Τα ανθρωπάκια του Γιάννη Γαΐτη

Τα «ανθρωπάκια» του Γιάννη Γαΐτη −χαρακτηριστικά σύμβολα της εικαστικής του γλώσσας από τα τέλη της δεκαετίας του 1960− εμφανίζονται ξανά και μας περιμένουν να τα επισκεφθούμε στην αίθουσα του Κέντρου Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, στο Πάρκο Ελευθερίας, στο πλαίσιο της έκθεσης «Για μικρά και μεγάλα παιδιά, Γιάννης Γαϊτης».  

Ο Γιάννης Γαΐτης (1923 -1984), εκπρόσωπος του μοντερνισμού, υπήρξε σπουδαίος έλληνας ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης, με διεθνή αναγνώριση. Γόνος αστικής οικογένειας, μπήκε στην Σχολή Καλών Τεχνών το 1942 και μαθήτευσε στο εργαστήριο του Κωνσταντίνου Παρθένη με συμφοιτητές τους Τέτση, Μιγάδη, Μολφέση. 

Ανήσυχο και περιπετειώδες πνεύμα, έδειξε από νωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα νέα, εκτός συνόρων, καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής. Τα πρώτα του έργα, επηρεασμένα από τον κυβισμό και τον σουρεαλισμό δεν έτυχαν θετικής ανταπόκρισης από το ελληνικό κοινό, γεγονός που τον απογοήτευσε και τον προέτρεψε να αναζητήσει τρόπους διαφυγής από την Ελλάδα. 

Όταν βρισκόταν στο Παρίσι, όπου έμεινε για 20 περίπου χρόνια, έγραφε στους φίλους του στην Ελλάδα: «Στην Ελλάδα ήμουν είκοσι χρόνια μπροστά, εδώ είμαι είκοσι χρόνια πίσω».

Έγινε ευρέως γνωστός για το «ανθρωπάκι» του, το οποίο αναπαριστά μια ανδρική φιγούρα χωρίς ατομικά χαρακτηριστικά, με ριγέ κοστούμι, γραβάτα και καπελάκι μελόν και αντιπροσωπεύει τον σύγχρονο, ανώνυμο, παθητικό, μοναχικό άνθρωπο των μεγαλουπόλεων, θύμα της μαζικοποίησης, της αλλοτρίωσης και του καταναλωτισμού. 

Με τα «ανθρωπάκια» του ο Γαϊτης καυτηριάζει, με το  δικό του ιδιαίτερο και παιγνιώδες ύφος, καταστάσεις, κριτικάρει εποχές, περνάει μηνύματα και ταυτίζεται με τον καθημερινό άνθρωπο.

Ο ίδιος μιλάει για τη δουλειά του και τα «ανθρωπάκια» του σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις στην εκπομπή Μονόγραμμα της ΕΡΤ2, τον Νοέμβριο του 1984:

«Θέλω πάρα πολύ να εξηγήσω τη δουλειά μου [...] υπάρχουν ειδικοί που μπορούν να κάνουν αυτήν τη δουλειά [...] αλλά εγώ νομίζω έχω πιο πολύ δικαίωμα να μιλήσω για τα Ανθρωπάκια, αυτά τα οποία είναι ξύλινα βέβαια, αλλά αληθινά Ανθρωπάκια. Δηλαδή είναι τα Ανθρωπάκια τού σήμερα, είναι το κατεστημένο και το ίδιο το Ανθρωπάκι αυτό αντιδρά στο κατεστημένο.

Οι άνθρωποι, τα Ανθρωπάκια που λέω, το κατεστημένο, έφτασε σ’ ένα σημείο όπου δεν παίρνει άλλο να πάει πιο μακριά [...] γίνανε ένα νούμερο και τίποτα παραπάνω. Εδώ εγώ κάνω μια μαρτυρία και σας λέω: Φροντίστε να σωθείτε, να σωθούμε. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα άλλο εγώ εκτός απ’ αυτήν τη μαρτυρία [...] Το πρόβλημα με τη ζωγραφική είναι ότι η ζωγραφική συνεχίζεται [...] Σήμερα κάνω το ανθρωπάκι, δεν έχω τη δύναμη να το αλλάξω, γιατί το ανθρωπάκι με αντιπροσωπεύει απόλυτα [...] Ο κόσμος δεν θέλει να βλέπει τον εαυτό του ανθρωπάκι. Προτιμάει δηλαδή ένα βότσαλο, ένα λουλούδι ή κάτι άλλο, αλλά ποτέ ανθρωπάκι! Γιατί του λέει «εγώ δεν είμαι αυτός». Κι όμως είναι!».

Την έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τις 4 Μαρτίου 2018, διοργανώνει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) σε συνεργασία με την Πολιτιστική Εταιρεία Σαρωνικού «Πολύτροπον» και το Μουσείο «Γιάννη Γαϊτη - Γαβριέλας Σίμωση». Την επιμελούνται ο Ντένης Ζαχαρόπουλος και η Λορέττα Γαΐτη με τη σημαντική συμβολή του Μιχάλη Γαβρίλου, στενού συνεργάτη του Γιάννη Γαΐτη.

Δείτε πληροφορίες για την έκθεση στο Guide της Athens Voice