«Σήμερα ντίσκο, αύριο επανάσταση, μεθαύριο εκδρομή στην ύπαιθρο. Αυτό είναι που αποκαλούμε εκούσιο αυτοέλεγχο»! Το 1980 ο Bowie κι ο Eno έχουν εγκαταλείψει το Βερολίνο, όμως ο σπόρος έπεσε και βλάστησε, τα λόγια που μόλις διάβασες ήταν το αισθητικό αλλά και μουσικό μανιφέστο των Freiwillige Selbstkontrolle, μπάντας που πέρα από μουσικούς, την απάρτιζαν και δημοσιογράφοι του εναλλακτικού περιοδικού Mode & Verzweiflung, εντύπου ταγμένου στην υποκουλτούρα.
Οι Einstürzende Neubauten. Φωτογραφία: Anno Dittmer
Το 1980 τα καυτά γερμανικά φθινόπωρα των δεκαετιών του '60 και του '70, με τον Ρούντι Ντούτσκε να κατεβάζει στους δρόμους τον ανθό της ριζοσπαστικοποιημένης νεολαίας και μία δεκαετία αργότερα με τη χώρα να βάφεται στο αίμα από τη Φράξια Κόκκινος Στρατός των Μπάαντερ Μάινχοφ, έχουν τελειώσει. Το new wave δείχνει να κερδίζει κατά κράτος τους αδιέξοδους αριστερούς βερμπαλισμούς, το Βερολίνο μετατρέπεται σε εναλλακτικό παράδεισο της μόδας, της μουσικής, του ντιζάιν και των τεχνών γενικότερα. Το Δυτικό εννοείται μιας και στην «Ανατολή» απέναντι, new wave θα πει εχθροί του λαού και όργανα του παγκόσμιου πολιτιστικού ιμπεριαλισμού. Στις σχολές Καλών Τεχνών τα παιδιά των Kraftwerk αλλά και του Martin Kippenberger αναμειγνύουν χρώματα με ντίσκο, ψυχρά παγωμένα συνθεσάιζερ και βαρύ τευτονικό beat α λα Nico με ζάχαρη, σεξ, ελευθεριότητα και ακομπλεξάριστες τάσεις απόλαυσης. Η σκέτη επανάσταση δεν τους ήταν αρκετή. Η ομορφιά θα έσωζε τον κόσμο κι όχι τα δρεπάνια της αγροτιάς και τα σφυριά των κολχόζ.
Ανεξάρτητες παραγωγές βινυλίων, κασέτες χέρι με χέρι, δισκογραφικές εταιρείες και περιοδικά που τυπώνονται σε υπό κατάληψη σπίτια φανερώνουν μια καινούργια σκηνή που εκρήγνυται, αυτοργανώνεται, σκέφτεται, δρα, μα και περνά καλά, πραγματώνοντας την υπέρτατη ουτοπία, που μόνο στο Βερολίνο μπορεί να ανθίσει. Εδώ, όπου βάσει του νόμου απαλλαγής από τη στρατιωτική θητεία, μαζεύεται όλος ο ανήσυχος ανθός της νεολαίας, αρκεί να δηλώσει εμπράκτως την καλλιτεχνική του ιδιότητα. Καθιερώνεται η γερμανική γλώσσα ως μέσο έκφρασης στους στίχους κι ανακαλύπτεται μέσα στα πριόνια και τους κινητήρες των γερανών που κατευθύνουν τις ατσάλινες μπάλες ενάντια στα γέρικα και υπό κατεδάφιση κτίρια, η καινούργια ποίηση.
Ο Blixa και οι Einstürzende Neubauten γίνονται οι μπροστάρηδες της νέας σκηνής. Παιδιά ενός νέου φουτουρισμού, οι Neubauten κι ο Hacke μαζί τους υμνούν τον ηλεκτράνθρακα και τους πρωτόγονους υπολογιστές μέσα από πρελούδια που μαρτυρούν πίστη στο νέο όραμα και τον καινούργιο κόσμο. Μαζί τους και οι Palais Schaumburg, που αποδομούν τις τζαζ τρομπέτες μέσα από πρωτόγονα σάμπλερ, όπως και οι υπέρτατα εκστατικοί, φασαριόζοι και καταστασιακοί Deutsch Amerikanische Freundschaft, που ακόμα και σήμερα το τραγούδι-φετίχ τους «Der Mussolini» παραμένει μια αξεπέραστη εποποιία θορύβου και ηδονισμού. Τα αμπέχονα και οι χλαίνες με το σήμα της DDR, τακιμίαζουν με τα Dr Martens, το «Ταμπούρλο» του Γκράας και η «Κατάσταση Πραγμάτων» του Βέντερς θεματοποιούν και θεσμοθετούν το νέο τοπίο: στο Βερολίνο του 1981 και κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ ορόσημου Geniale Dilletanten οι νέοι ντιλετάντηδες ανατινάζουν την περιοχή του Τέμποντρομ, δίνοντας το ξεκάθαρο στίγμα της νέας σκηνής, που ακόμα και σήμερα, κρατά άσβεστη την υποσημείωση της πόλης, όπου το καινούργιο θα ανθίζει και θα αναδεικνύεται παντοτινά.
«Σήμερα ντίσκο, αύριο επανάσταση, μεθαύριο εκδρομή στην ύπαιθρο»
Αυτοί λοιπόν οι «Ιδιοφυείς Ερασιτέχνες» που γέννησαν, εξέλεξαν και διακόνησαν την υποκουλτούρα της εποχής εκείνης, είναι τα εκθέματα και οι θησαυροί της έκθεσης που παρουσιάζεται στο Ινστιτούτο Γκαίτε Θεσσαλονίκης. Οι πυρετώδεις συναυλίες, οι γκαλερί, τα στέκια, το πνεύμα του D.I.Y. που σάρωσε την πόλη, τα συγκοινωνούντα δίκτυα, οι αφίσες, τα περιοδικά και όλος ο θησαυρός του «Βερολίνο, θυμάσαι, τότε» περιοδεύει και φιλοξενείται σε μουσεία και άλλους εκθεσιακούς χώρους παγκοσμίως, κάνοντας στάση και στη Θεσσαλονίκη.
Deutsch Amerikanische Freundschaft, Delgado και Goerl, 1985.
«Σήμερα ντίσκο, αύριο επανάσταση, μεθαύριο εκδρομή στην ύπαιθρο». Χρόνια μετά το συνθηματάκι μετακομίζει από τη Γερμανία στα λιβάδια του Μάντσεστερ, όμως μήπως στο Βερολίνο εκείνης της εποχής πρέπει να χρεώνουμε, πέραν των άλλων, ακόμα και τη γέννηση του rave, εκτός από το πανθομολογούμενο σταρτ πλέι του industrial; Τροφή για σκέψη μα και θαυμασμό και ώρα για νέες ενοράσεις, βασισμένες σε εκείνο το χθες, που γέννησε ένα αύριο, που σήμερα είναι τώρα.
Geniale Dilletanten / Ιδιοφυείς Ερασιτέχνες
Goethe Institut, Βασ. Όλγας 65, Θεσσαλονίκη. Από 3 Νοεμβρίου έως και 16 Δεκεμβρίου. Επιμέλεια της έκθεσης: Mathilde Weh. Σύλληψη: Mathilde Weh και Dr. Leonhard Emmerling, Goethe-Institut.
19°
Οι Einstürzende Neubauten. Φωτογραφία: Anno Dittmer
