Ο ζωγράφος και καθηγητής της A.Σ.Κ.Τ. Μιχάλης Μανουσάκης μας εξηγεί γιατί μαζεύει τεκμήρια της 25ης Μαρτίου για να φτιάξει μια μοναδική συλλογή
«Ήρωες στα σκουπίδια»
![345848-718397.jpg 345848-718397.jpg](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2017/03/22/345848-718397.jpg)
Οι εορτασμοί για την 25η Μαρτίου στα πρώτα σχολικά μου χρόνια, θυμάμαι, τράνταζαν τα βουνά και τη θάλασσα. Οι στολές των Ελλήνων αγωνιστών και των Τούρκων με τις ασύλληπτες ιστορίες τους φάνταζαν σαν παραμύθι στα μάτια μου, αν και μου είναι αδύνατο να καταλάβω τελικά τι ήταν αλήθεια και τι ψέμα. Ακόμη θυμάμαι τον κόμπο στο λαιμό με το άκουσμα του Εθνικού μας ύμνου ή τα χαρτάκια που παίζαμε, τους ήρωες της επανάστασης, διαφημιστικά του απορρυπαντικού ROL. Έπειτα ήταν και τα σκετς στις σχολικές γιορτές, που το πάθος για τον εχθρό περίσσευε και δημιουργούντο κωμικές σκηνές κραυγάζοντας άναρθρα, προσπαθώντας να δείξεις το μίσος είτε ήσουν Τούρκος είτε Έλληνας. Τα χειροκροτήματα από κάτω, σαν να σου επιβεβαίωναν το πάθος και την ταύτισή σου με αυτούς που αγκάλιασαν την αιωνιότητα και γέμισαν την καρδιά σου με ευγνωμοσύνη...
Μεγαλώνοντας, αδύναμος και αμήχανος να κάνω κάτι ρεαλιστικό για αυτή μου την αγωνία, μαζεύω υλικά και ιστορίες και κτίζω όνειρα. Γεμίζω δωμάτια με μνήμες, σπαράγματα γεγονότων, αξίες, προσπαθώντας να τα ενώσω, μπας και καταφέρω να τα βάλω σε τάξη για να ορθώσω κάστρο δυνατό και απροσπέλαστο από τη μιζέρια και την αβάστακτα σαθρή και πυκνή σκόνη που πλανάται γύρω. Σκόνη που κάνει το βλέμμα να παραμορφώνει τις εικόνες, το φως να θαμπώνει και ένας πόνος αθεράπευτος να διαπερνά τους πόρους του δέρματος και να τους φράζει.
Σαν παρηγόρια στο Μοναστηράκι βρίσκω πολλά τεκμήρια του πολιτισμού μας σαν απόβλητα. Το Μοναστηράκι μοιάζει τόπος ιερός. Τόπος μνήμης. Τόπος, όπου το παρελθόν επαναπροσδιορίζεται και γίνεται γιορτή στα χέρια των ανθρώπων που επιμένουν να μαζεύουν πεταμένα απομεινάρια θησαυρών, τα οποία τείνουν και αυτά με τη σειρά τους να αφανιστούν. Μπαούλα ξεχασμένα, που στο άνοιγμά τους η μυρωδιά του χρόνου ταράζει την όσφρηση, ανακαλύπτοντας παιδικές λεκιασμένες από την υγρασία φουστανέλες, ξεθωριασμένα βελούδινα γιλέκα με σιρίτια, κουμπιά που έμοιαζαν χρυσά και τσαρούχια, με διαλυμένες φούντες, κάνοντας ακόμα πιο έκπληκτα τα μάτια, όταν σε κάποιο σημείο του μπαούλου αντικρίζεις τις φωτογραφίες των ιδιοκτητών. Παιδιά με ανύπαρκτα χαμόγελα, κολόνες που μοιάζουν αρχαίες, ξύλινες, μισές, πεσμένες και άλογα τροχήλατα, να επιβεβαιώνουν τη μάχη που δόθηκε από το φωτογράφο να τα πείσει να μείνουν ακίνητα για να μη βγουν θολά τα πρόσωπα και μείνουν στην αφάνεια.
Ωστόσο, τα μπαούλα μοιάζουν με φέρετρα για πράγματα που δεν κηδεύτηκαν ποτέ, για πράγματα που στην επαφή τους με το φως, σαν ξανά ν’ ανασαίνουν και να επαναφέρουν τις δόξες του παρελθόντος.
Τα μπαούλα χώρεσαν το χρόνο που κάποτε έσφυζε από ζωή. Οι γιορτές των παιδιών στις επετείους φόρτιζαν τις καρδιές τους με ελπίδα για το μέλλον. Κατόπιν οι γιαγιάδες και οι μανάδες τακτοποιούσαν αυτά τα τεκμήρια στα μπαούλα βάζοντας λεβάντα και άλλα μυρωδικά για να διατηρηθεί η μνήμη. Οι γιαγιάδες ξέρανε το μακρύ ταξίδι αυτών των αντικειμένων, δεν ξέρανε όμως σε ποιους θα κατέληγαν, όπως και εμείς δεν ξέρουμε από ποιους προήλθαν. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι ήταν Έλληνες.
Σήμερα, αυτά που έχω συγκεντρώσει είναι λίγα σε σχέση με αυτά που χάθηκαν στις χωματερές, ή με αυτά που με περιμένουν ακόμα να τα ανακαλύψω. Εκεί το νεκροταφείο της παιδικής μνήμης γιορτάζει. Οι γονείς και οι δάσκαλοι έντυναν και φωτογράφιζαν τα παιδιά με τοπικές ενδυμασίες για να τους γνωρίσουν το παρελθόν και να αισθανθούν τις δόξες του. Στη συνέχεια, τα ντοκουμέντα αυτά κορνιζώθηκαν για την αιωνιότητα των εικονιζόμενων, όπου κάποια στιγμή, αργότερα, σήμερα, κατέληξαν και αυτά στα σκουπίδια. Σε άλλες χωματερές όμως καταλήγουν πολλά βλέμματα από αυτά των παιδιών που μεγάλωσαν και ξέχασαν το μεγαλείο των ηρώων που θαύμαζαν. Η Ελλάδα σήμερα μοιάζει πληγωμένη από τα ίδια βλέμματα σχεδόν που κάποτε δάκρυζαν στο φτερούγισμα της σημαίας που μοιάζει με ουρανό, που μοιάζει με θάλασσα.
Στη φετινή επέτειο της 25ης Μαρτίου, εδώ τώρα, θα χρειαστούμε λίγο χρόνο για να ακούσουμε ρυθμούς καρδιάς και λόγια που θα μοιάζουν σαν παραμύθι. Θα έχουμε χρόνο στην πορεία να ανταλλάξουμε αναπάντητα ερωτήματα, σιωπηλά, εσωτερικά, τέτοια που θα μας κάνουν να σκεφτούμε για μια ακόμη φορά την ουσία του παρελθόντος για τα χρόνια που ζούμε, για τα χρόνια που θα ’ρθουν.
ΙΝFO: Τα υπέροχα αντικείμενα της συλλογής του Μ.Μ. που χρονολογούνται από το 1880 μέχρι τη δεκαετία του ’60 παρουσιάστηκαν το 2016 σε έκθεση με τίτλο «Ήρωες στα σκουπίδια» στη αίθουσα Νίκος Κεσσανλής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Το κείμενο είναι απόσπασμα από εκείνο που ο ίδιος είχε γράψει και είχε αναρτήσει στην αίθουσα της έκθεσης όσο αυτή διαρκούσε.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μπήκαμε για λίγο στον κόσμο του γάλλου σκιτσογράφου
Ένας δημιουργικός κύκλος επτά εκθέσεων ύφανσης ολοκληρώνεται στην Ύδρα
Η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης μας μίλησε για τη νέα περιοδική έκθεση και μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις της για την τέχνη και τη δημοκρατία
Ένα πραγματικό στολίδι στο κέντρο της Ερμούπολης
Αναδρομική έκθεση του «παγκόσμιου» Ελληνοαμερικανού εικαστικού φιλοξενείται στην γκαλερί Blender στη Γλυφάδα
Τα έργα έφτασαν έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο
Το τελευταίο κεφάλαιο της ενότητας Mīres της καλλιτέχνιδας παρουσιάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο Μαριάνθη Σίμου στον Αρτεμώνα Σίφνου
Πες μου το καλοκαιρινό σου στέκι, να σου πω έργα ποιων καλλιτεχνών θα δεις. Και φέτος, στα ελληνικά νησιά υπάρχουν εκθεσιακά ραντεβού για κάθε φιλότεχνη διάθεση
O «καταραμένος» ζωγράφος που πέθανε στα 35 του - Μαζί του στον θάνατο και η μούσα της ζωής του
Η ζωγράφος που κατάγεται από τη Ρωσία, μεγάλωσε στον Καναδά και ερωτεύτηκε την Ελλάδα ζωγραφίζει τη Μάνη
140 έργα από 55 δημιουργούς ανιχνεύουν τις καλλιτεχνικές πρακτικές που γεννήθηκαν μέσα από τον αγώνα για ελευθερία σε Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία τις δεκαετίες 1960-1970
Είδαμε στην Κρήτη τα έργα που διακρίθηκαν φέτος στον εικαστικό θεσμό και σας συστήνουμε τους δημιουργούς τους
Ποια είναι η ιστορικός τέχνης που θα ηγηθεί του μεγαλύτερου πολιτιστικού οργανισμού της Γερμανίας
Μια έκθεση στο Χίμαιρα art & craft για την πρώτη Πανδώρα και για όλες τις Πανδώρες του κόσμου που βιώνουν την αδικία, τον σεξισμό, τις διακρίσεις και τις προκαταλήψεις
Ο Νίκος Καββαδάς κατέγραψε σε μία πλατφόρμα όλες τις χρήσιμες πληροφορίες για τα μουσεία που βρίσκονται σε κάθε γωνιά της χώρας
Ένα μοναδικό έργο τέχνης που συνοδεύει το νέο μας τεύχος
Η επιμελήτρια Άννα Μυκονιάτη μας συστήνει την Ελληνίδα ζωγράφο του μοντερνισμού πίσω από τα αινιγματικά σχέδια που παρουσιάζει το ΕΜΣΤ
Και ακόμα, «Οικολογίες της φροντίδας» στο State of Concept, Alberto Maggini στο space52
Όσα ετοιμάζουν οι Φίλιππος Τσιτσόπουλος, Μπάμπης Βενετόπουλος, Χριστίνα Μήτρεντσε, Πάνος Χαραλάμπους και Lily Consuelo Saporta Tagiuri στο τριήμερο δράσεων που ενορχηστρώνει ο Νίκος Διαμαντής
Ο Μανώλης Δασκαλάκης-Λεμός στη νέα CAN Gallery, «Τόπος υπερκόσμιων συρράξεων» στον Συνοικισμό Χαλανδρίου, Νίκος Κόνιαρης στην Genesis και άλλες εκθέσεις που ξεκινούν αυτή την εβδομάδα
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.