Έχει την ευγένεια των «παλιών», απροσποίητη κι ειλικρινή- αναρωτιέμαι πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα σε αυτή την χώρα αν δεν είχαμε χάσει αυτό το νευραλγικό προτέρημα. Τον χαρακτηρισμό «οι παλιοί» μου τον λέει ο ίδιος από το πρώτο τηλεφώνημα όταν δειλά ρωτάω αν θα ήθελε να μιλήσουμε για τη νέα του έκθεση δύο ημέρες πριν τα Χριστούγεννα- «έχω την συνέπεια των παλιών, μην ανησυχείτε για το θέμα σας» ενώ σε ένα από τα mail του μου γράφει «δέξου τις ευχές μου για τις γιορτινές μέρες και για εκείνες που θα ακολουθήσουν.» Αυτό τον καιρό, ο σημαντικός Έλληνας καλλιτέχνης παρουσιάζει στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ μια υπερμεγέθη εγκατάσταση με κυματοειδή μεταλλικά ελάσματα. Ποια είναι η ταυτότητα και η ιστορία της νέας δημιουργίας; Μας απαντάει ο ίδιος.
Πως προέκυψε το έργο με τα μεταλλικά ελάσματα; Γιατί αυτό το υλικό;
Όλα μου τα έργα μου «προκύπτουν», όπως λέτε, αλλά συνήθως καταλήγουν μακριά από την πρώτη ιδέα, η οποία άλλωστε δεν έχει καμιά πλέον αξία όταν το έργο έχει γίνει. Όσο για το απλό βιομηχανικό υλικό το διάλεξα για να είναι το ίδιο, αυτούσιο και χωρίς την παραμικρή επεξεργασία, η νέα εικόνα του έργου μου και όχι για να την εξυπηρετήσει, όπως γίνεται με τα γνωστά συνήθη υλικά.
Σε τι αναφέρεται ο τίτλος του έργου ‘ultra marine’;
Τίτλους δίνω πολύ σπάνια στα έργα μου και επαναλαμβάνω ότι ποτέ δεν τους προορίζω σαν οδηγίες χρήσεως… Η λατινική λέξη ultra είναι πλέον ένα πασίγνωστο, ισχυρότατο «υπερθετικό», όπως λέμε υπέρ πέραν, κάτι το πολύ μακρινό και άγνωστο, πέρα κι από μένα τον ίδιο, λέω εγώ. Ο ποιητής Γιώργος Βέης αποδίδει εύστοχα τον τίτλο του έργου μου ως έσχατο πέλαγος.
Πόσο καιρό σας πήρε να δημιουργήσετε ένα τόσο μεγάλο έργο;
Όλη τη μέχρι σήμερα ζωή μου! Ήταν και το δυσκολότερο μέρος… Στον απαράμιλλο μουσειακό χώρο του ΔΕΣΤΕ, ανάπτυξα τα σχεδόν διακόσια τετραγωνικά μέτρα του, ελεύθερα και σε άμεση σωματική σχέση με το όραμά μου, χωρίς τεχνικές προδιαγραφές, χωρίς ειδικευμένο συνεργείο, μέσα σε μόνο τρεις ώρες, με εθελοντές-βοηθούς τους δύο γιούς του φίλου μου εκδότη Βασίλη Κατούφα…
Αφιερώνεστε και στη ζωγραφική και στα τρισδιάστατα έργα. Πόσο εύκολη είναι η μετάβαση από το ένα πεδίο στο άλλο;
Δεν αφιερώνομαι σε κανένα είδος με απαράβατους όρκους! Αισθάνομαι και είμαι ελεύθερος να προσεγγίσω οποιοδήποτε πεδίο της τέχνης, ανάλογα με τη διάθεσή μου και τις ανάγκες της στιγμής. Όσο για το ποιος θα βγει κερδισμένος, σίγουρα είμαι πάντα εγώ ο ίδιος…
Η εγκατάστασή σας είναι ένα αινιγματικό έργο. Σας απασχολεί ποτέ πως συναντιέται το κοινό με αυτού του είδους έργα;
Σκοπός μου ήταν να δημιουργήσω όχι μια «εγκατάσταση» αλλά μια κατάσταση, μια αινιγματική συνθήκη για τον κάθε θεατή, κυρίως για εκείνον που θα βιαστεί να πει ότι γνωρίζει το μέχρι σήμερα έργο μου, αποκλείοντας το δικαίωμά μου στη διαρκή επιδίωξη της ανανέωσης. Αν και το κάθε αληθινό έργο τέχνης δίνει στο θεατή του απεριόριστες δυνατότητες επαφής, θεωρώ την προσπάθεια ερμηνείας του, ακύρωση του πολύτιμου αναπάντητου αινίγματός του.
Πιστεύετε ότι αυτή τη στιγμή το κοινό περιμένει συγκεκριμένα πράγματα από τους καλλιτέχνες- να μιλάνε για παράδειγμα τα έργα για αυτά που βιώνουμε σήμερα ή να παίρνουν οι καλλιτέχνες θέση;
Μπορεί το κοινό να περιμένει από τους καλλιτέχνες να καταπολεμήσουν ή να καταγράψουν συμβολικά και «εικαστικά» την κρίση και την έκπτωση της εποχής που ζούμε; Η τέχνη χρησιμοποιήθηκε σαν Ιφιγένεια της ολοκληρωτικής πολιτικοποίησης, χωρίς αποτέλεσμα. Η προπαγάνδα και τα καλλιτεχνικά μανιφέστα δεν μπορούν, δυστυχώς, να καταπολεμήσουν την πείνα και τη δυστυχία και συνήθως γράφονται στα παλιά παπούτσια των υπευθύνων ισχυρών.
Μία ή περισσότερες εκθέσεις του 2011 που ξεχωρίσατε; Κάποιοι νέοι καλλιτέχνες που σας έκαναν εντύπωση;
Με πιάνετε κάπως απροετοίμαστο, αλλά η έκθεση που ξεχώριζε και ξεχώρισα ήταν του εξαιρετικού ζωγράφου Μανώλη Χάρου στο Μουσείο Μπενάκη.
Μια φράση που σας είπε κάποτε ένας δάσκαλος σας/ σημαντικό πρόσωπο για εσάς και την κρατήσατε;
Η τέχνη δεν διδάσκεται και οι δάσκαλοι της είναι συνήθως βαριεστημένοι και βαρετοί. Από τους δικούς μου, θυμάμαι πάντα τον μεγάλο Gino Severini. Μας μάθαινε με απίστευτη απλότητα την τεχνική της νωπογραφίας και του ψηφιδωτού, μιλώντας μας διαρκώς για τα, τότε, κάλλη της Brigitte Bardot…
Η επαφή σας με τις νέες τεχνολογίες και το ίντερνετ ποια είναι; Θέλετε να χρησιμοποιήσετε αυτά τα υλικά στα έργα σας;
Είμαι διαρκώς ορθάνοιχτος σε κάθε νέο λεξιλόγιο, σε κάθε νέα δυνατότητα της τέχνης και τα καταφέρνω αρκετά καλά με την ηλεκτρονική προέκτασή της. Αναγνωρίζω όμως τη συναρπαστική προτεραιότητα των νεώτερων ομοτέχνων μου…
Μια ευχή για το 2012…
Καμιά καλλιτεχνική ευχή! Σαν απλός πολίτης, ενώνω τις δικές μου με τις διακαείς ευχές όλου του κόσμου, για μια όσο δυνατόν καλύτερη χρονιά…
Info: « Ο Κώστας Πανιάρας γεννήθηκε το 1934 στο Κιάτο Κορινθίας. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη. Το 1956 πήγε στο Παρίσι, όπου σπούδασε λιθογραφία στην εκεί Σχολή Καλών Τεχνών, ζωγραφική με τον Andre Lhote και ψηφιδωτό και φρέσκο με τον Gino Severini. Στη γαλλική πρωτεύουσα παρέμεινε ως το 1975, με ενδιάμεσα ταξίδια στη Νέα Υόρκη, την Περσία και την Άπω Ανατολή και στη συνέχεια επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου ζει και εργάζεται. Το 1956 ξεκίνησε την εκθεσιακή του δραστηριότητα, παρουσιάζοντας την πρώτη ατομική του έκθεση στην Αθήνα. Ακολούθησαν άλλες ατομικές, ορισμένες σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Ιόλα, και συμμετοχές σε ομαδικές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1984 οργανώθηκε αναδρομική παρουσίαση του έργου του στην Πινακοθήκη Πιερίδη. Στη ζωγραφική του, που αποτελείται από σαφείς ενότητες έργων, το χρώμα είναι το στοιχείο που κυριαρχεί και συντελεί στη δημιουργία συνθέσεων με μεγάλες επιφάνειες, ενώ η χρησιμοποίηση πτυχωτού πλαστικού σπάζει την παραδοσιακή επιπεδότητα προσδίδοντας ανάγλυφη, κυματιστή υφή. Με την ίδια λογική χρησιμοποιεί το χρώμα και σε γλυπτικές συνθέσεις, επεμβαίνοντας στη φόρμα γνωστών κλασικών έργων και προκαλώντας μια διαφορετική ερμηνεία τους, καθώς και στις εγκαταστάσεις και τα γλυπτικά περιβάλλοντα που δημιουργεί και τα οποία συνδυάζουν τα βασικά στοιχεία της ζωγραφικής και της γλυπτικής του.» - από το βιογραφικό του καλλιτέχνη στο site της Εθνικής Πινακοθήκης. / Η έκθεση στο ΔΕΣΤΕ διαρκεί ως τις 29/2. Φιλελλήνων 11 & Εμ. Παππά Νέα Ιωνία, 210 2758490.
19°
