Η αγιοποίηση του Marx, του Καβάφη και της Amy

Ο Θόδωρος Μπρουσκομάτης κάνει ομολογουμένως κάτι ασυνήθιστα παράξενο, αλλά σίγουρα όχι αδιάφορο. Δημιουργεί κουτιά λατρείας σαν εκείνα τα μεξικάνικα εικονίσματα για τους νεκρούς αγαπημένους. Ύμνος στην kitsch αισθητική και την ποπ κουλτούρα, τα diorama boxes του Θόδωρου περιέχουν όποια προσωπικότητα βάλει ο νους σου και δεν περιορίζονται πουθενά. Από την Αλίκη Βουγιουκλάκη, περνούν στon Prince και φτάνουν μέχρι τον Marx και τον Άρη Βελουχιώτη.

Μαρία Κάλλας

Αν η περιέργειά σου γι’ αυτές τις μικρές κατασκευές – εικονοστάσια έχει αρχίσει να κινείται, μπορείς να τα θαυμάσεις από κοντά στην γκαλερί Manifactura στο Χαλάνδρι. Από την Παρασκευή 13 Μαΐου και για 21 ημέρες, προσωπικότητες από όλη την γκάμα των τεχνών, της πολιτικής αλλά και της κοινωνικής ζωής, θα εκτίθενται αγιοποιημένες στα κουτιά τους στην έκθεση του Θόδωρου Μπρουσκομάτη με τίτλο «animATheca diorama boxes».

Τα diorama boxes, όπως ονομάζονται αυτές οι ιδιαίτερες κατασκευές post kitsch αισθητικής απεικονίζουν εν είδει τρισδιάστατης δυτικότροπης θρησκευτικής εικόνας, προσωπικότητες που δεν ζουν πια, αλλά για κάποιους έχουν φορέσει φωτοστέφανο ανήκοντας σε ένα ιδιότυπο πάνθεον.

David Bowie

Εμείς μιλήσαμε με τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω απ’ όλα αυτά, γιατί είχαμε απορίες που θέλαμε οπωσδήποτε να λυθούν πριν τα εγκαίνια της έκθεσης.

Ποια είναι η ιστορία πίσω από τη δημιουργία αυτών των πρωτότυπων κουτιών λατρείας; Πώς προέκυψε η ιδέα;

Είμαι αρχιτέκτων μηχανικός και εργαζόμουν για χρόνια σε κατασκευαστική εταιρία η οποία ήταν από τις πρώτες που κλείσανε με την αρχή της κρίσης. Σύντομα κατάλαβα ότι ο κατασκευαστικός τομέας όχι μόνο είναι ο πρώτος που καταρρέει αλλά θα είναι και ο τελευταίος που θα ανακάμψει. Όμως, εξ απαλών ονύχων, είχα διεκδικήσει την ενασχόλησή μου με την τέχνη, που λόγω μικροαστικής επαρχιώτικης καταγωγής, ήταν εξ’ ορισμού απαγορευμένη. Έτσι αποφάσισα, με ελαφριά καρδιά και γεμάτο κεφάλι να ασχοληθώ με αυτό που πάντα αγαπούσα. Στην αρχή, γύρω στο 2010 ασχολήθηκα, εκτός από την ζωγραφική, με την κατασκευή papier mâché, ώσπου γύρω στα 2012 σ’ ένα ταξίδι στο Λονδίνο επισκέφθηκα μια μικρή μεξικάνικη γκαλερί στο Camden Lock με dioramas θρησκευτικού τύπου με Μαντόνες, Ιερές Καρδιές κλπ. Ακόμα και παλαιότερα, όταν πρωτοείδα dioramas είχα εντυπωσιαστεί πολύ και αμέσως σκέφτηκα να κάνω -έτσι για το κέφι μου- ένα μικρό εικονοστάσι για την Amy Winehouse, που είχε πεθάνει πρόσφατα. Ε, αυτό, ήταν, από τότε δεν έχω σταματήσει...

Τι ακριβώς είναι τα diorama boxes;

Τα dioramas ή αλλιώς shadow boxes, είναι στην ουσία μια μακέτα, μια προσπάθεια απεικόνισης ενός θέματος σε τρεις διαστάσεις. Ποτέ δεν θεωρούνταν «τέχνη», αλλά περισσότερο «τεχνική».

Έχετε ασχοληθεί στο παρελθόν με άλλα εικαστικά έργα; Ποια ιδιότητα αποδίδετε στον εαυτό σας;

Από πάντα, ζωγράφιζα, κατασκεύαζα πράγματα με τα χέρια μου, θα έλεγα ότι είμαι άνθρωπος χωρίς ιδιότητες, είμαι «καλλιτέχνης» εκ γενετής.

Πώς επιλέγετε τους ανθρώπους που αγιοποιούνται στα «εικονοστάσια» σας;

Γιατί επιλέγετε μόνο νεκρούς;

Κάθε άνθρωπος που γεννήθηκε, έζησε και πέθανε, είμαι σίγουρος ότι έχει μια ιστορία να πει, εγώ προσπαθώ απλώς να αφηγηθώ ένα κομμάτι αυτής. Επιλέγω να απεικονίζω ανθρώπους που έχουν πεθάνει, ακριβώς για αυτό, γιατί έχουν ήδη πει την ιστορία τους και εγώ την κάνω ανάμνηση. Δεν μπορώ να κάνω ανάμνηση έναν ζωντανό άνθρωπο.

Τζένη Καρέζη

Πού βρίσκετε τα αντικείμενα που τοποθετείτε στα κουτιά;

Τα κουτιά αποτελούνται από πολλά ετερόκλητα αντικείμενα, όπως υφάσματα, από όλο τον κόσμο -που τα προμηθεύομαι από το Λονδίνο, πλαστικά, υφασμάτινα και χάρτινα λουλούδια, πλαστικά παιδικά ζωάκια, χάντρες, σπασμένα γυαλιά και καθρέφτες, αλλά και πληθώρα αντικειμένων που βρίσκω στα σκουπίδια (found objects). Και βεβαίως φωτογραφίες που εκτυπώνω σε φωτογραφικό χαρτί και μετά επεξεργάζομαι με «υγρό γυαλί».

Τα έργα σας προσεγγίζουν αισθητικά την kitch κουλτούρα. Τι σας συγκινεί σε αυτή; Ποιες είναι οι επιρροές σας καλλιτεχνικά;

Η kitsch αισθητική είναι της υπερβολής, του μελοδράματος και κυρίως του άκρατου συναισθήματος, χωρίς ενοχές. Δεν έχει όρια και δεν περιορίζεται σε καλούπια, πάντοτε μπορείς να πας λίγο παραπέρα χωρίς αυτό να είναι τίποτε ανασταλτικό. Τώρα οι καλλιτεχνικές μου επιρροές είναι πάμπολλες, αλλά είμαι συνειδητός Bauhaus καλλιτέχνης. Δηλαδή ο «καλλιτέχνης» πρωτίστως πρέπει να είναι «εργάτης».

Ποια είναι η διαδικασία και ο χρόνος που απαιτείται για την κατασκευή των κουτιών;

Η διαδικασία αρχίζει με την επιλογή του προσώπου, από εκεί και πέρα τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά για τον καθένα. Ο «συμπυκνωμένος» χρόνος κατασκευής ενός κουτιού είναι γύρω στις δύο μέρες.

Έχουν απήχηση στον κόσμο;

Στην αρχή ο κόσμος ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός με το όλο θέμα, όμως, ευτυχώς, όλο και περισσότερο τα αποδέχεται και παρατηρώ ότι τα προσεγγίζει τόσο ως διακοσμητικά στοιχεία, όσο και ως κουτιά λατρείας στην κυριολεξία.

Πόσα έχετε κατασκευάσει μέχρι σήμερα και για πόσο καιρό σκοπεύετε να τα κατασκευάζετε;

Μαζί με τους αρχικούς πειραματισμούς με κουτιά πρωτόλεια, τα οποία έχω ήδη καταστρέψει ή τα κρατάω για προσωπικούς λόγους, γύρω στα 500. Θα συνεχίσω, μάλλον, όσο έχω να πω ή να σχολιάσω κάτι καινούργιο. Άλλωστε δημιουργώ συνήθως από δική μου επιλογή και λιγότερο κατόπιν παραγγελίας, οπότε η διάρκεια του όλου εγχειρήματος εξαρτάται από εμένα.

Η θεοποίηση και λατρεία των διασήμων από το κοινό είναι ουσιαστικά ένας υπέρμετρος θαυμασμός ή ενέχει πραγματικά στοιχεία λατρείας;

Αυτό είναι κάτι που πρέπει να ρωτήσουμε τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Προσωπικά πιστεύω ότι η λατρεία των ανθρώπων που έχουμε αγαπήσει και φεύγουν κάποια στιγμή από τη ζωή είναι η άρνηση στον θάνατο ή αλλιώς η άρνηση να απολέσουμε προσωπικές βιωματικές εμπειρίες που ζήσαμε «παρέα» με αυτά τα πρόσωπα. Ο θαυμασμός για κάποιον υπάρχει ή δεν υπάρχει όταν αυτός βρίσκεται στην ζωή και οι λόγοι που θαυμάζουμε κάποιον είναι διαφορετικοί για τον καθένα μας. Απλά όταν κάποιος που θαυμάζουμε φεύγει από τη ζωή τότε αυτός ο θαυμασμός μεγεθύνεται.

Μαλβίνα Κάραλη

Ο θάνατος αποδυναμώνει την παντοδυναμία των ποπ ειδώλων ή την ενισχύει δημιουργώντας μύθους;

Νομίζω, ότι στη λογική του ότι «ο νεκρός δεδικαίωται», ο θάνατος πάντα θα δημιουργεί μύθους.

Ποιος καλλιτέχνης έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση μέχρι σήμερα;

Amy Winehouse, Maria Callas και πρόσφατα ο Bowie κι ο Prince, αλλά υπάρχουν και outsiders όπως ο Βελουχιώτης και ο Μάρξ!

Ποιους καλλιτέχνες θα περιελάμβανε το δικό σας εικονοστάσι;

Οποιοσδήποτε έχει να αφηγηθεί μια ιστορία -και στην συγκεκριμένη περίπτωση όλοι- είναι δέλεαρ για μένα.

Η σχέση σας με τη θρησκεία; Επηρεάζει το έργο σας;

Από πάντα πίστευα στη δύναμη και το μεγαλείο του ανθρώπου να κρύβει μέσα του έναν θεό. Επομένως από τη θρησκεία παίρνω μόνο τα θεατρικά της στοιχεία, όπως αγγέλους, χερουβείμ, φωτοστέφανα κλπ.

Εντάσσετε τη λατρεία στο εκκλησιαστικό τελετουργικό ή την προσεγγίζετε σαν εσωτερική, προσωπική υπόθεση;

Σαφώς η λατρεία είναι καθαρά προσωπική υπόθεση και όπως προείπα, από το εκκλησιαστικό τελετουργικό κρατάω μόνο το θεατρικό στοιχείο.

Η σχέση σας με το θάνατο;

Δεν τον σκέπτομαι καθόλου, αφού ξέρω ότι αναπόφευκτα θα μου συμβεί.

Jimi Hendrix

Από που θεωρείτε ότι πηγάζει η ανάγκη του ανθρώπου να διατηρεί μια επαφή και καθημερινότητα με τους νεκρούς του μέσα από τελετουργίες μνήμης κλπ;

Από την άρνηση αποδοχής της μόνιμης απώλειας.

Τα σχέδιά σας για το μέλλον και η εξέλιξη των diorama boxes;

Σκέπτομαι πάρα πολλά για την εξέλιξη αυτού του εγχειρήματος. Ας πούμε θα ήθελα να κάνω με την ίδια τεχνική εικόνες από ταινίες ή και πορνογραφία, αλλά η παγίδα του να θέλω να προσθέσω ένα νέο αγαπημένο πρόσωπο στη συλλογή είναι τροχοπέδη στο να το κάνω σύντομα.

animATheca#diorama_boxes, 23/05/2016-04/06/2016, Manifactura gallery, Αριστοφάνους 17, Χαλάνδρι, 2106813129

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Τετάρτη-Σάββατο 10.30 - 15.30 & Τρίτη-Πέμπτη-Παρασκευή 10.30 – 21.00