Μαρία Πασχαλίδου, «Μαγνητικά Πεδία»

Υπάρχει μια εντυπωσιακή σύνδεση του χθες με το σήμερα μέσω των καμβάδων της Μαρίας Πασχαλίδου. Έτσι, καθώς μπάζα, ξεχαρβαλωμένα δομικά υλικά, γκρεμίδια από τοίχους, σοβάδες, μέταλλα σωλήνων και κατεστραμμένα πλακάκια ή κεραμίδια της σκεπής από το σπίτι - ερείπιο της οδού Θεοφίλου 18 - Άνω Πόλη, χαρίζουν στους πίνακές της την πρώτη ύλη - επίστρωση, όπου πάνω τους η ζωγράφος θα ανασυνθέσει το χθες σε μνήμη μέλλοντος. Ή καλύτερα και σε «αρχαιολογία του μέλλοντος», όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί η επιμελήτρια της έκθεσης Θούλη Μισιρλόγλου. 

Κι αν σκεφτείς πως αυτή είναι η πρώτη ατομική έκθεση της Πασχαλίδου, τότε μπίνγκο: με τα «Μαγνητικά Πεδία» ως τίτλο δουλειάς, συναφή, ομόηχο και καθ' αντανάκλαση του ομώνυμου βιβλίου του Μπρετόν, η Πασχαλίδου καταφέρνει κάτι σπάνιο στις μέρες μας. Πέρα από μια τεχνική υπερεπάρκεια και μια μορφολογική καθαρότητα, οι πίνακές της θα μπορούσαν να νοηθούν και ως μια αφαιρετική καρτ ποστάλ. Μια απίθανα νεωτερική μεμοραμπίλια, μια ρετροφουτουριστική απεικόνιση της ιστορίας της πόλης μέσω μιας ζωγραφικής που στα μπάζα διακρίνει την υλική διάσταση του πολύτιμου, είτε υπό μορφή αναζήτησης και ανεύρεσης τελικά του εκπνέοντος χρόνου, είτε ανθρώπινων υπάρξεων και ζωών που βιώθηκαν εντός τους. Τότε που δεν ήταν μπάζα μα μια υγιής, χαρούμενη, πολύβουη κατοικία. 

Χρόνος και σώματα. Το παλιό σπίτι της οδού Θεοφίλου που δεν υπάρχει πια και που τα ερείπιά του χάρισαν στην Πασχαλίδου, πέρα από την ιδέα της ανα-βίωσης, και τα υλικά της «διήγησης» ανασυστάται και ταξιδεύει στο παρόν σχεδόν με έναν τρόπο σουρεαλιστικό. Μετά από ενδελεχή έρευνα, η ζωγράφος δεν κατάφερε να αναπαραστήσει μόνο το άψυχο πλέον κουφάρι του, αλλά κυριολεκτικά ανέστησε και απεικόνισε κομμάτι κι από την ψυχή των ανθρώπων που το κατοίκησαν. Γνωστό και ως «Το Σπίτι των Ρόδων», χτίστηκε στα τέλη του 19ου από Τούρκους, μνήμη κοσμοπολίτικης Θεσσαλονίκης, ενώ το 1922 περιέρχεται στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας, που με τη σειρά της το 1929 το πουλά στον Εμμανουήλ Παπαδόπουλο. Ευκατάστατος έμπορος από την Πόλη και πατέρας τεσσάρων πανέμορφων κοριτσιών, ο Παπαδόπουλος ευτυχεί να ζήσει μια ζωή περιλάλητη όπως τη διηγούνται ακόμα κάποιοι παλιοί που μένουν στη γειτονιά. Οι κόρες όμως, παρά του ότι καλοπαντρεύτηκαν, σκόρπισαν μακριά. Το καλότυχο σπίτι έμεινε μόνο. Και κατέρρευσε εντελώς το 2012, μιας και από το 1981 που εγκαταλείφθηκε έως τη στιγμή που ο Δήμος Θεσσαλονίκης διέταξε την κατεδάφισή του λόγω επικινδυνότητας, οι περισσότεροι στη Θεσσαλονίκη το γνώριζαν από τις φωτογραφίσεις των νεονύμφων, που το προτιμούσαν για γαμήλιο ντεκόρ - ρακόρ προσδοκούμενης ευτυχίας. 

Το έργο της Πασχαλίδου γίνεται πεδίο άσκησης μιας σχεδόν μυθικής επανασυγκόλλησης. Του χαμένου νήματος του παρελθόντος με το παρόν και μάλλον με το μέλλον. 

Οι πίνακες έχουν για τίτλο κεφάλαια από τα «Μαγνητικά Πεδία» του Μπρετόν: η γη του χρώματος, ο καλπασμός των δερμάτων, ο μηχανισμός της θέλησης, μοιάζει όμως αδιόρατα να συνομιλούν και με μερικές από τις αγαπημενές αιρέσεις-ανατροπές του Γιάννη Κουνέλη, καθώς οι χρόνοι ενώνονται κι η διάλυση αναστρέφεται ή μπλοκάρεται. Η διάλυση - θάνατος συμβαίνει μόνο υλικώς, αλλά και πάλι όχι, μιας και τίποτα δεν πετιέται και δεν θάβεται, παρά επαναχρησιμοποιείται και επανασυντίθεται. Αλχημικά, διαισθητικά, με έμπνευση τα έργα της Πασχαλίδου συνεπαίρνουν έτσι όπως ανασηματοδοτούν και ανασημασιοδοτούν το σπίτι της οδού Θεοφίλου, ως τόπο μιας αλήθειας που θα στέκει για πάντα εκεί. Έστω και σε συμπυκνωμένη εκδοχή ενός από τους πίνακές της που αναπαριστούν δωμάτια, εποχές και μπεκετικές ευτυχισμένες μέρες.

Έως τις 24 Μαρτίου στη Nitra Gallery, Φιλίππου 51, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310285890