Πώς ζούσαν οι Κυκλαδίτες 5.000 χρόνια πριν;

Πρέπει να ομολογήσω ότι ο κυκλαδικός και ο μινωϊκός πολιτισμός ήταν τα αγαπημένα μου κεφάλαια στο βιβλίο της ιστορίας του δημοτικού. Ίσως είναι και τα μόνα τα οποία διάβαζα με τόση προσήλωση και αναζητούσα επιπλέον πληροφορίες στην εγκυκλοπαίδεια. Ήταν αναμενόμενο λοιπόν να ενθουσιαστώ με την προοπτική μιας ξενάγησης στη νέα έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, με την ευγενική πρόσκληση του Ομίλου Eurolife ERB, χορηγού της έκθεσης, αλλά και σταθερού υποστηρικτή τα τελευταία 4 χρόνια όλων των σημαντικών δράσεων του Μουσείου.

Η έκθεση «Κυκλαδική Κοινωνία 5000 χρόνια πριν» περιλαμβάνει εκθέματα από διάφορα μουσεία και συλλογές τα οποία συγκεντρώνονται για πρώτη φορά στο χώρο του ΜΚΤ, προκειμένου να φωτίσουν συγκεκριμένες πτυχές της ζωής στις Κυκλάδες κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Η χρονική απόσταση, η απουσία γραπτών κειμένων και το γεγονός ότι πολλά από τα ευρήματα προέρχονται από λεηλασίες αρχαιοκαπήλων και όχι ανασκαφές αρχαιολόγων δυσκολεύουν πολύ την διερεύνηση και κατανόηση του παρελθόντος.

Ο χώρος είναι αρκετά επιβλητικός και αποτελείται από μαύρους τοίχους που συμβολίζουν το σκοτάδι που καλύπτει τις γνώσεις των ιστορικών για την περίοδο εκείνη και μερικές φωτεινές βιτρίνες που περιέχουν τα ειδώλια και τα αντικείμενα και αντιπροσωπεύουν τα σημεία που έχουν καταφέρει να διαφωτίσουν μέσω των ευρημάτων. Μικρά και μεγάλα ειδώλια, καθημερινά χρηστικά ή τελετουργικά σκεύη, συμβολικά αντικείμενα κοινωνικής θέσης αλλά και υλικά, χρώματα, σχέδια χωρίζονται σε πέντε θεματικές ενότητες (1. Πυρήνες της κοινωνίας, 2. Ασχολίες, Τέχνες & Τεχνικές, 3. Μια Ματιά στην Κοινωνική Ζωή, 4. Κοινωνική Ιεραρχία, 5. Πίστεις και Δοξασίες) και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού.

Λεπτομέρειες που μπορεί να μη γνωρίζεις ή να μην έχεις προσέξει, σου αλλάζουν εντελώς τα δεδομένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι ενώ πάντα θαύμαζα το λιτό σχεδιασμό των αγαλμάτων του κυκλαδικού πολιτισμού, δεν γνώριζα ότι η όψη τους οφείλεται στη φθορά του χρόνου. Ενώ στο πρόσωπό τους παρατηρώ μόνο το οβάλ σχήμα και την ανάγλυφη μύτη, μαθαίνω πως κάποτε τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του προσώπου αλλά και τα ρούχα και τα μαλλιά ήταν ζωγραφισμένα με έντονα χρώματα -μπλε, κόκκινο, πράσινο, καφέ, μαύρο- που σημαίνει πως μάλλον κάποτε είχαν μια πιο "κιτς" εμφάνιση.

Η έκθεση «Κυκλαδική Κοινωνία 5000 χρόνια πριν» επιχειρεί να μας δώσει μια εικόνα από το παρελθόν μας, που αποτελεί παράλληλα κομμάτι από το ίδιο το παρόν μας. Άλλωστε, όπως είχε πει και ο Θ.Ρούσβελτ, «όσο περισσότερα γνωρίζεις για το παρελθόν, τόσο καλύτερα είσαι προετοιμασμένος για το μέλλον». Έτσι, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, ο Όμιλος Eurolife ERB έχει επιλέξει να χορηγήσει τη συγκεκριμένη έκθεση, με στόχο γονείς και παιδιά να καλλιεργούν την αισθητική και τις γνώσεις τους, να διεγείρουν την φαντασία και την κριτική τους σκέψη και να βελτιώνουν τις γνωστικές και δημιουργικές ικανότητές τους.

Φεύγοντας, το μυαλό μου ταξιδεύει σε μια κοινωνία που έζησε 3.000 πριν τη γέννηση του Χριστού, στην καθημερινότητα, τις συνήθειες και τις αγωνίες τους. Με επαναφέρουν στο παρόν οι χαρούμενες φωνές των παιδιών που βγαίνουν από το Μουσείο πιασμένα χεράκι-χεράκι. Σε αυτή την ηλικία είναι δύσκολο να εκτιμήσεις τη σημασία αυτών των γνώσεων, το θυμάμαι. Κάποια θα βαρέθηκαν και κάποια θα διασκέδασαν. Υπάρχουν όμως κι εκείνα που πιθανόν να εμπνεύστηκαν. Αυτό δεν είναι άλλωστε και το ζητούμενο;