Jack Burton: Long Journey, Fever-Dream

Αστικά τοπία σε φόντο νυχτερινό, βιομηχανικές ζώνες με αχαρτογράφητες μοναχικές και άδειες πολεοδομίες, μητροπολιτικά κτίρια από γυαλί, νέον επιγραφές, στριτ αρτ, ποπ κουλτούρα, βομβαρδισμός από εικόνες και μηνύματα: η ζωή στο κέντρο ή τις suburbia. Και μετά, όπως τραγουδούν και οι It's a Material,... «Ας οδηγήσουμε μακριά από το σπίτι, ογδόντα χιλιόμετρα μα κι ακόμα πιο μακριά». Λιβάδια, ζώα, φύλλα του φθινόπωρου που τα σηκώνει ο αέρας, ημερολόγια ταξιδιών σε εξοχές-βάλσαμο για το μάτι. Από το Λονδίνο έως την Αθήνα, η ζωή μοιάζει απαράλλακτα ίδια, καθώς η αρχιτεκτονική των τοπίων και των λεωφόρων κινείται σε σχεδιαστικές γραμμές αρμολογημένων πύργων, φτιαγμένων από μπετόν, σίδερο και γυαλί. Και τα μέσα που διακτινίζουν τους μπουχτισμένους από τον «πολιτισμό» της πόλης στην ύπαιθρο, στην ουσία μοιάζουν μεν να τους αποσυνδέουν από την αστική νεύρωση για όσο χρόνο κρατά η εκδρομή, όμως δεν αρκούν για μια πιο ουσιαστική σύνδεση με τη φύση. Γιατί όλα συμβαίνουν αποσπασματικά, γρήγορα, όλα μπαίνουν το ένα μέσα στο άλλο χωρίς ειρμό. Ε, αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τη γοητευτική φωτογραφοκολαζωγραφική του Jack Burton: εικόνες, χρώματα, αλουμίνια, ποπ, αφαίρεση, εξπρεσιονισμός, νταντά, προκαλούν στον θεατή μια συνειδητή από πλευράς καλλιτέχνη «διαταραχή»: αδύνατον να τα κατηγοριοποιήσεις μα και πολύ εύκολο να αντιληφθείς πως με αποφασιστικές κινήσεις ο Burton συντάσσει μια τέχνη που εστιάζει στη λεπτομέρεια. Όμως όλες οι «λεπτομέρειες» της έκθεσης «Long Journey, Fever- Dream» συνθέτουν πυρετικά και ονειρικά τη μεγάλη εικόνα. Που συμβαίνει να είναι και ένα από τα σταθερά μότο του Jack: τα πάντα δείχνει να εισβάλουν-εισχωρούν το ένα μέσα στο άλλο, όπως ένα γρήγορο υπερτρένο που ατέρμονα σπιντάρει μπροστά κρασάροντας εικόνες και αλλεπάλληλα σύμπαντα που αλληλοδιαδέχονται σαν όνειρα χωρίς αρχή μέση και τέλος. Non stop. Ο Burton γεννήθηκε στο Μπάρι της Ουαλίας το 1988, αλλά ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Σπούδασε Καλές Τέχνες με μεταπτυχιακό στις πολιτισμικές σπουδές και τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Αυτή είναι η δεύτερη ατομική του έκθεση στην Αθήνα. Του μιλήσαμε. Τον ρωτήσαμε. Είπε!

Your just too good to be true! Έχεις δηλώσει πως το «Can't Take My Eyes Of You» πάει πολύ στην Αθήνα ή τουλάχιστον είναι ο αγαπημένος σου περιγραφικός ήχος-έννοια για την πόλη. Μπορείς να μου περιγράψεις τη συναισθηματική αλλά και σωματική παλέτα που σου προξενεί η πόλη; Και, by the way, δώσε μας άλλα δυο τραγούδια: ένα για τη γενέτειρά σου κι ένα για το Λονδίνο.

Ναι! Συνέβη όταν βρισκόμουν στην Κυψέλη το 2014, υπήρχε ένας πλανόδιος ο οποίος έπαιζε στο σαξόφωνο το «Can’t Take My Eyes Off You» έξω από το παράθυρο και το τραγούδι έγινε το σάουντρακ της ζωής μου σε εκείνο το στούντιο. To διάστημα εκείνο συμμετείχα στο Snehta Residency, που βρισκόταν στις απαρχές του, είχα μόλις φτάσει στην Αθήνα χωρίς να γνωρίζω τι να περιμένω, αλλά την ερωτεύτηκα αμέσως, και παραμένω ερωτευμένος μαζί της. Υπάρχει τόση πολλή ενέργεια! Οπωσδήποτε η γενικότερη κατάσταση είναι δύσκολη στην Ελλάδα, όμως συμβαίνουν πολλά και υπάρχει ακόρεστη όρεξη για τις τέχνες, πράγμα που θαυμάζω σε αυτή την πόλη. Όπως και την αίσθησή της, έχει κάτι το βάναυσο, με τα πυκνοκατοικημένα διαμερίσματα και το αφόρητο κυκλοφοριακό, ταυτόχρονα όμως τη βρίσκω πανέμορφη, με τους λόφους που τη σκεπάζουν και τις νεραντζιές στα δρομάκια, έχει τον τρόπο της να σε αποπλανεί. Και είναι πολύ διαφορετική από τη γενέτειρά μου, όπου περνούσα τον μισό χρόνο στην εξοχή ή τη θάλασσα και τον υπόλοιπο στην πόλη. Αν έπρεπε να διαλέξω ένα τραγούδι για το Μπάρι, θα ήταν το «Weightless Again» της Cerys Mathews. Ενώ για το Λονδίνο θα επέλεγα το «That’s Us/Wild Combination» του Arthur Russell.

«Η μπαταρία της φωτογραφικής μηχανής μου εξαντλήθηκε. Η μηχανή μου σε βαθύ ύπνο. Μην κοιτάζεις, το τοπίο προσπερνά». Αν έλεγα πως, παρά την πολυμορφικότητα των μέσων που χρησιμοποιείς, στην ουσία είσαι φωτογράφος, με μια όμως πιο πειραματική, mix & match διάθεση, θα το δεχόσουν ή θα με... διόρθωνες!

Οτιδήποτε δημιουργώ ξεκινά από την τάση μου να αντικρίζω τον κόσμο μέσα από μια κάμερα, επομένως η φωτογραφία ίσως είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης, ωστόσο τα έργα αυτής της έκθεσης δε μοιάζουν με φωτογραφία στην παραδοσιακή εκδοχή της. Είναι περισσότερο κολάζ με γενναίες δόσεις ζωγραφικής. Υπάρχει μια κορνιζαρισμένη φωτογραφία στην έκθεση, αλλά παίζει ιδιόρρυθμο ρόλο. Αν η έκθεση αυτή ήταν τραγούδι, η φωτογραφία θα έπαιζε τα τύμπανα. 

«Αυτές είναι οι εικόνες που μας ακολούθησαν, αυτές είναι οι εικόνες που κοίταξαν μέσα μου». Έξοχη η ποιητική σου. Παραλλαγή στο ότι ίσως μερικές φορές, ανεξήγητα και υποσυνείδητα, κάποια έργα μας διαλέγουν για να τα δημιουργήσουμε. Κι όχι το αντίστροφο και σύνηθες: διάλεξα να κάνω αυτό το έργο.

Ναι, πιστεύω πως αυτή είναι μια καλή αναλογία. Καταλαβαίνω ότι τα πράγματα πηγαίνουν καλά στο στούντιο, εάν στο τέλος της δουλειάς έχω καταλήξει με κάτι που δεν περίμενα να προκύψει, κάτι που να εκπλήσσει εμένα τον ίδιο. Στην τελευταία μου έκθεση στο Λονδίνο έγραψα για τον προσωκρατικό φιλόσοφο Εμπεδοκλή, τη θεωρία του για τη γένεση των οργανικών όντων και τη συνένωση μεμονωμένων μελών σε τερατώδεις μορφές. Αυτό που λατρεύω στην πρώιμη αυτή εξελικτική θεωρία είναι ότι, για μια περίοδο, όλων των ειδών τα παλαβά πλάσματα υπήρχαν διότι, γιατί όχι; Υπήρξαν γιατί το θέλησαν, απλά για να το δοκιμάσουν. Αισθάνομαι ότι αυτή είναι η δουλειά μου στο ατελιέ, να διευκολύνω την ανάμειξη στοιχείων που θέλουν να συνυπάρξουν. Όταν φτάνει η στιγμή να παρουσιάσω κάποιο έργο, τότε μόνο αποφασίζω τι θα επιβιώσει και τι θα επιστρέψει στο χυλό των υλικών. 

Σε απασχολεί ο χρόνος; Γιατί βλέπω σε αρκετά από τα έργα σου στην Αθήνα να κεντράρεις σε δείκτες και αριθμούς ρολογιών, που μοιάζει μέσα τους να περικλείουν όλο το υπόλοιπο θέμα. 

Ο χρόνος είναι σίγουρα περίεργο πράγμα. Τα πρόσωπα - ρολόγια ξεκίνησαν να εμφανίζονται, όταν επιχειρούσα να δημιουργήσω εικόνες που είχαν την αίσθηση του τζετ λαγκ. Είχα περάσει έναν μήνα δουλεύοντας στο Πεκίνο και το συναίσθημα της αποκόλλησης από το χρόνο κατά κάποιο τρόπο καθοδηγούσε τις φωτογραφίες που τραβούσα, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν νυχτερινές. Ένιωθα το μυαλό μου να διαστέλλεται και οτιδήποτε κοιτούσα αποκτούσε παραμορφωτική όψη. Επέμενα να σκέφτομαι, πώς δίνεις σε μια εικόνα την έννοια του χρόνου; Και κατέληξα στο ότι ίσως είναι απλούστατο, αρκεί να της δώσεις το σχήμα ρολογιού, και έτσι κατέληξα να απολαμβάνω το μοτίβο ως τρόπο να δοθεί δομή στα κολάζ. Γενικότερα όμως όλη η δουλειά μου σχετίζεται με το χρόνο. Το να φωτογραφίζεις είναι μια απόπειρα να τον αιχμαλωτίσεις, και χωρίς να θέλω να γίνω μελοδραματικός, θα ήθελα να επισημάνω ότι με απασχολεί η έννοια της ίδιας μου της θνησιμότητας και αυτός ο προβληματισμός βρίσκεται στο παρασκήνιο αρκετών έργων μου. 

Πώς είναι το Λονδίνο τώρα; Νιώθεις λόγω Brexit πως το ζητούμενο ήταν μια απόσταση από την Ευρώπη και μια ανάκτηση-επιστροφή στη «βρετανικότητα»; Ξέρεις, μου έδειχνε περίεργη η πόλη τα τελευταία χρόνια, σαν να μην ανήκε στην Αγγλία, μα σε κάτι πιο χαοτικά μητροπολιτικό και υπερεθνικά διαφημισμένο. Σε αντίθεση με το βορρά, πλην Μάντσεστερ, όπου το τοπίο έμοιαζε πιο «βομβαρδισμένο» από την πραγματικότητα. Και πόσο αφορά - επηρεάζει η νέα κατάσταση πραγμάτων τη δουλειά σου; 

Αυτή η ερώτηση είναι δύσκολο να απαντηθεί χωρίς να χρειαστεί να γράψω δοκίμιο! Κατά πρώτο, το Λονδίνο παραείναι ακριβό, επομένως δύσκολο να προσφέρει το αίσθημα ελευθερίας που χρειάζεται κάποιος σαν εμένα. Ταυτόχρονα το αγαπώ, είναι τρομερή πόλη, σε απορροφά. Σε ό,τι αφορά το Brexit και το Λονδίνο, θεωρώ ότι το δημοψήφισμα είχε σε μεγάλο βαθμό να κάνει με το αίσθημα εγκατάλειψης που κυριαρχούσε στην υπόλοιπη επικράτεια. Πιστεύω ότι ο κόσμος αντιλήφθηκε σωστά πως μια ψήφος αποχώρησης θα δημιουργήσει χάος στην ελίτ, η οποία έχασε την επαφή με τη χώρα και απέτυχε να προσφέρει όραμα, αρχές και καθοδήγηση. Σε προσωπικό επίπεδο, το Brexit με επηρεάζει βαθιά, με έχει καταρρακώσει. Είμαι Ευρωπαίος, ανήκω στην Ευρώπη, μοιραζόμαστε όλοι μας κοινή και επώδυνη ιστορία, κουλτούρες και παραδόσεις που δεν σταματούν σε μια συνοριογραμμή. Παρότι το δημοψήφισμα αφορούσε τεχνικά τη συμμετοχή σε έναν θεσμό, ήταν παράλληλα ένα ερώτημα σχετικά με το αν θέλουμε να είμαστε εξωστρεφείς ή, αντίθετα, μια χώρα που γυρίζει την πλάτη στον κόσμο προς όφελος μιας παραπλανητικής νοσταλγίας για τη Βρετανία του παρελθόντος. Σε επίπεδο συμβολισμού, επιλέξαμε το δεύτερο. Πιστεύω επίσης ότι το Brexit αποτελεί σύμπτωμα ενός ιδιαίτερα επικίνδυνου, εθνικιστικού τρόπου σκέψης που παρεισφρέει σε μια Ευρώπη της οποίας οι πληθυσμοί έχουν απολέσει τις μνήμες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ενώ η οικονομική προοπτική τους έχει πάψει να είναι οπτιμιστική προ πολλού. Δεν είμαι σίγουρος ότι το έργο μου σχετίζεται άμεσα με τη νέα αυτό κατάσταση, καθώς η δουλειά μου σπάνια επικεντρώνει σε ένα συγκεκριμένο θέμα, θα έλεγα όμως ότι έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με τον ευρωπαϊκό αυτοπροσδιορισμό μου, που πλέον αποκτά πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα.