Τέχνη σε αστικό τοπίο

Πόσο κοντά στο αρχικό πλάνο βρίσκεστε 5 χρόνια μετά την πρώτη διοργάνωση του ReΜap; Eάν έπρεπε να κάνω ένα σύντομο απολογισμό θα έλεγα ότι έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε μια διεθνή εικαστική πλατφόρμα, ανοικτή προς το κοινό, που –χρόνο με το χρόνο– διευρύνει τον εικαστικό διάλογο και καθιερώνεται ακόμα περισσότερο, εντός και εκτός Ελλάδας. Η ιδέα του ReMap γεννήθηκε το 2006 κάπως οργανικά, αφού ήδη αρκετά χρόνια παρακολουθούσα με ενδιαφέρον την τοπική και διεθνή σκηνή της σύγχρονης τέχνης. Με το ReMap αναζήτησα να δοθεί η δυνατότητα σε Έλληνες και ξένους εικαστικούς να συνυπάρχουν και να συναναστρέφονται δημιουργικά σε μια συγκεκριμένη γεωγραφικά περιοχή, αντλώντας ενέργεια από αυτή τη συνύπαρξη διοχετεύοντάς τη στην περιοχή. Η επαναχαρτογράφηση (ReMap) αφορά το πώς μπορούμε να βλέπουμε κάποια πράγματα, συμπεριλαμβανομένου και του σύγχρονου πολιτισμού, από μια νέα οπτική. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί η σύμπραξη της τέχνης με το αστικό τοπίο, καθώς το ReMap ουσιαστικά «έβγαλε» την τέχνη στο δρόμο αναδεικνύοντας, παράλληλα, τη δυναμική μιας γειτονιάς που μπορεί και λειτουργεί ως διαδραστικό πλαίσιο και ως μια κυψέλη τέχνης. Ως διαδικασία απαιτεί χρόνο και επαναπροσδιορίζεται διαρκώς, είναι όμως απαραίτητο για τις σημερινές συνθήκες της πόλης να προχωρήσει ακόμη γρηγορότερα, με τη συνεργασία όλων των σχετικών  παραγωγικών και θεσμικών φορέων.

Πόσο άνετα συνυπάρχει με την αύξηση της εγκληματικότητας που τα τελευταία δύο χρόνια έχει φουντώσει στο κέντρο; Τα μηνύματα που λαμβάνουμε είναι πολύ θετικά. Οι πραγματικοί κάτοικοι και επαγγελματίες της περιοχής φέτος έχουν αγκαλιάσει το ReMap, δεδομένου ότι πολλοί πλέον συμμετέχουν και ενεργά. Οι κάτοικοι της περιοχής τελούν δυστυχώς υπό διωγμό και η αυξημένη εγκληματικότητα συντελεί προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι υποχρέωση της πολιτείας να διασφαλίζει βιώσιμες και ασφαλείς συνθήκες για όλους τους κατοίκους και επισκέπτες της πόλης, όπως και είναι υποχρέωση ημών των πολιτών να κάνουμε το παν για να κρατάμε την πόλη ενεργή με υγιείς πρωτοβουλίες.

Η τέχνη και η αρχιτεκτονική μπορούν να λύσουν τα κοινωνικά προβλήματα; Τα κοινωνικά προβλήματα είναι σύνθετα και η επίλυσή τους είναι αποτέλεσμα ουσιαστικών αποφάσεων, σκληρής δουλειάς, οράματος και αλλαγής νοοτροπίας, όπου η πολιτεία οφείλει να αναλάβει το ρυθμιστικό της ρόλο, όπως και να ορίσει και να εφαρμόσει το πλαίσιο για την ανεύρεση βιώσιμων λύσεων. Η τέχνη αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης, μια διεθνή γλώσσα αναζήτησης και επικοινωνίας, που πολλές φορές εκπέμπει σήματα πολύ χρήσιμα για την κοινωνία, ενώ στη δική μας περίπτωση μπορεί να αποτελεί και συστατικό για μια νέα πολιτιστική ταυτότητα. Παράλληλα η αρχιτεκτονική, σύγχρονη και μη, αφορά στο σχεδιασμό του χώρου γενικά, ο οποίος επηρεάζεται και επηρεάζει την κοινωνία. Εκ των πραγμάτων, μια πόλη αποτελεί τόπο συμβίωσης ανθρώπων και απαιτεί καλό σχεδιασμό, ο οποίος δυνητικά επηρεάζει το κοινωνικό σύνολο.

Μερικά σχόλια που ακούσατε από καλλιτέχνες και κοινό στη φετινή διοργάνωση; Το κοινό επισημαίνει την ιδιαίτερα δημιουργική ενέργεια και θετική ψυχολογία που διοχετεύει το ReMap φέτος, ειδικότερα εν μέσω κρίσης, την υψηλή ποιότητα των εκθέσεων και την προσαρμογή τους στους ιδιαίτερους χώρους. Επίσης το info point που λειτουργεί για πρώτη χρονιά και ως ανοικτός χώρος μελέτης, το οποίο έχει σχεδιαστεί από το γραφείο Antonas Office με εξοπλισμό από την ΙΚΕΑ, έχει αποσπάσει ιδιαίτερα θετικά σχόλια. Να σημειώσω ότι τα τελικά συμπεράσματα δεν μπορούν να βγουν ακόμα, γιατί το ReMap 3 συνεχίζεται μέχρι τις 30 Οκτωβρίου, εξελίσσεται και εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες δράσεις, όπως το εργαστήριο για παιδιά του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης το Σάββατο 1/10 στο info point της πλατείας Αυδή και τη δημοπρασία έργων τέχνης –που εκτίθενται στο ReMap 3– υπέρ της διοργάνωσης, η οποία θα γίνει την Τρίτη 4 Οκτωβρίου στη Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων στην πλατεία Κουμουνδούρου, με την υποστήριξη της HSBC.

Εσείς τι κρατάτε; Υπάρχει κάτι που ξεχωρίσατε; Έχω την αίσθηση ότι οι περισσότερες ελληνικές συμμετοχές και πρωτοβουλίες φέτος είναι ισάξιες διεθνούς επιπέδου. Αυτός είναι εξάλλου και ένας από τους πρωταρχικούς στόχους του ReMap, η ανάδειξη των νέων καλλιτεχνών, Ελλήνων και μη, σε διεθνές επίπεδο σε κοινή βάση. Θέλω επίσης να σημειώσω ότι φέτος το ReMap δεν θα είχε γίνει χωρίς την ουσιαστική συνδρομή των χορηγών. Αποτελεί σημαντική ψήφο εμπιστοσύνης για τη διοργάνωση, ειδικότερα σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία, το να αναγνωρίζουν οι χορηγοί την ανάγκη στήριξης πρωτοβουλιών όπως το ReMap3, με ποιοτικό περιεχόμενο και νόημα.

Το μεγαλύτερο χάρισμα της περιοχής που αγνοούν οι Αθηναίοι; Όλη η περιοχή του Κεραμεικού και του Μεταξουργείου βγάζει κάτι μαγικό. Είναι μια γειτονιά που σε πείσμα όλων των εμποδίων αναδίδει ένα μήνυμα θετικό, ένα μήνυμα προοπτικής. Είναι μια γειτονιά με ιστορικότητα, που πασχίζει να συνδέσει το παρόν και το παρελθόν με το μέλλον της. Είναι μια πολυπολιτισμική και ζωντανή περιοχή, με πολλά προβλήματα και με δυναμικούς κατοίκους, που συνεργάζονται μεταξύ τους αλλά, παράλληλα, αποζητούν τη συμμετοχή της πολιτείας στο να αναλάβει το ρυθμιστικό της ρόλο. Το κενό και το εγκαταλελειμμένο, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, αποτελεί δυνητικά μια ευκαιρία για να αναζωογονηθεί η περιοχή και το ιστορικό κέντρο, με θετική διάθεση, σχεδιασμό και συντονισμό.

Τι θα συμβεί στον Κεραμεικό μέχρι το επόμενο ReΜap; Εύχομαι, μέχρι το επόμενο ReMap, η γειτονιά να έχει καθιερωθεί περαιτέρω ως μια περιοχή σύγχρονου αστικού πολιτισμού διεθνούς επιπέδου, δεδομένου ότι ήδη αρκετοί πολιτιστικοί πυρήνες έχουν αναπτύξει δράση εδώ. Εξάλλου, φέτος οι περισσότεροι φορείς πολιτισμού που είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή έχουν ενεργό ρόλο στο ReMap και συμβάλλουν στην επιτυχία του. Ελπίζω, επίσης, αρκετές ανεκπλήρωτες, ως τώρα, υποσχέσεις, να βρουν το δρόμο τους μέσα από ένα σταθερό αστικό σχεδιασμό που θα προσφέρει κίνητρα και, προπάντων, ένα ασφαλές περιβάλλον για να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο η περιοχή.