Η ουτοπική πολιτεία του Γιάννη Στεφανάκι

Τα έργα του Γιάννη Στεφανάκι επιχειρούν να συμφιλιώσουν τις πολυκατοικίες με τα δέντρα, τους ανθρώπους με τα ζώα, τη μοναξιά με την επικοινωνία, την μελαγχολία με την ελπίδα, την ουτοπία με την πραγματικότητα. Γεννημένος στην Κρήτη, στη Γρηγοριά Ηρακλείου, ο γνωστός εικαστικός παρουσιάζει τη νέα του δουλειά δε δύο εκθέσεις που σκοπό έχουν να αποτελέσουν εκτενές αφιέρωμα στην δουλειά του. «Στο σύνολό της η τωρινή δουλειά του Γιάννη Στεφανάκι θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια αυτοβιογραφική ιστορία. Η σχέση με τη φύση, η εξέλιξη της ζωής, η σχέση των δύο φύλων, η αμφιβολία για τη διαβίωση στις σύγχρονες πόλεις, η συμβολική σχέση των ζώων με τους ανθρώπους, η μοναξιά του καλλιτέχνη και όχι μόνο, αποτελούν τους βασικούς άξονες της δουλειάς του. Μια παρόμοια θεματική μπορεί να απαντάται και σε προηγούμενα έργα του, μόνο που τώρα βάζει νέα στοιχεία, τεχνικά περισσότερο ρεαλιστικά, που δίνουν στα αιτούμενά του, τα καλλιτεχνικά και τα ανθρώπινα, περισσότερη πειστικότητα» σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης και ιστορικός τέχνης, Μάνος Στεφανίδης.

Ο Γιάννης Στεφανάκης σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική, χαρακτική, αγιογραφία καθώς και τέχνη του βιβλίου και τυπογραφία. Από το 1989 εκδίδει το περιοδικό για το λόγο και τα εικαστικά «Νέο Επίπεδο» και από το 2003 το συλλεκτικό περιοδικό «Τεχνοπαίγνιον», ενώ από το 1996 εκδίδει συλλεκτικά βιβλία. Έχει διοργανώσει σεμινάρια χαρακτικής και έχει συνεργαστεί με εκδοτικούς οίκους και λογοτεχνικά περιοδικά. Μάλιστα έργα του βρίσκονται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς και σε πολλές Δημοτικές Πινακοθήκες, όπως και σε πολλές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Χαράκτης-ζωγράφος, ζωγράφος-ποιητής, εκδότης, δημιουργεί εικόνες και κείμενα σαν να διερωτάται γιατί τα θρανία των παιδικών μας χρόνων παραμένουν έτσι αβάσταχτα λυπημένα, γιατί οι σταυρωμένοι άνθρωποι δεν ανασταίνονται στο τέλος, γιατί οι ενθουσιώδεις ποδηλάτες, όσο κι αν ανεβαίνουν στα σκοινιά του ουρανού, δεν καταφέρνουν ποτέ να φτάσουν τα σύννεφά του. Πάντα τα υψηλά κτήρια θα φράζουν τον ορίζοντα, σαν σταχτιές ελεγείες της μεγαλούπολης, πάντα τα γυμνά κορίτσια θα σεργιανούν φοβισμένα τις νύχτες και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος θα προσφέρει σιωπηλός το κομμένο του κεφάλι στη Σαλώμη. Οι τοίχοι των κλειδωμένων σπιτιών θα είναι πάντα μυστικές οθόνες για να προβάλλονται όνειρα ή εφιάλτες από το μέλλον, εφιάλτες ή όνειρα από το παρελθόν. Για τα όνειρα ή τους εφιάλτες του παρόντος δεν ήρθε ακόμα η ώρα να μιλήσουμε. Ο Στεφανάκις παραμένει τρυφερός και ευαίσθητος επειδή η τρυφερότητα φτιάχνεται από ατσάλι σαν burin του χαράκτη που είναι έτοιμο να ιστορίσει τα θαύματα και τις τραγωδίες του κόσμου», συμπληρώνει ο Μάνος Στεφανίδης.

Ο τίτλος «Παλίμψηστο εννοιών» πλαισιώνει τη «διπλή» ατομική έκθεση του εικαστικού Γιάννη Στεφανάκι, το πρώτο τμήμα της οποίας  εγκαινιάζεται με ζωγραφικά έργα την Τετάρτη 9 Μαΐου στην Γκαλερί Κέννεντυ της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και αντίστοιχα το δεύτερο τμήμα με χαρακτικά έργα την Πέμπτη 24 Μαΐου στην Αίθουσα Τέχνης Τεχνοχώρος. «Η μετακίνηση εντός και εκτός των δύο γκαλερί – πόλων, από τη μια απηχεί την αμφιταλάντευση του καλλιτέχνη ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα και από την άλλη προσκαλεί τον θεατή να αποφασίσει ποια από τις δύο εκδοχές ζωής θα επιλέξει», αναφέρει ο Πρόεδρος του Hellenic American University, Λεωνίδας Φοίβος Κόσκος. «Παράλληλα, η συνεργασία των δύο γκαλερί επιχειρεί να παρακινήσει τον θεατή σε φυσική και νοητή μετακίνηση ανάμεσα σε δύο χώρους τέχνης. Έτσι αναδεικνύεται το πρωτεϊκό στοιχείο του εικαστικού, αλλά και η εσωτερική συνάφεια του έργου του», σημειώνει.

Ιστορικοί και κριτικοί τέχνης μιλούν για το έργο του Γιάννη Στεφανάκι

...εν είδει αυτοτελούς ενότητας

Ο Γιάννης Στεφανάκις, παλιός φίλος και συνεργάτης, χρόνια τώρα παραμένει ασυμβίβαστα νεανικός μεν, νεανικά ανικανοποίητος δε. Παραμένοντας εντέλει το ίδιο αυστηρός και με τον εαυτό του και με τους άλλους. Η πολυεπίπεδη δουλειά του δημιουργού αυτού εκτείνεται από την ξυλογραφία και την μονοτυπία ως την καλλιτεχνική εκτύπωση-έκδοση, την εικονογράφηση της ποίησης, την ζωγραφική, το εικαστικό περιβάλλον, την καλλιτεχνική περφόρμανς, την διοργάνωση εκθέσεων, την ποίηση, το πολιτικό και το πολιτιστικό σχόλιο, την ακτιβιστική παρέμβαση κ.λπ. Ο Γιάννης Στεφανάκις είναι καλλιτέχνης επειδή είναι πολίτης και είναι πολίτης επειδή παραμένει άνθρωπος με ευαισθησίες, ανησυχίες και ερωτηματικά.

Μάνος Στεφανίδης, Επιμελητής της έκθεσης

Μια άλλη διάσταση επιχειρεί να δώσει στην εικαστική δουλειά του ο Γιάννης Στεφανάκις, αν και φέρει πάλι σε πρώτο πλάνο, την αποκαλούμενη «ουτοπική πολιτεία» του, όπως αποσπασματικά την έχουμε ήδη δει στη ζωγραφική του. Σ’ αυτήν την πολιτεία, όπως τουλάχιστον εκείνος την ονειρεύεται, συνυπάρχουν ξανά οι άνθρωποι με τα ζώα, οι απρόσωπες πολυκατοικίες με τα δέντρα, ο ρομαντισμός του φεγγαριού με τα ρεαλιστικά σύγχρονα γκράφιτι. Γυμνοί άνδρες και γυμνές γυναίκες περιφέρονται έκθετοι στα αφιλόξενα τοπία του ζωγράφου, επιδεικνύουν τη μοναξιά τους, λες και θέλουν έμμεσα να μιλήσουν για την έλλειψη επικοινωνίας, τις συνθήκες κρίσης που βιώνουν σε όλα τα επίπεδα της ζωής τους. Όλα συμβαίνουν κάτω από έναν σχεδόν φλεγόμενο ουρανό.

Καλλιτεχνικά η δουλειά του Στεφανάκι μοιάζει με ένα παλίμψηστο εννοιών και τεχνικών. Η υπερρεαλιστική γραφή λειτουργεί ως εικαστικό σχόλιο, η τολμηρή φαντασία δίνει ποιητικές διαστάσεις στο έργο, το μεταφυσικό στοιχείο που αναπτύσσεται όπως και ο συμβολισμός, αποτελούν στην ουσία μια αναφορά στο παράλογο,  που κυριαρχεί τόσο στην καλλιτεχνική όσο και στην πραγματική ζωή. Επιπλέον,  τα έντονα εξπρεσιονιστικά στοιχεία που αναφύονται στη δουλειά του φτάνοντας συχνά έως και την παραμόρφωση, δίνουν συνολικά στο έργο του έναν εκρηκτικό χαρακτήρα και δεν αποτελούν τίποτε άλλο από μια άλλη όψη της πραγματικότητας, που φαίνεται ιδιαίτερα να τον απασχολεί.

Πέγκυ Κουνενάκη, Κριτικός Τέχνης, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας

Η χαρακτική του Γιάννη Στεφανάκη

Η τέχνη του Γιάννη Στεφανάκη ξεδιπλώνεται σταθερά με την πάροδο του χρόνου. Αυτό που χαρακτηρίζει τη μέχρι τώρα πορεία του είναι η εσωτερική συνοχή του έργου του, είτε πρόκειται για έργα ζωγραφικής, είτε για συνθέσεις τυπωμάτων, είτε για χειροτεχνήματα και εγκαταστάσεις. Ο δημιουργός διηγείται ιστορίες, αναζητώντας τα καλλιτεχνικά του "μονοπάτια" στη δεξαμενή της μνήμης του και των εμπειριών του καθώς και στην επαφή του με την καθημερινή ζωή και πραγματικότητα. Σε άμεση συσχέτιση με συναισθηματικές και ψυχολογικές συμπεριφορές, επιδιώκει να μεταγράψει τα κρυμμένα τμήματα, να κάνει ορατά - σε αυλακώσεις και γραμμές, χρώματα και μορφές - τα αποτυπώματα των ιδεών και των σκέψεών του. Αυτό μετατοπίζει το έργο του από το αφηγηματικό επίπεδο σε μια ψυχογραφική διάσταση, τις εικόνες του που αντανακλούν την ιδιαίτερη ευαισθησία, έναν εντελώς προσωπικό και εγγενή τρόπο αντιμετώπισης κάθε κατάστασης δημιουργώντας την εντύπωση ότι προέρχονται από το υποσυνείδητο, μετατρέποντας τα ερεθίσματα σε διαμορφωτικά επεισόδια.

Ο Γιάννης Στεφανάκης μιλάει για το «φορτίο» που φέρουν οι σύγχρονοι άνθρωποι, τις καταπιεσμένες επιθυμίες και επιλογές, τη δύναμη και το φόβο, τη βία και την ομορφιά, τη φυσική έλξη και την απόρριψη, τις μνήμες, τις ψευδαισθήσεις και τις συντριβές, τη μελαγχολία, και την εσωτερικότητα της αλλοτρίωσης, την ελπίδα για απεμπλοκή και υπερβατικότητα. Οι εικόνες του οδηγούν στα κατώφλια μιας άμεσης και ζωντανής αίσθησης, αποκαλύπτοντας σταδιακά το σχέδιό τους, οδηγώντας σε συσχετισμούς με πολύ πιο σύνθετα δεδομένα, προς έναν τόπο αλληγορίας σχετικά με τις αγωνίες ύπαρξης.

Στις πιο πρόσφατες χαρακτικές του συνθέσεις, με την επεξεργασμένη απλότητα της φόρμας τους, επιθυμεί να εντοπίσει τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης με τις έννοιες της ζωής, του έρωτα και του θανάτου να διεκδικούν πρωταγωνιστικό ρόλο, με το οικείο να συμβιώνει με το ανοίκειο και το διφορούμενο. Ένας ολόκληρος κόσμος αναδύεται και μετεωρίζεται, φασματικός και υλικός, στην προέκταση του ονείρου, της φαντασίας και του χρόνου· ένας κόσμος που καλεί τον θεατή να περιηγηθεί μέσα του, να αναδιφήσει στην αποκρυπτογράφηση των καλά φυλαγμένων μυστικών του, να στοιχειοθετήσει τον μύθο του, να αναζητήσει τις συμβολικές αναφορές του, τις νοηματικές αποχρώσεις του.

Γιάννης Μπόλης, Ιστορικός Τέχνης

Δείτε πληροφορίες για την έκθεση στο Guide της Athens Voice