Να στο πω παραμυθένια;

Η γλυκύτητα και η ηρεμία που χαρακτηρίζουν τη φωνή της Σάσας Βούλγαρη με κάνουν να υποθέσω ότι μάλλον φταίνε τα παραμύθια, όσο πιο κοντά τους βρίσκεται κανείς τόσο περισσότερο διατηρεί την παιδική γαλήνη. Η παραμυθού Σάσα Βούλγαρη είναι από τους πρωτεργάτες της νεοαφήγησης στην Ελλάδα, ερευνώντας και διδάσκοντας τη σχέση λόγου και ρυθμού για περισσότερο από μία δεκαετία. Πρόσφατα, στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης του Μουσείου Μπενάκη, ενήλικες –αυστηρά– θεατές άρχισαν να ταξιδεύουν μαζί της στα μονοπάτια της Ινδίας. Λέξεις, ήχοι, παύσεις, μουσική και αυτοσχεδιασμός γίνονται τα εργαλεία για την αφήγηση περιπαιχτικών ιστοριών και γοητευτικών θρύλων. Στο ειδικό πρόγραμμα που σχεδίασε η παραμυθού για το μουσείο, η αφήγηση συνοδεύεται από το hang του Σπύρου Πάνα. Το hang είναι ένα χειροποίητο μεταλλικό όργανο –το πρώτο μοντέλο τελειοποιήθηκε το 2000 από δύο Ελβετούς– και έχει οχτώ μόνο νότες, η αντήχηση των οποίων δημιουργεί μια πολύ ιδιότυπη ποιότητα ήχου, εντελώς «ανεξάρτητη» από οποιοδήποτε άλλο όργανο.

Με όλα τα παραπάνω στοιχεία η αφήγηση αρχίζει να μοιάζει με μια ολοκληρωμένη παράσταση… Η επαγγελματική αφήγηση ανήκει στη μεγάλη οικογένεια του θεάτρου και μόνο από το γεγονός ότι στέκεσαι απέναντι σε κοινό. Η διαφορά είναι ότι το παραμύθι δεν σκηνοθετείται, αυτοσκηνοθετείται όμως ο παραμυθάς.

Η αφήγηση με τίτλο «Αμρίτα - Το νερό της ζωής», με πηγή το αχανές υλικό της Ινδίας, πώς προέκυψε;  Ήταν παραγγελία του μουσείου και την αντιμετώπισα σαν μια πρόκληση. Τελικά, δημιούργησα ένα σπονδυλωτό πρόγραμμα με μικρές ιστορίες χωρίς να αγγίξω τα «ιερά» των Ινδών, όπως τη «Μαχαμπαράτα» για παράδειγμα. Όμως, αν μελετήσεις τα παραμύθια σε βάθος ανακαλύπτεις ότι οι πυρήνες τους είναι παρόμοιοι, και από εκεί πιάνομαι πάντα για να ξεμπλοκάρω στα «μεγάλα».

Γιατί μια παραμυθού να ξετυλίγει σταθερά τις ιστορίες της σε ένα μουσείο; Οι χώροι τους μου αρέσουν γιατί φέρουν βιώματα. Ό,τι εκτίθεται έχει βιωθεί από κάποιον, όπως το παραμύθι το οποίο επιβίωσε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο: τη χρήση. Πώς να στο πω πιο παραμυθένια; Βλέπεις ένα κόσμημα σε μια προθήκη και λες «Αχ, ποια να το φορούσε αυτό;» και μετά από την ερώτηση έχεις μια ιστορία.

Και ύστερα έχεις και τη συνοδεία της μουσικής... Χρησιμοποιώ τη φωνή, το ανθρώπινο σώμα είναι ένα μουσικό όργανο. Στην παράσταση τραγουδάμε πολύ με τον Σπύρο. Αναπνέουμε μαζί.

Τι περισσότερο έχει, όμως, ένα παραμύθι για το ενήλικο κοινό;  Το συγκεκριμένο έχει ακόμα και σεξουαλικές ιστορίες, αλλά και άλλες που αναφέρονται στον πόνο και το θάνατο. Η δομή τους επίσης είναι πιο δύσκολη. Ένα παιδί θα νύσταζε στα μισά.

Ένας στίχος του Παύλου Παυλίδη λέει «Τα παραμύθια δεν είναι αλήθεια, αλλά τουλάχιστον δεν είναι ψέματα»… Μα είναι όλη μας η ζωή συμπυκνωμένη. Εμείς τα έχουμε εξοστρακίσει στη σφαίρα της αφέλειας, γιατί δεν γνωρίζουμε το υλικό τους.

Στους μεγάλους τι επίδραση έχουν τα παραμύθια; Λειτουργούν προστατευτικά και παρηγορητικά. Ακόμα και στις άγριες ιστορίες βλέπω τους θεατές να φεύγουν στο τέλος πιο ανάλαφροι. Αυτό που παρατηρώ είναι ότι τα μάτια τους ταξιδεύουν. Η αφήγηση είναι κάτι πολύ δυνατό. Ό,τι έχει να πει η ιστορία σου ο άλλος δεν το ξεχνάει.

Info: Κάθε Παρασκευή, στις 21.00, ως 19/3, Αγίων Ασωμάτων 22 & Διπύλου 12. € 17, Δ: 90΄. Απαραίτητη κράτηση θέσεων: 210 3251.311