Μαρία Φιλοπούλου: «Είναι πολύ δύσκολο για τον καθένα να δεχτεί τα όριά του στην τέχνη του»

Όταν παίρνεις συνέντευξη από μια φίλη εκ των εξ απορρήτων σου, πρώτον ξέρεις τι να ρωτήσεις και δεύτερον ξέρεις και τις απαντήσεις. Γιατί η Μαρία Φιλοπούλου μού έχει δώσει απαντήσεις για τη ζωή, σαν φίλη και σαν άνθρωπος, μέσα από την τέχνη της, και την προσωπικότητά της.

Όμορφη η ίδια, λάτρης του κάλλους, απ' όσο ξέρω, με τη φιλοσοφική έννοια, έχει σχεδόν ερωτική σχέση με τη φύση. Ομολογώ πως έχω την τιμή να έχω διανύσει μαζί της μεγάλες «κολυμβητικές» αποστάσεις ζωής και θάλασσας, με συνεχείς κουβέντες για τον άνθρωπο, τον έρωτα, τη φύση, την ομορφιά, τον θάνατο, την τέχνη. Είναι τα φιλοσοφικά μας μπάνια, όπως λέμε, κυριολεκτικώς και μεταφορικώς. Της λέω πολύ συχνά πως τα έργα της με παίρνουν μέσα τους. Δεν είναι μόνο η προοπτική τους, είναι σαν να ανοίγει ένας κύκλος που μαγικά σε κλέβει από την αίθουσα που τα βλέπεις και σε μεταφέρει σε έναν προσωπικό παράδεισο. Κι ενώ ξέρεις ότι πρόκειται περί ενός πραγματικού τοπίου, έχεις ταυτόχρονα την αίσθηση ενός φαντασιακού πεδίου μέσα στο οποίο αισθάνεσαι ελεύθερος, νιώθεις μέθεξη, λούζεσαι στο φως. Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να σας γνωρίσω τη Μαρία που ξέρω και συνεχώς ανακαλύπτω.

Η νέα σου έκθεση στο Παρίσι έχει τίτλο «L' eau comme antidote» (Το νερό ως αντίδοτο). Σε τι είναι αντίδοτο το νερό;

Το νερό είναι αντίδοτο στην κρίση. Στη γενική κατάσταση, την πολιτική και την κοινωνική. Το νερό για μένα είναι ένας τόπος άχρονος που ξαναβρίσκω τον εαυτό μου. Είναι ο προσωπικός μου παράδεισος, το καταφύγιο μου.

Εκφράζεσαι πάνω στον καμβά σαν να ρίχνεις τη φύση πάνω του. Ποιο είναι το εικαστικό σου λεξιλόγιο;

Αυτό που με ενδιαφέρει, αν μπορούμε να το πούμε εικαστικό λεξιλόγιο, είναι το χρώμα, το φως, η κίνηση κι οι πολλαπλές αντιθέσεις πάνω στον πίνακα. Το νερό, που είναι η εμμονή μου τα τελευταία χρόνια, με «διευκολύνει» σε αυτό γιατί παίζω με τις αντανακλάσεις του φωτός πάνω και κάτω από αυτό. Οι αντανακλάσεις πάνω στα σώματα και στις αρχαίες κολώνες μού δημιουργούν ένα πλήθος αντιθέσεων. Επίσης, η χορευτική κίνηση των σωμάτων, χωρίς βαρύτητα, κάτω από την επιφάνεια του νερού με προκαλεί και με εμπνέει. Κι όπως ξέρεις, μόνο στη φύση βρίσκω τον προσωπικό μου χώρο, αυτή με γεμίζει θετική ενέργεια∙ αυτή την ενέργεια μού αρέσει να ζωγραφίζω κι αυτή θέλω να περάσω στους θεατές του έργου μου. Είναι όλη μου η δουλειά βασισμένη και αφιερωμένη πάνω στη χαλάρωση και στην ηρεμία - ησυχία που δημιουργεί η ένταξη του ανθρώπινου σώματος στη φύση σαν στοιχείο της.

Ζωγραφίζεις πάντοτε μεγάλες επιφάνειες. Προσπαθείς να χωρέσεις τη θάλασσα;

Θέλω να χωρέσω τη φύση. Από τον καιρό που ακόμη σπούδαζα, όλα μου τα έργα είχαν μια ευρυγώνια θέαση. Είχα πάντα την ανάγκη να δημιουργώ ένα χώρο σαν φωλιά, που να με περικλείει, να είναι προστατευτικός και να ελευθερώνομαι μέσα σε αυτόν. Αυτό συνεχίζεται μέχρι τώρα και θα ήθελα, αν είναι δυνατόν, κι αυτό προσπαθώ, να μεταφέρω και τον θεατή σε αυτό τον χώρο της ελευθερίας.

Γι' αυτό τα έργα σου χαρακτηρίζονται από κυκλικούς ορίζοντες;

Ακριβώς. Γιατί αν κάτσεις σε ένα σημείο και παρατηρήσεις τον ορίζοντα, αν στρίψεις τα μάτια σου λίγο αριστερά ή δεξιά μέχρι εκεί που φτάνει το βλέμμα σου, ο ορίζοντας είναι στρογγυλός κι είναι σαν να σε αγκαλιάζει. Ένα από τα τελευταία μου έργα, που θα είναι στην έκθεση, από μια πολύ αγαπημένη μου παραλία της Σερίφου, το έχω ονομάσει «Αγκαλιά» (Entreinte) γι' αυτόν τον λόγο. Εάν κολυμπάς εκεί και σηκώσεις τα μάτια σου καθώς κολυμπάς να κοιτάξεις τον ορίζοντα, έχεις τα βράχια δεξιά κι αριστερά που σε αγκαλιάζουν σαν να ανοίγουν τα μπράτσα τους.

Τι σημαίνει για σένα όνειρο;

Όνειρο για μένα είναι αυτό που με κάνει να ξεφεύγω από την πραγματικότητα και να δημιουργώ έναν δικό μου κόσμο.

Ανάμεσα στον εικαστικό-ζωγράφο και τον κόσμο-θεατή τι υπάρχει;

Υπάρχει ελευθερία. Αν τον αφορά το έργο, θα ήθελα να πάρει την προβολή του εαυτού του. Ανοίγει πάντα ένας διάλογος με τον θεατή. Η εμπειρία μου μού λέει, όταν εγώ γίνομαι θεατής, στα καλά ζωγραφικά έργα βλέπω κάτι διαφορετικό κάθε φορά γιατί κι εγώ αλλάζω σαν άνθρωπος. Το ίδιο συμβαίνει και με τους άλλους ανθρώπους, διατηρούν ένα συνεχόμενο διάλογο. Αυτή ακριβώς είναι για μένα η μαγεία της ζωγραφικής.

Και σαν θεατής, όντας δημιουργός η ίδια, τι συμβαίνει; Πώς εξυπηρετείται αυτός ο διάλογος με τον εαυτό σου, βλέποντας το έργο σου;

Εξυπηρετείται με το να επανέρχομαι. Όσο τα έργα βρίσκονται στη δικαιοδοσία μου και τα βλέπω, όλο και πάω να «πειράξω» κάτι. Αυτό μου συμβαίνει πολλές φορές. Αλλάζοντας κάτι, για να το κάνω καλύτερο, αρχίζω και επεκτείνομαι. Αυτό ενέχει βέβαια τον κίνδυνο ακόμη και να καταστρέψω ένα έργο. Ξέρεις γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο για τον καθένα να δεχτεί τα όριά του.

Η θάλασσα και το νερό γενικώς, ως επαναλαμβανόμενο στοιχείο, έχει αποκτήσει συμβολική ουσία-ερμηνεία. Τι περιεχόμενο έχει η δική σου θάλασσα;

Όσο περνούν τα χρόνια, η «εμμονή» μου με τη θάλασσα και το νερό εντείνεται. Είναι φανερό πως η θάλασσα και το νερό εν γένει λειτουργούν σαν καθαρτήριο. Με αντιπροσωπεύει απολύτως ένας στίχος του Ευριπίδη από την Ιφιγένεια εν Ταύροις: «Η θάλασσα ξεπλένει όλα τα κακά των ανθρώπων». Εκτός όμως από κάθαρση μού προσφέρει και προστασία. Σε μια παλιότερη έκθεση που είχα κάνει στο Παρίσι, ο ψυχαναλυτής Daniel Sibony, που γράφει κείμενα για την τέχνη, είχε γράψει για τα έργα μου ότι οι κολυμβητές κάτω από την επιφάνεια του νερού είναι σαν να βρίσκονται σε μια μήτρα.

Τι σημαίνει τέχνη σε περίοδο κρίσης;

Πιστεύω πως η τέχνη αναπτύσσεται καλύτερα όπου υπάρχει οικονομική ευρωστία. Στην περίοδο οικονομικής κρίσης που ζούμε, προσπαθώ να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ και κρατώ σαν φυλακτό την «όρεξή» μου για τη ζωγραφική.

Τι θα πει στους Παριζιάνους η καινούρια σου έκθεση; Στο σημερινό Παρίσι∙ όχι αυτό των φοιτητικών σου χρόνων, που αναμφίβολα κρατάς στο μυαλό σου, ή το Παρίσι των προηγούμενων εκθέσεων. Στο χτυπημένο Παρίσι, από την τρομοκρατία, τις απεργίες, τα φυσικά φαινόμενα…

Για μένα το Παρίσι είναι μια από τις σημαντικότερες πόλεις του κόσμου στον τομέα των τεχνών και είναι κέντρο πολιτισμού. Η έκθεση, που θα είναι μια μικρή αναδρομική έκθεση πάνω στις ενότητες με το νερό, θα περιλαμβάνει έργα μου από το 1999 έως σήμερα κι έχει τον τίτλο «Το Νερό ως Αντίδοτο». Έτσι ελπίζω και εύχομαι να λειτουργήσει και για τους Γάλλους.

INFO

Μαρία Φιλοπούλου, L'eau comme liberte- L' eau comme antidote, Galerie Dutko, ile Saint Louis. 15/6- 5/8.

*Η Μαρία Φιλοπούλου γεννήθηκε το 1964 στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Ecole Nationale Supérieure des Beaux-Arts στο Παρίσι, με δάσκαλο τον Λεονάρντο Κρεμονίνι κατά την περίοδο 1984-88.Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην ίδια σχολή με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης, κατά την περίοδο 1988-89 (λιθογραφία με δάσκαλο τον Abraham Hadad). Έργα της βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, στη Βουλή των Ελλήνων ,στην Τράπεζα Ελλάδος και σε ιδιωτικά μουσεία και συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει κάνει 19 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές ,στην Αθήνα, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στην Κωνσταντινούπολη, στο Πεκίνο κ.ά.

zsfyri@gmail.com