Τρεις Έλληνες εικαστικοί στη Χαϊδελβέργη

Στην Γκαλερί Μέλνικοφ (Galerie Melnikow), την περιώνυμη και παλαιότερη γκαλερί της Χαϊδελβέργης –πνευματικό κέντρο της Γερμανίας– εκθέτουν έργα τους από τις 28 Απριλίου έως και τις 26 Μαΐου 2013, τρεις Έλληνες καλλιτέχνες. Ο Αλέξης Ταμπουράς, ο Ανδρέας Μουζακίτης και ο Αριστομένης Θεοδωρόπουλος προσκλήθηκαν από τη Magdalena Melnikow, να συμμετέχουν στην έκθεση με τίτλο «3 Καλλιτέχνες από την Αθήνα» («3 Künstler aus Athen»), η οποία διοργανώθηκε για να πλαισιώσει καλλιτεχνικά το ετήσιο Φεστιβάλ «Αγορά Θεατρικών Έργων Χαϊδελβέργης» (Heidelberger Stückemarkt), που πραγματοποιήθηκε από τις 26 Απριλίου έως και τις 5 Μαΐου και στο οποίο η Ελλάδα ήταν φέτος η τιμώμενη χώρα.

Ο Αλέξης την ώρα που μιλάει στα εγκαίνια. Δίπλα του η Magdalena Melinikow.

Όπως και στο φεστιβάλ, έτσι και στην έκθεση το ενδιαφέρον εστιάστηκε στην καλλιτεχνική δημιουργία σε συνθήκες κρίσης και αναταραχής και στο πώς οι τελευταίες αντανακλούν στο καλλιτεχνικό έργο. Ο Ταμπουράς παρουσίασε σειρά σχεδίων και μεταξοτυπιών με θεματολογία από το ελληνικό στοιχείο, είτε μυθ(ολογ)ικό και συμβολ(ιστ)κό είτε τοπιογραφικό και φυσικό. Η Ελλάδα ένα οικουμενικό σύμβολο σε ουράνια αποδήμηση και ταυτόχρονα σε αποδόμηση. Ο Μουζακίτης δέκα έργα προσθετικής γλυπτικής (mechanicart) κατασκευασμένα από επαναχρησιμοποιούμενα υλικά. Η προέλευση των υλικών του, ως πρόταση (ελάττωσε reduce – ξαναχρησιμοποίησε reuse – ανακύκλωσε recycle), αποτέλεσε κριτήριο για τη συμμετοχή στην εν λόγω έκθεση.

Τέλος, τα έργα του Θεοδωρόπουλου, πολλά υποσχόμενου νέου ζωγράφου, δεν έφτασαν μέχρι τη Χαϊδελβέργη. Οι μεγάλων διαστάσεων παραστατικοί πίνακές του, με θεματολογία από την Αθήνα της κρίσης προβάλλονται με τεχνικά μέσα στο χώρο της έκθεσης. Έστω κι έτσι η δουλειά του έλαβε εγκωμιαστικά σχόλια. Να σημειωθεί ότι στην έκθεση φιλοξενήθηκαν και έργα της Γερμανίδας Almut Loch εμπνευσμένα από την Ελλάδα.

Στα εγκαίνια της έκθεσης, στις 28 Απριλίου, η αίθουσα γέμισε ασφυκτικά από εκπροσώπους της ακαδημαϊκής και καλλιτεχνικής κοινότητας, δημοσιογράφους και κριτικούς τέχνης, φιλότεχνους, αλλά και Έλληνες της Χαϊδελβέργης. Μετά τη σύντομη εισήγηση του φιλέλληνα Δρ. Hanno Botsch, για το διαχρονικό μεγαλείο της ελληνικής τέχνης, της μυθολογίας και της γλώσσας, το αγωνιστικό πνεύμα των Eλλήνων και άλλα φιλελληνικά πλην ανώδυνα, σειρά πήρε ο κόντρα τενόρος Markus Koch συνοδευμένος στο πιάνο από την Carola Cribari. Τέλος, το λόγο πήρε ο Αλέξης Ταμπουράς, ο οποίος μίλησε για την καθημερινότητα της ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα με χαρακτηριστικά παραδείγματα, χωρίς εξάρσεις και κορόνες, δίνοντας όμως στους σχετικά ανυποψίαστους Γερμανούς μια ρεαλιστική εικόνα της ελληνικής απελπισίας και ένδειας και των αιτιών της, όπως αποτυπώνεται σήμερα. Καταδείχθηκε όσο ήταν δυνατόν πού οδηγεί η πολιτική της λιτότητας και των μνημονίων, ο στυγνός οικονομισμός και υλισμός.

Η εισήγηση αυτή έκλεισε με την αισιόδοξη παρατήρηση ότι η κρίση, παρά τα δεινά που επιφέρει, γίνεται αφορμή να αυξηθεί η καλλιτεχνική δραστηριότητα, όπως παρατηρείται στην Ελλάδα. Οι Γερμανοί παρακολούθησαν την εισήγηση αυτή με αμείωτη προσοχή και ενδιαφέρον, έκπληξη και κάποιες φορές με αμηχανία. Ωστόσο, στο τέλος χειροκρότησαν θερμά, ενώ στη συνέχεια ζητούσαν κατ’ ιδίαν περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες.

Να τονιστεί εδώ, ότι οι Γερμανοί μένουν διαρκώς ενήμεροι από τα γερμανικά ΜΜΕ για τα δανεικά που χρωστάει η Ελλάδα στη Γερμανία, καθώς και για τους διεφθαρμένους συλλήβδην έλληνες. Η πραγματικότητα ωστόσο για τα συμφέροντα της Γερμανίας, καθώς και η πραγματική εικόνα της κρίσης και της ανθρωπιστικής της διάστασης στην Ελλάδα παραμένει σχεδόν άγνωστη και πέρα από κάθε φαντασία.

Είναι γεγονός ότι η δυσφημιστική εκστρατεία των γερμανικών μέσων εναντίον της Ελλάδας επέφερε τεράστια πλήγματα στις σχέσεις των δύο λαών, αφού φρόντισε βεβαίως να χειραγωγήσει το φόβο και την ανασφάλεια των Γερμανών ψηφοφόρων. Ας σημειωθεί εδώ, ότι στην αίθουσα της έκθεσης υπήρχαν αντίγραφα άρθρου του γερμανοτραφούς καθηγητή Φιλοσοφίας Κ. Π. Ρωμανού, που δημοσιεύεται αυτές τις ημέρες στον γερμανικό Τύπο, με τίτλο «Όλα όσα θέλατε να μάθετε για την ελληνική κρίση…». Στο σημαντικό αυτό άρθρο, ο καθηγητής σχολιάζει, μεταξύ άλλων, την δυσφημιστική εκστρατεία κατά της Ελλάδας: «Όπως διάβασα, δεν έχει υπάρξει παρόμοια δολοφονία χαρακτήρος ενός ολόκληρου λαού, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών της Φρανκφούρτης, από τον καιρό του κατατρεγμού των Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς. Μία συλλογική ευθύνη, η οποία κατά τις δίκες της Νυρεμβέργης απεφεύχθη να αποδοθεί στην ολότητα του γερμανικού λαού αλλά αποδόθηκε μόνο στο ναζιστικό καθεστώς, τώρα καταλογίζεται σε όλους τους Έλληνες».

Έργο του Αριστομένη Θεοδωρόπουλου

Το απόγευμα της ίδιας μέρας, παρουσιάστηκε στο Θέατρο της Χαϊδελβέργης, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, η παράσταση του έργου «Πόλη-Κράτος» της θεατρικής ομάδας Κανιγκούντα. Μεταξύ άλλων, στο έργο γίνεται λόγος για το κατοχικό δάνειο της Γερμανίας από την Ελλάδα και άλλα δύσκολα και οδυνηρά για τους Γερμανούς ζητήματα. Στην κατάμεστη αίθουσα οι θεατές (Γερμανοί και Έλληνες) καταχειροκρότησαν και κάλεσαν στο κλείσιμο έξι φορές τον θίασο επί σκηνής.

Το θεατρικό Φεστιβάλ πλαισιώθηκε από αναλόγια και συζητήσεις πάνω στην ελληνική κρίση και τις επιπτώσεις της στο θέατρο, ενώ η Γκαλερί Μέλνικοφ με την ευκαιρία της έκθεσης, διοργανώνει μέσα στον Μάιο ποιητικές και μουσικές βραδιές με θέματα από την Ελλάδα.

Αυτό που μένει είναι ότι εν μέσω της απόλυτης κυριαρχίας του οικονομισμού, η πρωτοκαθεδρία της διαχειριστικής πολιτικής, των πολιτικών και των πληρωμένων γραφιάδων τους, επιφέρουν τεράστια πλήγματα στην κατανόηση και την αλληλεγγύη των λαών μέσα στην Ευρώπη.

Εργο της Almut Loch

Επιπλέον, το συμβολικό κεφάλαιο της Ελλάδας ηττάται κατά κράτος στη Δύση από μια υλιστική κοσμοθεώρηση. Ωστόσο, όλα εξαρτώνται από την επανατοποθέτηση του ανθρώπου στο κέντρο των πραγμάτων. Η τέχνη ως δίαυλος επικοινωνίας έχει πολλά να προσφέρει. Αυτό αποδείχθηκε πέραν αμφιβολίας μέσα στην ίδια τη Γερμανία τόσο με το Φεστιβάλ Θεατρικού Κειμένου όσο και με την έκθεση των Ελλήνων εικαστικών. Τέλος, όσον αφορά στην Ελλάδα, έχει πολύ μεγάλη σημασία η ανάκτηση της χαμένης αυτοεκτίμησης και η εξωστρέφεια σε κάθε δράση. Φτάνει η μοιρολατρία, φτάνει η προγονολατρεία. Ο δημιουργικός νους να καταλάβει το χώρο του κενού που προέκυψε από την υλική ένδεια και την Realpolitik με κάθε τρόπο.

«Aromatherapy»

«Decent Couple»

Με αφορμή την έκθεση «3 Καλλιτέχνες από την Αθήνα» στην Γκαλερί Μέλνικοφ στη Χαϊδελβέργη, οι καλλιτέχνες σχολιάζουν για την Τέχνη και την Κρίση.

Αλέξης Ταμπουράς

Η οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα, πιστεύω πως αποτελεί συνέπεια μιας γενικότερης κρίσης πνευματικών αξιών, όπου αντιπαρατίθενται ποσοτικά υλικά μεγέθη με αισθητικά αξιολογικά προτάγματα. Χαρακτηριστικό της ύφεσης είναι πως όσο τα υλικά αγαθά περιορίζονται λόγω των δραματικών περικοπών, παρατηρείται αξιοσημείωτη αύξηση της καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Με την υποχώρηση της υπερκατανάλωσης και των αυτοκαταστροφικών της επιδράσεων πάνω στο κοινωνικό σύνολο, ευνοείται μια αναζωογόνηση στις τέχνες. Μέσα από αυτήν ο δημιουργικός καλλιτέχνης αφυπνίζεται από τον λήθαργο των αγοραίων συμβιβασμών και καλείται επιτακτικά να αναλάβει δράση. Παρουσιάζεται έτοιμος να απαντήσει σε θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα. Το έργο του αποπνέει, έμμεσα ή άμεσα, την ζωοφόρο και γονιμοποιό αισιοδοξία της πίστης στον άνθρωπο.

Μόνον η τέχνη μαζί με τη φιλοσοφία μπορεί να απεικονίσει και να συγκεκριμενοποιήσει την ιδιαιτερότητα του ιδεατού προς ικανοποίηση των πόθων και του μόχθου της ανθρωπότητας.

Έργο του Α. Ταμπουρά «Κορινθιακός στο βάθος» 

Έργο του Α. Ταμπουρά «Ολυμπία»

Ανδρέας Μουζακίτης

Η κρίση που βιώνουμε αποτελεί έκπληξη μόνο για όσους επιθυμούν να αυταπατώνται. Είναι το αποτέλεσμα μιας γενικευμένης πλέον ανθρώπινης νοοτροπίας. Έχει προαναγγελθεί από επιστήμονες, διανοούμενους, και καλλιτέχνες - που δε χρησιμοποιούν τις ικανότητες και τα ταλέντα τους αποκλειστικά για την κοινωνική τους επιτυχία. Δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις πως αυτή η κατάσταση μπορεί εύκολα να αντιστραφεί. Ειρωνεία! Όλα αυτά φαίνεται πως θα συμβούν στην εποχή της μεγαλύτερης αφθονίας στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η περίπτωση της Ελλάδας, με όλες τις ιδιαιτερότητές της, δεν είναι παρά ένα ακόμη σύμπτωμα αυτού του παγκόσμιου αδιεξόδου. Σε αυτές τις συνθήκες, ο καλλιτέχνης καλείται αφενός να επιβιώσει, παρά τις οικονομικές δυσχέρειες και το διοικητικό παραλογισμό και, αφετέρου να συνεχίσει να παράγει έργα και ιδέες.

Αυτές οι συνθήκες όμως είναι που κάνουν τις δημιουργικές προσπάθειες άκρως απαραίτητες, γιατί οι αναγκαίες προτάσεις στη δεδομένη ιστορική συγκυρία δεν νομίζω πως θα προέλθουν από τις στρατηγικές τακτικές της πατροπαράδοτης συνταγής: «Νίκη – Ήττα», αλλά από καινοτόμα παραδείγματα της διαδικασίας: «Δημιουργώ – Μοιράζομαι», που αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, βασική προϋπόθεση της υγιούς τέχνης.

Αριστομένης Θεοδωρόπουλος

Δυστυχώς, στην ελληνική κοινωνία η τέχνη και ο πολιτισμός είναι πράγματα τα οποία μας μαθαίνουν πως ανήκουν σε κάποια περασμένα μεγαλεία. Είμαστε υπερήφανοι για τα κατορθώματα του παρελθόντος, αλλά δεν υπάρχει ούτε η παιδεία ούτε το έδαφος για τους δημιουργούς και, γιατί όχι, τους «Μεγάλους» του σήμερα ή του αύριο. Ο ζωγράφος σήμερα θεωρείται ότι έχει την πολυτέλεια να «παίξει» με τις μπογιές του, η τέχνη έχει πάψει πλέον να συνομιλεί με τον «κοινό» άνθρωπο και έχει γίνει μέσο εμπορεύσιμο ή μια συνομιλία μεταξύ των καλλιτεχνών τόσο πολύπλοκη, που πλέον αποστασιοποιείται από τα τρέχοντα ζητήματα: το σήμερα, το χτες, τα λάθη που έγιναν και αυτά που μπορεί να γίνουν. Η «Κρίση» αυτή έχει πλέον ξεπεράσει την οικονομική της διάσταση. Το βλέπει κανείς στα πρόσωπα των ανθρώπων. Ακόμα και αν με κάποιο μαγικό τρόπο έβρεχε ξαφνικά χρήματα δεν θα ξεπερνιόταν τούτη η κατάσταση. Μόνο μέσω της πνευματικής αφύπνισης και της καλλιέργειας.

*Κεντρική φωτό: Έργο του A.Μουζακίτη «Email»

INFO: «3 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ» (“3 Künstler aus Athen”)

Ανδρέας Μουζακίτης (προσθετική γλυπτική - mechanicart)

Αλέξης Ταμπουράς (σχέδια)

Αριστομένης Θεοδωρόπουλος (ζωγραφική)

Οργάνωση έκθεσης: Ευγενία Μίγδου

Galerie Melnikow

Theaterstr. 11, Heidelberg