Εικαστικα

25 αποχρώσεις του γκρι στο φακό του Δημήτρη Μουγκού

Ένας αληθινός εραστής των εικόνων μάς αφήνει να πάρουμε μάτι τις δικές του

Μπορεί να είναι ένα δευτερόλεπτο στο Λονδίνο όπου βρέθηκε για σπουδές στο Goldsmiths. Μπορεί να είναι ένα μεσημέρι καύσωνα στην Αθήνα όπου πέρασε τα φοιτητικά του χρόνια. Ένα αγουροξυπνημένο πρωινό στη Θεσσαλονίκη που ζει αυτή τη στιγμή. Ένα στιγμιότυπο από τις εξορμήσεις που κάνει στον κόσμο παίρνοντας ΚΤΕΛ, τρένο ή αεροπλάνο. Στις εικόνες του Δημήτρη Μουγκού ο χρόνος χάνεται για να γίνουν πρωταγωνιστές οι άνθρωποι, οι πόλεις και τα κτήρια. Οι στιγμές. Καρέ που σε πάνε εκεί που δεν πάει ο νους σου.

Ένας γκρέκο νουάρ πολίτης του κόσμου. Δεν είναι η τυπική περίπτωση χιπστερά φωτογράφου που αγαπά το ασπρόμαυρο. Απλά δεν προτιμά τόσο πολύ την αδολεσχία των χρωμάτων. Αναμεμειγμένος στο βιντεοκλίπ «Το Κυνήγι» του ΛΕΞ.

Λάτρης της mod κουλτούρας και με κοσμικές εμφανίσεις στα παγκάκια της πλατείας Ναυαρίνου ή τα Ηλύσια, δεν θα χάσει ποτέ την ευκαιρία να αποτυπώσει εκείνο που θα κάνει τα μάτια του να γουρλώσουν. Από ένα μποτιλιάρισμα στους κακατράχαλους ελληνικούς δρόμους μέχρι ένα φλυτζάνι καφέ στο Παρίσι, ο Δημήτρης Μουγκός έχει το ταλέντο να γραπώνει τη σκηνή, να παιδεύεται συχνά με τα φιλμ στο σκοτεινό θάλαμό του και να στα σκάει νέτα σκέτα στην οθόνη. Φωτογραφίες του εκτέθηκαν στο «Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού» στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Στα 32 του κουβαλάει αρκετά καρέ στους σκληρούς δίσκους του. Μιλήσαμε μαζί του και τον πείσαμε να μοιραστεί 25 συναρπαστικά στιγμιότυπα από την ασπρόμαυρη πλευρά της ζωής.

Λεωφόρος Καβάλας (Αθηνών-Κορίνθου) καλοκαίρι, Αθήνα.

Γιατί είναι σημαντικό για εσένα να τραβάς φωτογραφίες;

Το να φωτογραφίζω είναι σημαντικό για μένα για λόγους κυρίως προσωπικούς. Αρχικά η φωτογραφική πράξη ή ακόμα και η ενασχόληση με τον εξοπλισμό μου με γυρίζει άθελά μου στα χρόνια των σπουδών, που καλώς ή κακώς τα θυμάμαι με νοσταλγία. Κατά δεύτερο λόγο, θεωρώ ότι είναι μια διαδικασία μοναχική, ατομική, που απαιτεί χρόνο με τον εαυτό σου κυρίως και παράλληλα με το περιβάλλον ή το «θέμα», όποιο και αν είναι αυτό. Έτσι τουλάχιστον λειτουργεί σε μένα. Θεωρώ λοιπόν ότι όταν μπαίνεις σε αυτή τη διαδικασία έστω και για λίγο, βρίσκεσαι κατά κάποιον τρόπο στον κόσμο σου, σταματάς για λίγο την κανονική ροή των πραγμάτων, κάνεις ένα διάλειμμα. Και αν θέλεις την γνώμη μου, όλοι χρειαζόμαστε διαλείμματα.

Hyde Park, Λονδίνο.

Πώς έμπλεξες με τους φακούς και τα κλείστρα;

Η φωτογραφία υπήρχε στη ζωή μου από τα παιδικά μου χρόνια. Αρχικά τη γνώρισα μέσα από τη μητέρα μου που ασχολούταν ερασιτεχνικά από τα φοιτητικά της. Αργότερα, συνέχισε να υπάρχει στον ευρύτερο κύκλο μου μέσα από κάποιους συνεργάτες και κυρίως τους φίλους του πατέρα μου, οι οποίοι με έχουν βοηθήσει πολύ. Πέρα από την ενθάρρυνση και τα συγχαρητήρια, σκέψου ότι στο πρώτο μου σπίτι στην Αθήνα ήρθε μια κούτα που είχε μέσα όλο τον εξοπλισμό ενός σκοτεινού θαλάμου. Μέχρι και μια δεκάδα φιλμ μου στείλανε. Μου έδωσαν μια Nikon F για να ξεκινήσω τα μαθήματα, γενικά δεν έχω λόγια, ακόμα και μια Leica για δώρο γενεθλίων. Τους ευχαριστώ πολύ, πραγματικά. Το αντικείμενο δουλειάς της οικογένειάς μου, οι γραφικές τέχνες, με έφερε από τα εφηβικά μου χρόνια σε επαφή με την Τέχνη. Έπεφταν στα χέρια μου κατάλογοι εκθέσεων ζωγραφικής και φωτογραφίας, λευκώματα, αφιερώματα σε σκηνοθέτες και ό,τι μπορείς να φανταστείς. Η ουσιαστική επαφή μου με τη φωτογραφία ξεκίνησε με την είσοδό μου στη σχολή Φωτογραφίας του ΤΕΙ Αθήνας. Μέχρι τότε έκανα προετοιμασία για τις πανελλήνιες και ασχολούμουν περισσότερο με το σχέδιο και την προετοιμασία για την ΑΣΚΤ, για την οποία όμως δεν έδωσα ποτέ.

Εμπορικό κέντρο στη Γλυφάδα, Αθήνα.

Τι σου δίδαξαν οι ακαδημαϊκές σπουδές σου στη φωτογραφία και τι οι δρόμοι;

Οι σπουδές μου στη φωτογραφία και κυρίως στο ΤΕΙ με έφεραν σε επαφή με την πραγματικότητα. Οι καθηγητές και δάσκαλοι που συνεργαστήκαμε από την άλλη, μου δίδαξαν φωτογραφία, με έκαναν να αγαπήσω το αντικείμενο, με έμαθαν ουσιαστικά να «βλέπω» και οφείλω να τους ευχαριστήσω. Η συνέχεια των σπουδών μου στο Λονδίνο ήταν μια τελείως διαφορετική εμπειρία. Πήρα πολλά και από εκεί, όμως τα θεμέλια είχαν μπει. Εκεί εφαρμόστηκε η εμπειρία των προηγούμενων χρόνων και συνδυάστηκε με πρωτόγνωρες καταστάσεις και νέες εμπειρίες, εντός και εκτός σχολής. Οι ακαδημαϊκές μου σπουδές, μου έμαθαν να μη βιάζομαι, να σκέφτομαι, να βλέπω, να παρατηρώ και να δρω. Αυτά είναι και τα εφόδια για το δρόμο. Τα πράγματα στο δρόμο τρέχουν, ο δρόμος θα έλεγα πως μου δίδαξε την αλλαγή. Το ίδιο το φως αλλάζει από στιγμή σε στιγμή. Στο δρόμο μπορεί να γίνει το οτιδήποτε ανά πάσα στιγμή, οπότε πρέπει να είσαι έτοιμος. Ο δρόμος μου έμαθε επίσης ότι αυτό που κάνω για κάποιους μπορεί να είναι κακό. Φαντάσου ότι παραλίγο να με συλλάβουν για τρομοκρατική ενεργεία στο Λονδίνο επειδή τραβούσα για μια εργασία κοντά (δυο οικοδομικά τετράγωνα) από ένα κεντρικό σταθμό του υπογείου.

Περιμένοντας στη Μαδρίτη.

Υπάρχουν φωτογράφοι και σκηνοθέτες που ξεχωρίζεις και για ποιους λόγους;

Ξεχωρίζω οποιονδήποτε δημιουργικό άνθρωπο που με αγγίζει η δουλειά του, διάσημο ή μη. Σε κάθε δημιουργό βλέπεις και άλλες ποιότητες που αντανακλούν πτυχές του εαυτού σου. Θα αναφέρω τον André Kertész, για την ηρεμία και την ποιητικότητα των εικόνων του, τη Nan Goldin για την ειλικρίνεια της, τους Bernd and Hilla Becher για την απλότητα και την αμεσότητα στην προσέγγιση των θεμάτων τους και τέλος τον Larry Clark και τον Wim Wenders γιατι είναι και οι δυο φωτογράφοι και σκηνοθέτες, ο καθένας με τον τρόπο του, αλλά μου προκαλούν θαυμασμό. Αυτή η λίστα βέβαια είναι ατελείωτη.

Ο ατάραχος παιδικός μας φίλος της πλατείας Ναυαρίνου, Θεσσαλονίκη.

Πόσο και σε ποια πράγματα σε άλλαξε ως άνθρωπο η ενασχόλησή σου με την εικόνα;

Έχουν επέλθει διάφορες αλλαγές μέσα σε αυτά τα χρόνια, κυρίως μάλλον στον τρόπο που βλέπω τα πράγματα ή τι βλέπω στα πράγματα. Αρχικά οι συζητήσεις για κάμερες, φακούς, διαφράγματα και φώτα, από μόνες τους σε βάζουν σε ένα παράλληλο σύμπαν. Γίνεσαι μέρος μιας κατάστασης που δεν ανήκουν όλοι. Θυμάμαι ότι περάσαμε μια περίοδο με κάνα δυο φίλους που τρώγαμε κράξιμο από την υπόλοιπη παρέα, γιατί δεν μπορούσαν, λέει, να δουν μαζί μας ταινία. Παρατηρούσαμε και σχολιάζαμε φωτισμούς, κάδρα και γωνίες λήψεων. Τώρα πια τα συζητάμε μετά το τέλος της ταινίας, ωριμάσαμε. Πέρα από την πλάκα πάντως, κυρίως το φως. Έχει αλλάξει η σχέση μου με το φως.

Κυριακάτικος καφές στη Μελενίκου με τον ΛΕΞ, Θεσσαλονίκη

Προτιμάς να σουτάρεις τυχαία ή βγαίνεις από την πόρτα του σπιτιού σου με πλάνο;

Δυστυχώς δεν έχω πλέον την πολυτέλεια να βγαίνω συχνά με την κάμερα στο χέρι και να φωτογραφίζω γενικώς και αορίστως. Συνήθως υπάρχει λόγος που είμαι με την κάμερα έξω, είτε έχω κάτι κατά νου και το ψάχνω, είτε μου έχει ζητηθεί κάτι και πρέπει να γίνει.

Εκδρομή στα Κορέστεια.

Τα μάτια σου, βιολογικά τουλάχιστον, βλέπουν τον κόσμο με χρώμα αλλά προτιμάς πολλές εικόνες να τις παραδίδεις ασπρόμαυρες. Γιατί;

Η σχέση μου με το ασπρόμαυρο ξεκινάει μάλλον από την εποχή του σχεδίου. Έβρισκα πάντα γοητευτική την απόδοση των χρωμάτων σε τόνους του γκρι και των όγκων από τη φωτοσκίαση. Με το ξεκίνημα των σπουδών στη φωτογραφία το κάρβουνο και το μολύβι αντικαταστάθηκε από την κάμερα, το φιλμ και το σκοτεινό μου θάλαμο. Παράλληλα η ευελιξία του μέσου μού έδωσε άλλες δυνατότητες. Έτσι ακόμα και σήμερα πολλές εικόνες μου θεωρώ πως στο ασπρόμαυρο λειτουργούν καλύτερα.

Πλανόδιος ζωγράφος στη Μονμάρτρη, Παρίσι.

Τα social media ενέτειναν τη σχέση των ανθρώπων με τη φωτογραφία. Κάθε μέρα εκεί έξω πολλοί παλεύουν να δείξουν κάτι από τους εαυτούς τους και τον κόσμο. Πώς σου φαίνεται;

Είναι κάπως πολύπλοκο το θέμα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από εικόνες στατικές και κινούμενες, άγνωστης προέλευσης και λόγου ύπαρξης. Προσωπικά προσπαθώ να κρατώ την κριτική μου σκέψη σε ένα επίπεδο και να μην παρασύρομαι. Από ένα σημείο και μετά θεωρώ πως ο καθένας είναι υπεύθυνος για το τι προβάλει και ως προσωπικότητα και ως δημιουργός και εφόσον το προβάλλει πρέπει να είναι έτοιμος να υποστεί και την αντίστοιχη κριτική.

Heygate estate, Elephant & Castle, Λονδίνο. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1974 και κατεδαφίστηκε το 2014. Συνολικά 1214 διαμερίσματα και περισσότεροι από 3000 κάτοικοι. Λόγω της αρχιτεκτονικής του, έχει τραβήξει τα βλέμματα πολλών δημιουργών με αποτέλεσμα να έχουν γίνει πολλά γυρίσματα, από ταινίες φαντασίας μέχρι το βιντεοκλίπ «Hung up» της Μαντόνα.