Μια ζωγράφος από τη Θεσσαλονίκη εμπνέεται από παλιές οικογενειακές φωτογραφίες και υπονομεύει τις μνήμες που κουβαλάμε όλοι μέσα μας, φτιάχνοντας αλλόκοτες ιστορίες. «Η υπονόμευση της μνήμης» ονομάζεται η πρώτη ατομική έκθεση της Λίας Καζάκου, στην γκαλερί Donopoulos Fine Arts, σε επιμέλεια του εικαστικού Απόστολου Παλαβράκη.
Οι πίνακές της αφηγούνται με σχεδόν κινηματογραφικό τρόπο την ιστορία της ζωής σου. Σου επιτρέπουν να αναγνωρίσεις στιγμές και πρόσωπα από το παρελθόν και το οικείο σου περιβάλλον: οικογενειακές στιγμές ευτυχίας σε μια αυλή ή γύρω από ένα γιορτινό τραπέζι, αποκριάτικοι χοροί και κραυγαλέες εκδηλώσεις χαράς, μια ιδιόρρυθμη θεία, ένας καθρέφτης στο σπίτι της γιαγιάς… Μόνο που ξαφνικά, ένα εσωτερικό μεταφυσικό φως έρχεται να αναδείξει δευτερεύοντα στοιχεία, να κρατήσει σκόπιμα κρυμμένες κάποιες λεπτομέρειες, να διαλύσει βεβαιότητες, να «σκοτεινιάσει» τις στιγμές, να απεικονίσει εντάσεις, να υπονομεύσει τις μνήμες σου.
Με μια πιο προσεκτική θέαση των καμβάδων, η αρχική οπτική εμπειρία υποσκάπτεται: τα βλέμματα μοιάζουν απειλητικά, οι σχέσεις των προσώπων φαντάζουν αμήχανες, η εκκεντρική θεία ίσως και να είναι απλώς μοναχική, τα πρόσωπα του πάρτι θλιμμένα - κάποιος χορεύει ή καταρρέει; Ό,τι μένει στο σκοτάδι υποδηλώνει μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα από αυτήν που έχει επιλέξει να κρατήσει, να απωθήσει ή να αμβλύνει η μνήμη.
Πριν από δύο χρόνια, ξεφυλλίζοντας οικογενειακά και φιλικά φωτογραφικά άλμπουμ παλαιότερων δεκαετιών («από 60s μέχρι και 80s») αλλά και ανατρέχοντας στη δεξαμενή του ίντερνετ, η Λία ήξερε πως είχε στα χέρια της τους ιδανικούς πρωταγωνιστές για τους πίνακές της. Ανθρωποκεντρικοί εκατό τοις εκατό, ακόμα κι όταν η ανθρώπινη παρουσία υπονοείται μέσω της ηχηρής απουσίας της, άτιτλοι, με χωροχρόνο που μένει εσκεμμένα απροσδιόριστος, οι πίνακες της Λίας Καζάκου σου επιτρέπουν να ανοίξεις μαζί τους έναν ειλικρινή διάλογο, να δημιουργήσεις δικά σου συμφραζόμενα πατώντας στις δικές σου προσλαμβάνουσες και κάνοντας τις δικές σου αναγωγές, να ταυτιστείς συναισθηματικά, να εισπράξεις απερίσπαστος το νόημά τους. Κυρίως, όμως προξενούν ιλιγγιώδεις ανατροπές στις βεβαιότητές σου.
Προσπαθώ να αποφορτίσω την τελική εικόνα του έργου από τις καταβολές της. Οι φωτογραφίες που χρησιμοποιώ ως αφορμές είναι εικόνες ξεκάθαρες, το έργο όμως προκύπτει από μια διαδικασία φιλτραρίσματος και επιλεκτικής αφαίρεσης στοιχείων, οπότε ο τίτλος δεν νομίζω ότι βοηθά σε αυτή την προσπάθεια.
Τι σημαίνει ο τίτλος της έκθεσης; Γιατί θέλεις να υπονομεύσεις τις μνήμες;
«Η υπονόμευση της μνήμης» είναι η διαδικασία αποδόμησης του αρχικού υλικού της εικόνας. Η πλοκή, οι πρωταγωνιστές και ο περιβάλλων χώρος μέσα στον οποίο κινούνται, χάνουν την αρχική τους υπόσταση και αποκτούν καθολική διάσταση.
Μπορεί η τέχνη να μας βοηθήσει/ανακουφίσει σε καιρούς κρίσης; Και πώς;
Η τέχνη ως παραγωγή αλλά και ως «κατανάλωση» είναι διαδικασία ατομική, άρα θεωρητικά ανεξάρτητη από χρονικές περιόδους κρίσης ή ευφορίας. Οι συγκυρίες όμως αυτές μπορούν να βοηθήσουν ώστε να δούμε πιο καθαρά τα πράγματα που αξίζουν, τα πράγματα που μένουν, και η τέχνη σίγουρα συμπεριλαμβάνεται.
Η Λία Καζάκου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και εξακολουθεί να κατοικεί σε αυτήν. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διδάσκει στον Εκπαιδευτικό Οργανισμό Παπιώτη. Η έκθεσή της “The Subversion of Memory”, σε επιμέλεια Απόστολου Παλαβράκη, φιλοξενείται έως και τις 31/12 στην γκαλερί Donopoulos International Fine Arts (Αγίας Θεοδώρας 3, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 552 633) και πραγματοποιείται υπό την επιμέλεια του Απόστολου Παλαβράκη.
