. Παράλληλα με το φεστιβάλ διεξάγονται εκπαιδευτικές δράσεις, όπως σεμινάρια. Η άμεση επαφή με την ίδια την πρακτική του χορού βοήθησε τους χορευτές να διευρύνουν τα εργαλεία και τις μεθόδους που χρησιμοποιούν και να έρθουν σε επαφή με διαφορετικά κινητικά βιώματα. Το σώμα μιλάει με τόσους διαφορετικούς τρόπους, που πράγματι είναι μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης.

Μέσα στα χρόνια αυτή η πρωτοβουλία κινητοποίησε και ταυτόχρονα αναβάθμισε τη δημιουργική διαδικασία στην νέα χορογραφική σκηνή που αναπτύσσονταν. Αρκετοί χορογράφοι, που πλέον έχουν χτίσει μια αναγνωρισμένη διεθνή πορεία έχουν παρουσιάσει τις πρώτες τους δουλειές στο φεστιβάλ. Η κινητικότητα και οι συνεργασίες με άλλους φορείς έχουν αναπτύξει  την προώθηση της ελληνικής δημιουργίας στο εξωτερικό. Η εξωστρέφεια είναι πάντα κύριος στόχος μας καθώς δημιουργεί σχέσεις, ανταλλαγή πληροφοριών και συμβάλλει στην εξελικτική πορεία της ελληνικής ορχηστικής σκηνής τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς. Το  ARC FOR DANCE FESTIVAL μέσα από μια σταθερή πορεία 10 χρόνων εξακολουθεί να είναι ένας χώρος, μια πλατφόρμα, όπου οι θεατές έρχονται σε επαφή με το τι κινεί τον άνθρωπο σήμερα.

Τι αλλάζει φέτος με την αρωγή της Περιφέρειας, σε τι ξεχωρίζει η δέκατη διοργάνωση και ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σας;
Η ένταξη του ARC FOR DANCE FESTIVAL στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΑΤΤΙΚΗ» 2014-2020, το οποίο συγχρηματοδοτείται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, μας δίνει την σπάνια δυνατότητα να προγραμματίσουμε σε βάθος τριετίας, να αναπτύξουμε τόσο το ίδιο το φεστιβάλ αλλά και τις δράσεις γύρω από αυτό, να διερευνήσουμε νέους τρόπους ανάπτυξης κοινού, αλλά και να παρουσιάσουμε έργα που δεν ήταν εφικτό στο παρελθόν να φιλοξενήσουμε. Αυτό το σπουδαίο δώρο ήρθε μέσα από μια δουλειά χρόνων, με πολύ κόπο, προσωπική αφιλοκερδή εργασία αλλά και πολύ αγάπη και μεράκι για την ορχηστική τέχνη. Η φετινή διοργάνωση είναι κατά ένα μεγάλο μέρος της αφιερωμένη στους έλληνες δημιουργούς, αυτούς που αντίστοιχα με αγώνα και αγάπη παρόλες τις δυσκολίες της εποχής συνεχίζουν να παράγουν έργο και να εμπνέουν τόσο με τη δημιουργικότητα όσο και με την εργατικότητά τους. Οι ομάδες από το εξωτερικό είναι πάντα αναπόσπαστο κομμάτι του φεστιβάλ. Η διεθνή παρουσία διευρύνει την επαφή μας με άλλους πολιτισμούς και μας καθιστά «παιδιά του κόσμου» με τον χορό ως κοινή μας γλώσσα.

Η ανάπτυξη των παράλληλων δράσεων είναι κάτι που επίσης ξεχωρίζει στη δέκατη διοργάνωση που ξεκίνησε στις 5 Μαΐου διαρκεί ως τις 27 του ίδιου μήνα, με εκδηλώσεις σε διάφορους χώρους στην Αθήνα. Δυναμικές διαλογικές συναντήσεις ανάμεσα σε δημιουργούς και κοινό καθώς και προβολή ταινιών (ΑRC_dialogues), νέοι ανερχόμενοι χορογράφοι (ARC_prime movers), site-specific έργα σε συνεργασία με το ΕΜΣΤ στα πλαίσια της διεθνούς ημέρας μουσείων (ARC_hitects), street παραστάσεις (ARC_loop & ARC_hood), workshops για επαγγελματίες και ερασιτέχνες (ARC_hothouse), live αναμεταδόσεις μέσα από το θέατρο στο κέντρο του Θησείου (ARC_flow), συνθέτουν τον καμβά γύρω από το κεντρικό φεστιβάλ που διεξάγεται στις 24-27 Μαΐου. Κατά τη διάρκεια του τετραημέρου, στον πυρήνα της διοργάνωσης βρίσκονται εννέα παραστάσεις νέων έργων σύγχρονου χορού, τα πέντε από τα οποία παρουσιάζονται στην παγκόσμια πρεμιέρα τους στην Αθήνα. Πιο συγκεκριμένα, στο Θέατρο ΚΙΒΩΤΟΣ θα παρουσιαστούν έργα των: Μαργαρίτα Τρίκκα, Alexandra Waierstall, Λίντα Καπετανέα & Edivaldo Ernesto, Αναστασία Βαλσαμάκη, Po-Cheng Tsai, Ερμίρα Γκόρο, Jesús Rubio Gamo και Πατρίσια Απέργη (ARC FOR DANCE FESTIVAL).

Οι επόμενοι στόχοι της διοργάνωσης είναι η διεύρυνση της εξωστρέφειας και των συνεργασιών, η συνεχής προσπάθεια για φρέσκες, ιδιαίτερες χορογραφικές προτάσεις μέσω του καλλιτεχνικού προγραμματισμού και η ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη των παράλληλων δράσεων γύρω από τον πυρήνα του φεστιβάλ.

Πώς αποτιμάτε τη συνεργασία με το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης;
Η συνεργασία με το ΕΜΣΤ στα πλαίσια της Διεθνούς ημέρας Μουσείων μας δίνει τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε νέες μεθόδους επαφής με το κοινό και ειδικά σε ένα χώρο τόσο άμεσα συνδεδεμένο με την σύγχρονη τέχνη. Ο χορός είναι κάτι ζωντανό αλλά ταυτόχρονα εφήμερο, σε αντίθεση με έναν χώρο διαχρονικό αλλά ταυτόχρονα ακίνητο.

Δυο κόσμοι που φαινομενικά δεν είναι ταυτόσημοι αλλά συνομιλούν μέσω της ίδιας γλώσσας. Το μουσείο επιτρέπει στους καλλιτέχνες να σκέφτονται πιο πειραματικά τόσο ως προς τον ίδιο το χώρο, τη διάρκεια των έργων, της αλληλεπίδρασης με το κοινό –που ταυτόχρονα γίνεται μέρος της παράστασης– όσο και με τα λεπτά όρια ανάμεσα στα site specific έργα και την performance. Είναι μια συνεργασία που δίνει τη δυνατότητα να διευρύνουμε τη σχέση μας με την παραστατική τέχνη του χορού. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα από καρδιάς να ευχαριστήσω την καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ κ. Κοσκινά αλλά και τη συνεργάτιδα της κ. Μπένου για τη θερμή συνεργασίας μας και τη διάθεσή τους να αναπτύξουμε από κοινού νέες καλλιτεχνικές προτάσεις.

Ποια είναι τα όνειρα και οι αγωνίες σας για το μέλλον του φεστιβάλ;

Να είναι κίνητρο και έμπνευση για τους καλλιτέχνες και το κοινό. Να προσφέρει διαφορετικές διεξόδους αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας μέσω των άπειρων δυνατοτήτων έκφρασης που προσφέρει ο χορός. Η κύρια αγωνία είναι όμως πάντα σταθερή, αυτή της βιωσιμότητας. Για να μπορέσει να στηθεί έστω και μια παράσταση χρειάζεται πέρα από χρόνο και κόπο (αυτό είναι αυτονόητο) ένα μεγάλο μέρος παράλληλων εργασιών με ανθρώπινο δυναμικό για να παρουσιαστεί ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα και αυτό, εκτός από ιδιαίτερα δαπανηρό, είναι και ένας μόνιμος αγώνας για τη διοργανώτρια εταιρεία Dan.c.ce Unitiva.

Θα μπορούσε να ήταν διαφορετική, κατά τη γνώμη σας, η θέση του χορευτή και η παρουσία του χορού σήμερα στην Ελλάδα; Πού βρισκόμαστε και πώς θα μπορούσαν τα πράγματα να προσεγγίσουν ιδανικές συνθήκες και διεθνή πρότυπα;
Ναι, φυσικά. Αλλά όλα είναι θέμα παιδείας και αυτό είναι πολύ μεγάλη κουβέντα... Πιστεύω ακράδαντα ότι η τέχνη μας εξοικειώνει με τα «ανθρώπινα», μας ευαισθητοποιεί και ταυτόχρονα μας βοηθάει να διευρύνουμε τις αντιλήψεις μας τόσο για το άτομο αυτό καθεαυτό, όσο και για την κοινωνία που ζούμε. Θεωρώ ότι κατά μεγάλο ποσοστό η επαφή που έχουμε με τον χορό στην Ελλάδα βρίσκεται σε στάσιμο σημείο. Συνήθως το γνώριμο είναι κυρίως αποδεκτό. Μια νέα πρόταση διαφορετική από τα συνήθη δεδομένα αντιμετωπίζεται συνήθως με σκεπτικισμό από φόβο μη χάσουμε το γνώριμο. Επίσης, υπάρχει η επιθυμία να φτάσουμε κάπου (ίσως ψηλά) και απαιτούμε αναγνώριση χωρίς να έχουμε διανύσει πορεία και εμπειρίες. Ο χορός δεν μπορεί να έχει την ίδια ταχύτητα με αυτή της τεχνολογίας, ας πούμε. Είναι «παλιά σχολή» και έτσι θα συνεχίσει να είναι. Θέλει χρόνο να αφομοιώσει την πληροφορία, χρειάζεται επιμονή και πάνω απ’ όλα υπομονή για να αποδώσει. Όταν συμβαίνει το αποτέλεσμα είναι μαγικό. Όμως παρά των όσων προανέφερα, η Ελλάδα έχει μια ξεχωριστή δυναμική και μέσα από πολύ αντίξοες συνθήκες ξεπηδούν ταλαντούχοι άνθρωποι, χορευτές, δάσκαλοι, χορογράφοι με πάθος και αγάπη πέρα από τον καθρέφτη και τον ναρκισσισμό που μπορεί να δημιουργήσει η μονόπλευρη επαφή με τον χορό, και αυτοί είναι τα φωτεινά παραδείγματα που εμπνέουν όλους μας. Παρότι δεν έχουμε την ίδια υποστήριξη και πολιτική που υπάρχει σε άλλες χώρες η δυναμική μας σε πολλά επίπεδα είναι μεγάλη. Το κομμάτι της έρευνας είναι κάτι που δυστυχώς στη χώρα μας δεν αναγνωρίζεται σαν ανάγκη για δημιουργία και παραγωγικότητα, όπως και ο χρόνος που απαιτείται για τη χορογραφική διαδικασία.

Φυσικά η χώρα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση αρκετά χρόνια τώρα και υπάρχει σειρά προτεραιότητας για να επανέλθουν τα πράγματα, όμως υπάρχουν τρόποι ανάπτυξης, αλλά χρειάζεται τόλμη και θέληση για να μπορέσουν έστω και σε ένα βαθμό να πραγματοποιηθούν. Εδώ όμως επανέρχεται το θέμα του καινούργιου, του νέου τρόπου που για τους άνωθεν λόγους δεν υλοποιείται. Είναι λίγο φαύλος κύκλος. Ιδανικές συνθήκες νομίζω ότι δεν υπάρχουν –και δεν χρειάζεται να υπάρχουν–, τα προβλήματα μας ακονίζουν το μυαλό, μας κινητοποιούν και είναι εκεί για να τα λύνουμε και για να εξελισσόμαστε. Θέληση για ανάπτυξη και υποστήριξη χρειαζόμαστε.

Τι είναι αυτό που σας ώθησε εξαρχής να δημιουργήσετε το φεστιβάλ και πώς θα χαρακτηρίζατε την τελευταία δεκαετία της καθιέρωσης και διαρκής παρουσίας του;
Η αγάπη μου για τις παραστάσεις χορού, από μικρά έως μεγάλα σχήματα, αλλά μέχρι τότε στην Ελλάδα υπήρχε η δυνατότητα κυρίως μόνο για παρουσίαση μεγάλων ομάδων –που είναι υπέροχο φυσικά–, αλλά όταν ξέρεις ότι υπάρχουν και μικρά διαμάντια εκεί έξω ο ενθουσιασμός είναι ακόμα μεγαλύτερος και η επιθυμία να το μοιραστείς είναι μεγάλη. Έζησα στο Λονδίνο πολλά χρόνια. Εκεί ήρθα σε επαφή με τον χορό, εκεί σπούδασα και γνώρισα ανθρώπους βαθιά «ερωτευμένους» με τον χορό. Στο Place Theatre έχω δει ομάδες με παραστάσεις που ακόμα θυμάμαι, από χορογράφους που ήταν άγνωστοι τότε και τώρα μπορούμε να πούμε ότι είναι παγκοσμίως γνωστοί όπως η Anne Teresa De Keersmaeker, Sasha Waltz, Wim Vandekeybus και πολλούς άλλους. Είχα την τύχη να έχω ανθρώπους γύρω μου που ένιωσα ότι με έφεραν μέσα σε ένα μαγικό κόσμο, με έκαναν να τον αγαπήσω από όλες του τις πτυχές όχι μόνο στην επαφή μου ως χορεύτρια. Μου έδωσαν προσλαμβάνουσες και πτυχές που ανακάλυπτα την σύνδεση με τον χορό συνέχεια στην ζωή μου. Το ARC FOR DANCE FESTIVAL είναι ένα φεστιβάλ αποκλειστικά αφιερωμένο στον σύγχρονο χορό και ειδικά με στο παραστατικό του κομμάτι. Έχει «μεγαλώσει» με πολλές δυσκολίες, αλλά οι εμπειρίες είναι ανεκτίμητες, όπως είναι και οι άνθρωποι που έχουμε συναντήσει και γνωρίσει μέσα από αυτό. Είναι το φεστιβάλ σύγχρονου χορού της Αθήνας!

Info: 24 - 27 Μαΐου, 21.30, Θέατρο ΚΙΒΩΤΟΣ, Πειραιώς 115, Γκάζι, 210 3427426: Ο κεντρικός πυρήνας του φεστιβάλ: 9 παραστάσεις νέων έργων σε 4 ημέρες

ARC_loop
Χορογραφική δράση «Παρασκήνιο» του Αντώνη Τζούμα έξω από το θέατρο
24, 25, 27 Μαΐου, 20.15, έξω από το Θέατρο ΚΙΒΩΤΟΣ
26 Μαΐου (σε ώρα που αναμένεται να προσδιοριστεί) στη Στάση Σύνταγμα του Μετρό

ARC_hood
Street performance Project 1: Alien Express των Žigan Krajnčan και Gašper Kunšek
26 Μαΐου, 20.30, Θησείο: κοντά στον σταθμό ΗΣΑΠ

ARC_flow
Ζωντανή μετάδοση (live streaming) των παραστάσεων από το Θέατρο ΚΙΒΩΤΟΣ
26 & 27 Μαΐου, 21.30, Θησείο: κοντά στον σταθμό ΗΣΑΠ

Είσοδος ελεύθερη