Johannes Vermeer: ο ζωγράφος του λαού
Μια μεγάλη έκθεση τεκμηριώνει το μεγαλείο του Ολλανδού ζωγράφου
![361354-748233.jpg 361354-748233.jpg](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2017/07/01/361354-748233_0.jpg)
Είναι γνωστά μόλις 35 από τα έργα του, ωστόσο η έκθεση «Vermeer and the Masters of Genre Painting: Inspiration and Rivalry», που φιλοξενείται μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου στην Εθνική Πινακοθήκη της Ιρλανδίας, στο Δουβλίνο, αποδεικνύει πως ο Βερμέερ άλλαξε τον ρου της εικαστικής ιστορίας. Αυτή είναι η ιστορία του.
Ρενιέ Φοξ, αλλιώς και Ρενιέ βαν Μέερ: υφαίνει μετάξι και εμπορεύεται έργα τέχνης. Το 1615 ερωτεύεται την Ντίνια, νεαρά Βελγίδα από την Αμβέρσα, και την παντρεύεται πάραυτα. Το 1632 η αγάπη τους καρποφορεί. Ο υιός της οικογένειας γεννιέται στο Ντελφτ της Ολλανδίας. Η ακριβής ημερομηνία γέννησης χάνεται στα βάθη των αιώνων, ωστόσο η 31η Οκτωβρίου βρίσκει τους ευτυχείς γονείς στον ανακαινισμένο ναό της πόλης να μοιράζουν μπομπονιέρες βάφτισης. Το όνομα αυτού Γιοχάνες!
Η γυναίκα με το γάλα (c. 1658)
Το 1641 η οικογένεια Βερμέερ στέκεται οικονομικά στα πόδια της και αγοράζει ένα μεγάλο σπίτι κοντά στην πλατεία - εμπορικό κέντρο της Ντελφτ. Στην πραγματικότητα πρόκειται για πανδοχείο. Στην είσοδο, αναρτημένη η πινακίδα «Μέτσελεν». Ο Ρενιέ το χρησιμοποιεί για τις καλλιτεχνικές του δοσοληψίες μέχρι το 1652, όταν και μετοικίζει εις τόπους χλοερούς.
Ο πρωτότοκος Γιαν κληρονομεί το πανδοχείο, την επιχείρηση και τα πατρώα προτεσταντικά θρησκευτικά πιστεύω. Έχει όλα τα καλά του κόσμου, όμως ένας έρωτας-ελέφαντας για την Κατερίνα Μπολνές τον χτυπά κατακέφαλα. Όλα του γάμου δύσκολα και η νύφη… καθολική. Ο παράφορα ερωτευμένος νεαρός τινάζει τα πάντα στον αέρα, ασπάζεται τον καθολικισμό, αποκαθιστά την καλή του με παπά και κουμπάρο το ζωγράφο Λέοναρτ Μπράμερ και γίνεται σώγαμπρος.
Ο μικρός δρόμος (1657–58)
Ο πεθερόπληκτος: Στο σπίτι το γενικό πρόσταγμα ανήκει στην τσαούσα πεθερά Μαρία Τινς. Το ζεύγος, προκειμένου να αποφευχθούν αιματοκυλίσματα, δίνει το όνομά της στην πρώτη του κόρη. Το πρώτο αγόρι της οικογένειας βαφτίζεται Ιγνάτιος κατά απαίτηση, φυσικά, της πεθεράς, η οποία δηλώνει φανατίλα Ιησουίτισσα και απαιτεί να τιμηθεί ο ιδρυτής του τάγματος, Ιγνάτιος Λογιόλα.
«Πώς θα ’θελα να είχα ένα και δύο και τρία και… δεκατέσσερα παιδιά», τραγουδά στους διαδρόμους η Μαρία, και ο Γιοχάνες με την Κατερίνα σπεύδουν να ικανοποιήσουν την επιθυμία της. Έχοντας να ταΐσει δεκαεπτά στόματα, ο Βερμέερ αποφασίζει να γίνει ζωγράφος, όταν διαπιστώνει ότι το χέρι του «πιάνει». Εκείνη την εποχή η ζωγραφική δεν θεωρείται τέχνη με την υψηλή σημερινή σημασία του όρου, αλλά χειρονακτική εργασία. Οι ζωγράφοι μοιράζονται το ίδιο κοινωνικό στάτους με τους υδραυλικούς, τους μαραγκούς και τους σιδεράδες και εξασφαλίζουν κουτσά στραβά τα προς το ζην πουλώντας τα έργα τους όχι σε φιλότεχνους αριστοκράτες, αλλά σε κοινούς θνητούς. Το εργατικό δυναμικό της Ολλανδίας δεν ενδιαφέρεται να διακοσμήσει το φτωχικό του με πορτρέτα κλασικών ηρώων ή τοπιογραφίες με μυθική θεματολογία, αλλά με σκηνές της καθημερινότητας, με τις οποίες μπορεί να ταυτιστεί συναισθηματικά.
Μάθημα μουσικής (c. 1662–65)
Ο Γιαν μαθητεύει δίπλα σε διάφορους άγνωστους αλλά και γνωστούς (Κάρελ Φαρβίσιους, Λέοναρτ Μπράμερ) δασκάλους του Ντελφτ και εξελίσσει τις δεξιότητές του. Εικονογραφεί τα νοικοκυριά, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής του προτείνοντας την αξία της ρεαλιστικής ζωγραφικής. Οι ηθογραφικές του παραστάσεις εμπνέονται από την καθημερινή ζωή και τις συνήθειες των απλών ανθρώπων, ενώ την προσοχή και το ενδιαφέρον του προσελκύουν σε μεγάλο βαθμό οι γυναίκες, γεγονός που εξοργίζει τη «μαμά» Μαρία. Αγαπά τη γραφικότητα και φροντίζει για την απόδοση ακόμα και της παραμικρής λεπτομέρειας. Η γεωμετρία των πινάκων του είναι αυστηρή και συμβάλλει στη δημιουργία θεατρικής δομής. Οι σχεδιαστικές ικανότητες, οι χρωματικές αρετές, η θερμή και ζωντανή πινελιά είναι εμφανείς, οι τόνοι του λιτοί και λυρικοί, η αντίληψή του για το φως μοναδική. Οι εσωτερικοί χώροι περιγράφονται έξυπνα και είναι συνήθως φτωχικοί, όμως από τους καμβάδες ξεχύνεται το αίσθημα της γαλήνης και της σιωπής. Οι εθιμογραφικές συνθέσεις είναι έντονα αφηγηματικές και καταγράφουν με ζωντανό και γλαφυρό τρόπο στιγμιότυπα, ασχολίες, τοπικές ενδυμασίες.
Η τέχνη της ζωγραφικής ή Η αλληγορία της ζωγραφικής (c. 1666–68)
Πίσω από τις απλές εικόνες του Βερμέερ συχνά βρίσκουν «προστασία» συμβολισμοί, ψυχογραφικές παρατηρήσεις και διαχρονικά σχόλια περί ζωής. Εκείνο ωστόσο που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η ατμοσφαιρικότητα, η οποία αποδίδεται με την απομόνωση των μοντέλων σε έναν ιδιότυπο μικρόκοσμο τρόπου ζωής, σκέψης και συναισθημάτων.
Από το στούντιό του περνούν για να ποζάρουν όλες οι οικογενειακές φίλες. Εκείνος ζωγραφίζει αργά, δύο ελαιογραφίες μάξιμουμ το χρόνο. Το τάισμα των παιδιών και η εκπλήρωση των συζυγικών του καθηκόντων τον κρατούν συχνά μακριά από το καβαλέτο, ενώ ο θόρυβος και η φασαρία καταβαραθρώνουν την παραγωγικότητά του. Συνολικά φιλοτεχνεί 35 πίνακες.
Το κορίτσι με το ποτήρι του κρασιού (c. 1659)
Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου: Τρία από τα παιδιά χάνουν τη ζωή τους, ενώ τα οικονομικά προβλήματα είναι εντονότατα. Όλοι αποδίδουν ενδόμυχα τις γκαντεμιές του βερμερέικου στην γκρίνια της πεθεράς. Μόνη αισιόδοξη αναλαμπή: Την προπαραμονή της πρωτοχρονιάς του 1653 ο γαμπρός εγγράφεται στο Σωματείο Ζωγράφων και καλύπτεται πλέον συνδικαλιστικά, ενώ δέκα χρόνια αργότερα ψηφίζεται πρόεδρος του συλλόγου και γίνεται εργατοπατέρας.
Το 1675, σε ηλικία μόλις 43 χρονών, ο Βερμέερ εξαντλημένος από τη γλωσσοφαγιά μετοικεί εις τόπον χλοερό και το έργο του στη χώρα της λήθης. Δεν έχει πουλήσει ποτέ ούτε έναν πίνακα, γεγονός που ενδεχομένως συμβάλλει στον ολοκληρωτικό αφανισμό της φήμης του. Στη γυναίκα του κληροδοτεί μόνο χρέη και αζήτητα έργα. Η Κατερίνα αναγκάζεται να ζητήσει τη βοήθεια του δημοτικού συμβουλίου της Ντελφτ για να ξεκεφαλώσει. Η καλλιτεχνική του αξία θα γίνει γνωστή δύο αιώνες αργότερα χάρη στον Άγγλο ζωγράφο Γιόσουα Ρέινολντς.
Ο Γεωγράφος (1669)
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μπήκαμε για λίγο στον κόσμο του γάλλου σκιτσογράφου
Ένας δημιουργικός κύκλος επτά εκθέσεων ύφανσης ολοκληρώνεται στην Ύδρα
Η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης μας μίλησε για τη νέα περιοδική έκθεση και μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις της για την τέχνη και τη δημοκρατία
Ένα πραγματικό στολίδι στο κέντρο της Ερμούπολης
Αναδρομική έκθεση του «παγκόσμιου» Ελληνοαμερικανού εικαστικού φιλοξενείται στην γκαλερί Blender στη Γλυφάδα
Τα έργα έφτασαν έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο
Το τελευταίο κεφάλαιο της ενότητας Mīres της καλλιτέχνιδας παρουσιάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο Μαριάνθη Σίμου στον Αρτεμώνα Σίφνου
Πες μου το καλοκαιρινό σου στέκι, να σου πω έργα ποιων καλλιτεχνών θα δεις. Και φέτος, στα ελληνικά νησιά υπάρχουν εκθεσιακά ραντεβού για κάθε φιλότεχνη διάθεση
O «καταραμένος» ζωγράφος που πέθανε στα 35 του - Μαζί του στον θάνατο και η μούσα της ζωής του
Η ζωγράφος που κατάγεται από τη Ρωσία, μεγάλωσε στον Καναδά και ερωτεύτηκε την Ελλάδα ζωγραφίζει τη Μάνη
140 έργα από 55 δημιουργούς ανιχνεύουν τις καλλιτεχνικές πρακτικές που γεννήθηκαν μέσα από τον αγώνα για ελευθερία σε Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία τις δεκαετίες 1960-1970
Είδαμε στην Κρήτη τα έργα που διακρίθηκαν φέτος στον εικαστικό θεσμό και σας συστήνουμε τους δημιουργούς τους
Ποια είναι η ιστορικός τέχνης που θα ηγηθεί του μεγαλύτερου πολιτιστικού οργανισμού της Γερμανίας
Μια έκθεση στο Χίμαιρα art & craft για την πρώτη Πανδώρα και για όλες τις Πανδώρες του κόσμου που βιώνουν την αδικία, τον σεξισμό, τις διακρίσεις και τις προκαταλήψεις
Ο Νίκος Καββαδάς κατέγραψε σε μία πλατφόρμα όλες τις χρήσιμες πληροφορίες για τα μουσεία που βρίσκονται σε κάθε γωνιά της χώρας
Ένα μοναδικό έργο τέχνης που συνοδεύει το νέο μας τεύχος
Η επιμελήτρια Άννα Μυκονιάτη μας συστήνει την Ελληνίδα ζωγράφο του μοντερνισμού πίσω από τα αινιγματικά σχέδια που παρουσιάζει το ΕΜΣΤ
Και ακόμα, «Οικολογίες της φροντίδας» στο State of Concept, Alberto Maggini στο space52
Όσα ετοιμάζουν οι Φίλιππος Τσιτσόπουλος, Μπάμπης Βενετόπουλος, Χριστίνα Μήτρεντσε, Πάνος Χαραλάμπους και Lily Consuelo Saporta Tagiuri στο τριήμερο δράσεων που ενορχηστρώνει ο Νίκος Διαμαντής
Ο Μανώλης Δασκαλάκης-Λεμός στη νέα CAN Gallery, «Τόπος υπερκόσμιων συρράξεων» στον Συνοικισμό Χαλανδρίου, Νίκος Κόνιαρης στην Genesis και άλλες εκθέσεις που ξεκινούν αυτή την εβδομάδα
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.